Anovulatuar menstruasyon – yumurtlama olmadan adet kanaması nedir ve nasıl gerçekleşir?
Menstruasyon anovulatuar, ovulasyonun (overden yumurta atılımının) olmadığı menstrual (adet) dönemidir.
Adet dönemi ortalarında büyüyen yumurta hücresinin (folikül kese) salgıladağı östrojen hormonu ile rahim duvarı kalınlaşır, olası bir gebeliğe hazırlanır. Buraya kadar her şey normal devam eder. Fakat adet döngüsünün ortasında gerçekleşen yumurtlama (ovulasyon) olayı gerçekleşmez ise kadının östrojen etkisi de hiç azalmadan aynı şekilde devam eder. Östrojen etkisi hiç azalmadan devam ettiği için, progesteron hormonu salgılanmaz ve etkisini gösteremez. Çünkü yumurtlamanın gerçekleşmesi progesteron etkisini başlatır. Bu tür bir durumda östrojen etkisi devam ettiği için rahim iç tabakası (endometrium) kalınlaşır ve normalden (olması gerekenden) daha fazla kalınlaşmaya devam eder. Ancak bir süre sonra daha fazla kalınlaşması sebebiyle beslenemez hale gelir ve bu duvar çatlamaya, dökülmeye başlar (normal adet kanamasında olduğu gibi). Pul pul dökülmeye başlayan rahim duvarı kalıntılarının vücut dışına atılması için kanama gerçekleşir. Bu şekilde yumurtlama olmadan kanamanın gerçekleşmesine ”anovulatuar kanama” denir.
Yumurtlama olmadan adet kanaması nedenleri
Ovulasyonsuz menstruasyon (yumurtlama olmadan olan adet kanaması) sıklıkla menstruasyonu yeni başlamış kız çocuklarında (ilk 2-3 yıl içinde), polikistik over sendromu olan ve menopoza yaklaşan (40 yaşından sonraki dönem) kadınlarda görülür.
Anovulatuar menstruasyon nedenlerini sıralayacak olursak;
- Adölesan dönemde olmak
- Menopoza geçiş döneminde olmak
- Laktasyonda (emziklilik döneminde) olmak
- Üstüne görme şeklinde devam eden gebelikler
- Anoreksiya nervozaya sekonder (ikincil) olarak gelişen hipotalamik disfonksiyon
- Tiroid hastalıkları
- Primer hipofiz hastalıkları
- Prematür ovarian yetmezlik
- Radyasyon ve kemoterapi
- Hiperandrojenik anovulasyon (PCOS [polikistik over sendromu], CAH [konjenital adrenal hiperplazi], Androjen salgılayan tümörler gibi)
- Hiperprolaktinemi
- Medikasyon (bazı ilaçlar).
Adet kanamaları çok düzenli olan genç erişkin ve erişkin dönemde de yılda 1-2 kez yumurtlama olmadan adet kanaması (anovulatuar menstruasyon) görülebilir. Bazen aşırı stres, aşırı yorgunluk, aşırı kilo kaybı ve ağır egzersiz gibi faktörlere bağlı da anovulatuar menstruasyon görülebilir.
Yumurtlama olmadan adet kanaması özellikleri ve belirtileri
- Öngörülemeyen siklus uzunluğu
- Öngörülemeyen kanama özellikleri
- Sık lekelenme
- Nadiren şiddetli kanama
- Monofazik ısı eğrisi.
Yumurtlama olmadan olan adet kanaması genellikle normal zamanından biraz daha geç başlayabilir, daha uzun sürebilir, bu kanama bazen lekelenmeler şeklinde olabilir, kimi zaman aşırı yoğun kanama olabilir.
Yumurtlama gerçekleşmeden olan adet kanamalarının genellikle normal adet kanamalarına göre şekli, miktarı, kaç gün süreceği, dönem aralıkları değişiklik göstermektedir. Fakat nadiren bu kanama normal zamanında ve normal adet kanamalarında olduğu gibidir. Bu durumda da kadın yumurtlama olup olmadığını fark edemeyebilir (bu durum her zaman fark edilmeyebilir). Kadınların bunu fark edebilmesinin en iyi yolu normal adet dönemlerinin ortasında gerçekleşen yumurtlama belirtilerini bilmesidir. Örneğin yumurtlama dönemlerinde göğüslerde dolgunluk, göğüslerde hassasiyet, vajinal akıntının artması, vücut ısısında artma, kasık bölgesinde ağrı gibi belirtiler görülebilir.
Anovulatuar menstruasyon teşhisinde kullanılan yöntemler
Yumurtlama olmadan adet kanaması olup olmadığını kadın kendisi anlamayabilir. Bu nedenle adet düzensizliği durumunda bir kadın doğum uzmanına başvurmak gerekir. Doktorunuz sizden belirtiler hakkında bilgi alıp, durumu aydınlatmak için bazı testler yapılmasını isteyebilir.
İstenebilecek testler arasında gebelik testi, tiroid ya da prolaktin hormonu testleri, 40-50 yaş arası kadınlarda menopoza yönelik testler, transvajinal ultrasonografi, endometriyal ya da servikal biyopsi, kan testleri gibi teşhis yöntemleri sayılabilir.
Anovulatuar menstruasyon durumunda tedavi gerekir mi?
Anormal uterin kanamalar veya anovulatuar menstruasyon durumlarında östrojen ve progesteron hormonları içeren doğum kontrol hapı ile tedavi kanamaları azaltabilir ve düzenli hale getirebilir. Bazı durumlarda sadece progesteron içeren ilaçlar da verilebilir.
Kanama aşırı ise hastaneye yatırılarak tedavi gerekebilir.
İlaç tedavisinin başarılı olmadığı durumlarda cerrahi (tedavi amaçlı küretaj) bu tip kanamaları durdurabilir. Cerrahi tedavide Kalınlaşmış enmetriumun (rahim iç tabakası) küretajla dökülmesi sağlanarak yerine daha sağlıklı endometriumun gelmesi amaçlanır.
Eğer küretaj sırasında alınan biyopsi sonucunda patoloji raporu endometrial hiperplazi olarak gelirse (özellikle ileri yaş ve hormon tedavisi gören kadınlarda) tedavi ile birlikte sıkı takip gerekir. Çünkü endometrial hiperplazinin bazı tipleri endometrium kanseri açısından risk taşıyabilir.
Benzer sağlık yazıları
- Kadınlarda yumurtlama (ovulasyon) dönemi nedir
- Progesteron nedir
- Hamilelikte adet görme (üstüne görme) nedir
- Adet gecikmesi neden olur
- Adet düzensizliği neden olur
