Yüksek ateş – preksi nedir?
Yüksek ateş, tıp dilinde preksi olarak bilinen ateşlenme, vücut sıcaklığının ağızda normal seviyede olan 37 santigrat derecenin üzerine, aksillada (koltuk altı) ise 37 santigrattan 0.6 santigrat derece daha düşük olan sıcaklığa yükselmesidir.
Yüksek ateş – preksi nedenleri
Yüksek ateşlenmeye sıklıkla, ya bir bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanan bademcik iltihabı ya da viral enfeksiyondan kaynaklanan nezle neden olur. Akyuvarların enfeksiyona yol açan mikroorganizmalarla savaşmaya başladığı bu tür durumlarda, pirojenler olarak adlandırılan proteinler açığa çıkarlar. Pirojenler beynin, sıcaklığı kontrol eden merkezinde faaliyet gösterirler ve işgalci mikroorganizmaları tahrip etme teşebbüsü olarak beynin vücut sıcaklığını arttırmasına neden olurlar.
Yüksek ateş her zaman enfeksiyonlardan kaynaklanmaz ve enfeksiyon olmaksızın da ortaya çıkabilir. Dehidrasyon, tirotoksikoz (tiroid bezinin aşırı çalışması sonucu ortaya çıkan durum), lenfoma (lenf sisteminde bulunan tümör) ve miyokard enfarktüsü (kalp krizi) gibi durumlar, yüksek ateşe neden olabilen diğer durumlara örnek olarak gösterilebilir.
Yüksek ateş – preksi belirtileri
Yüksek ateş durumunda titreme, terleme, baş ağrısı, susama, olağan dışı nefes alıp verme ve yüz kızarması gibi belirtiler yüksek ateşe eşlik edebilirler. Yaşlı insanlarda ateşlenmeyle birlikte kimi zaman dalgınlık hali ya da deliryum görülebilir. Ağır ateşlenme, 5 yaşın altındaki çocuklarda hastalık nöbetlerine (ateşli havale) veya komaya neden olabilir.
Yüksek ateş – preksi tedavisi
Enfeksiyonlardan kaynaklanan yüksek ateşi düşürmek için aspirin, diğer steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar veya parasetamol doktor önerisiyle kullanılabilir. Ancak 16 yaşından küçük çocuklarda doktor önermedikçe aspirin verilmez. Hamile ve emzikli kadınlarda aspirin kullanılmaz. Diğer yandan yüksek ateş tedavisi, yüksek ateşe neden olan duruma yöneliktir (örn. bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde antibiyotik ilaçlar kullanılır).
Tekrarlayan ateş nedir?
Spiroket (spiral şekilli bakteriler) enfeksiyonu sonucu oluşan hastalıktır. İnsana kene ve bit tarafından bulaştırılır, yüksek ateşle seyreder.
Tekrarlayan ateş belirtileri
Ani yükselen 40 derece civarındaki ateşe titreme, baş ağrısı, kas ağrıları, bulantı, kusma eşlik eder. Semptomlar 3-6 gün sürer, bir krizle tepe noktasına ulaşır, bu sırada ölüme bile yol açabilir. Hasta daha sonra iyileşmiş görünür ancak 7-10 gün sonra yeni bir atak olur. Hastalığın keneden olduğu olgularda bu şekilde birkaç nüks (tekrar etme) görülebilir, nükslerin her biri bir öncekinden daha hafif geçer.
Tekrarlayan ateş teşhisi ve tedavisi
Spiroketler kanın mikroskopta incelenmesi sırasında görülebilirler; tedavide antibiyotikler kullanılır.
Nedeni bilinmeyen ateş nedir?
Görünür bir sebebi olmayan sürekli ateştir. Genellikle teşhisi zor olan bir hastalık veya beklenmedik şekilde ortaya çıkan yaygın bir hastalık sonucu oluşur. Bu tür hastalıklar arasında viral enfeksiyonlar, tüberküloz, kanser (özellikle lenf kanseri), bağ doku hastalıkları (örn. romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus gibi hastalıklar) nedeni bilinmeyen veya teşhisi zor olan ateşe neden olabilir.
Tekrarlayan Ateş ve Tekrarlayan Ateş Sendromları
Tekrarlayan – periyodik ateş sendromu nedir?
Tekrarlayan ateş sendromları veya periyodik ateş sendromları nadir hastalıklar olmayıp, birçoğunda neden tekrarlayan tonsillit (bademcik iltihabı), farenjit (yutak iltihabı), sinüzit (sinüslerin iltihabı), otit (orta kulak iltihabı) ve üriner sistem enfeksiyonları gibi tekrarlayan enfeksiyon hastalıkları iken bazen de farklı hastalıklardır. Özellikle okul ve kreşe giden okul çağındaki çocuklarda yılda 10-12 kez ateşlenme görülebilir.
Tekrarlayan – periyodik ateş sendromunu nedenleri
Ateş çocuklarda sık görülen ve öncelikle enfeksiyon hastalıklarını akla getiren belirtilerden biridir. Özellikle enfeksiyon hastalıklarına yatkın olan küçük çocuklarda tekrarlayan ateş atakları görülebilir. Buna karşın enfeksiyon dışı nedenlerle meydana gelen tekrarlayıcı ateş atakları ile seyir gösteren bazı hastalıklar da tanımlanmaktadır. Periyodik ateş, aftöz somatit, farenjit ve servikal lenfadenit (PFAPA) sendromu da bu hastalıklardan biridir.
Tekrarlayan – periyodik ateş sendromu nedenlerini sıralayacak olursak;
- Enfeksiyon kaynaklı hastalıklar (örn. tonsillit, farenjit, otit, sinüzit, üriner sistem enfeksiyonları gibi) hastalıklar, ancak farenjit, sinüzit, otit gibi üst solunum yolu iltihapları alerjik rinite bağlı da gelişebilir.
- Periyodik ateş, aftöz somatit, farenjit ve servikal lenfadenit (PFAPA) sendromu
- Siklik nötropeni
- Ailevi Akdeniz ateşi sendromu (FMF)
- Ailevi İrlanda ateşi
- Hiper IgD sendromu
- Jüvenil romatit artrit
- Sistemik lupus eritematozus
- Yineleyen perikardit
- Behçet hastalığı
- ADA 2 eksikliği
- Kriyoprinopatiler
- Erken başlangıçlı sarkoidoz (Blau sendromu)
- TNF reseptörü ile ilişkili sendrom (TRAPS)
- Hiperimmünglobulin D sendromu (HIDS)
- Majeed sendromu
- DIRA sendromu
- Kronik yineleyen multifokal osteomiyelit (CRMO)
- Lösemiler
- Lenfomalar
- Nöroblastom
- Solid tümörler.
Tekrarlayan – periyodik ateş sendromu belirtileri ve bulguları
Hastaların birçoğunda belirtiler 10 yaşına kadar başlar. Aslında hastalık çocukların hastalığıdır. Ancak birçoğu çocukluk yaşında başladığı halde teşhise ulaşmak uzun yıllar (erişkin yaşlara kadar) sürebilir. Hastalığın türüne göre ya da enfeksiyonun türüne ve sebep olduğu hastalığa göre belirtiler ve bulgular değişiklik gösterebilir. Ateşe eşlik eden diğer bulgular arasında döküntü, artrit (eklem iltihabı), bölgesel ödem, ağrı, karın ağrısı ve çocuklarda gelişme geriliği gibi belirtiler ve bulgular sayılabilir.
Tekrarlayan – periyodik ateş sendromu teşhisi
Tekrarlayan ateş sendromunun tanısı diğer olası hastalıkları dışladıktan sonra klinik olarak konulmaktadır. Tanıda iki ana bulgu hem gerekli, hem de ayırt edici özelliğe sahiptir. Bu ana bulgulardan ilki 39 dereceyi aşan ve 3-6 gün süren, 3-8 haftada bir tekrarlayan yüksek ateş, diğeri ise ataklar arasında hastanın tamamen normal olmasıdır.
Hastalığa özgü belirli bir laboratuvar parametreleri yoktur. Hastalarda atak sırasında hafif artmış lökosit (WBC) sayısı ve artmış eritrosit sedimantasyon (ESR) oranı mevcut iken, ataklar arasında bu kan değerleri normale dönmektedir. Tekrarlayan ateş atakları yıllarca sürebilir, ancak çocuk büyüdükçe bu ataklar seyrekleşir.
Tekrarlayan – periyodik ateş sendromu tedavisi
Hastanın belirtileri antibiyotik tedavisi ile düzelmezken, 5. günden sonra kendiliğinden düzelme görülmektedir. Tekrarlayan ateş sendromunun sebebi bulunduktan sonra sebebe yönelik tedaviler uygulanır. Çocukluk döneminin en sık görülen iki periyodik ateş sendromu; PFAPA ve siklik nötropenidir. Eğer durum periyodik ateş, aftöz somatit, farenjit ve servikal adenit (PFAPA) sendromu ise, doktor hastalık atağının herhangi bir zamanında hastanın yaşına ve kilosuna göre uygun gramda tek doz prednizon tedavisi verebilir. Bu tedavi aynı zamanda tanısal bir kriter olarak da kullanılabilir. Tek doz prednizon tedavisi ile semptomların (belirtilerin) kısa sürede kaybolması, PFAPA sendromunun göstergesi olabilir. Ancak bazı hastalarda prednizon tedavisinin atak sıklığını arttırdığı konusunda da bilgiler vardır.
Periyodik ateş sendromlu hastalarda ateş ataklarının nedeni PFAPA ise prednizon tedavisiyle atakların kontrol altına alınamadığı durumlarda tonsillektomi (bademcik ameliyatı) uygulanabilmektedir. Fakat tonsillektomi ameliyatı da uzun dönemde çözüm olmayabilir. Bu nedenle bu yöntem tartışmalıdır.
Benzer sağlık yazıları
- Ateşli havale nedir ve neden olur
- Yüksek ateş durumunda ilk yardım yöntemleri
- Bebeklerde ateşlenme belirtileri
- Akdeniz ateşi hastalığı nedir ve neden olur
- Boğaz iltihabı nedenleri ve tedavisi
