İLKEL REFLEKS NEDİR?
Bir uyarana karşı yeni doğan dönemindeki bir bebekte gözlenen ancak doğumdan sonraki birkaç ay içinde kaybolan otomatik hareketler refleks ilkel olarak adlandırılır. İlkel reflekslerin insan evriminin önceki aşamalarında hayatta kalmak için önemli olan bazı eylemlerin kalıntısı olduğuna inanılmaktadır. İlkel refleksler arasında bebeğin avucu içine bir şey konulduğunda oluşan yakalama refleksi, anne memesini bulmasını sağlayan arama refleksi sayılabilir.
BEBEKLERDE İLKEL REFLEKSLER NE ZAMAN BAŞLAR?
Yeni doğan bebeğin davranışları daima omurilik ve aşağı beyin merkezlerinden kontrol edilir. İlkel refleksler gebeliğin 18. haftasından itibaren fetusta (anne karnındaki bebekte) görülmeye başlar. Zamanla korteks daha geniş çaplı idare etme gücü kazanır ve istemli hareketler başlar. İstemli hareketler başladıktan sonra birçok refleks ya kaybolur ya da istemli hareketler ile bütünleşir.
MORO REFLEKSİ NEDİR?
Yüksek gürültü karşısında çocuk kollarını uzatır, arkaya doğru gerilir, bir şey tutacakmış gibi kollarını birleştirir. Kol hareketi ve gerilme genellikle ilk 6 ay içinde kaybolur, ama başlangıç tepkisi var kalmaya direnir. Bu refleksin olması sinir sisteminin gelişimini gösterir.
KAVRAMA VE YAKALAMA REFLEKSİ NEDİR?
Çocuk avucunun içine konulan küçük bir nesneyi veya dudağına dokunan memeyi kavramaya/yakalamaya çalışır. Kavrama refleksi üç ay içinde kaybolur, çocuğun kendi isteğiyle kavrama hareketi 6 ay civarında ortaya çıkar. Bu refleksin olması sinir sisteminin gelişimini gösterir.
TONİK BOYUN REFLEKSİ NEDİR?
Çocuk sırtüstü yattığı zaman baş yana döner, kol ve bacaklar aynı tarafa uzanır, ters taraf bükülür. Tonik boyun refleksleri 2-3 ay içinde kaybolur. Bu refleksin olması sinir sisteminin gelişimini gösterir.
BABİNSKİ REFLEKSİ NEDİR?
Çocuğun ayaklarının altı gıdıklandığında, parmakları yelpaze gibi açılır, ardından bükülür. Babinski refleksi ilk 8-12 ay içinde kaybolur. Bu refleksin olması sinir sisteminin gelişimini gösterir.
ADIM ATMA REFLEKSİ NEDİR?
Bebek ayakta tutulduğunda, sanki adım atacakmış gibi ayağını kaldırır. Adım atma refleksi 8 hafta içinde kaybolur, ama egzersiz yaptırılırsa adım atma refleksi daha uzun sürer. Bu refleksin olması sinir sisteminin gelişimini gösterir.
YÜZME REFLEKSİ NEDİR?
Suya bırakılan bebek kol ve bacaklarını oynatır, nefesini tutar. Yüzme refleksi 4-6 ay içinde kaybolur. Bu refleks sinir sisteminin gelişimini gösterir.
NEFES ALMA REFLEKSİ NEDİR?
Tekrar tekrar nefes alıp verme refleksi kalıcı bir reflekstir. Nefes alma refleksi süreklidir ve sonraları kısmen istekli hale gelir. Nefes alma refleksi sayesinde vücudun oksijeni sağlanır ve karbondioksit dışarı atılır.
KÖKÜNÜ ARAMA REFLEKSİ NEDİR?
Yüzünü dokunulan yöne çevirme refleksi kökünü arama refleksidir. Kökünü arama refleksi ilk 6 ay içinde zayıflar ve yok olur. Bu refleks çocuğa meme ya da bir şeye doğru yöneltir.
EMME REFLEKSİ NEDİR?
Boğaz, ağız ve dil ile güçlü emme hareketleridir. Emme refleksi derece derece istekli hale gelir ve kontrol altına alınabilir. Emme refleksi çocuğun içmesini sağlar.
YUTMA REFLEKSİ NEDİR?
Boğazda yutma hareketleridir. Yutma refleksi süreklidir, ama sonra kısmen isteğe bağlı oluşur. Yutma refleksi çocuğun yiyeceği yutmasını sağlar ve boğulma riskini önler.
GÖZ KIRPMA REFLEKSİ NEDİR?
Bir an için gözlerini kırpmasıdır. Göz kırpma refleksi süreklidir ve sonra kısmen isteğe bağlı da göz kırpma hareketleri olur. Göz kırpma refleksi gözleri nesnelerden ve parlak ışıktan korur.
GÖZ BEBEĞİ REFLEKSİ NEDİR?
Göz bebeğinin büyüklüğünün değişmesidir ve parlak ışıkta küçülür, donuk ışıkta büyür. Göz bebeği refleksi süreklidir. Bu refleks sayesinde gözler parlak ışıktan korunur, donuk ışıkta daha iyi görür.
BEBEKLERDE REFLEKS MUAYENESİNİN ÖNEMİ NEDİR?
İlkel refleksler büyük oranda çocuk bir yaşını doldurmadan (ilk bir yıl içinde) ortadan kalkar, ancak var kalma refleksleri büyük oranda yaşam boyu sürer. İlkel refleksler doğumdan sonra çocuğun sinir sisteminin koordinasyonunu değerlendirmek için nörolojik olarak muayene edilir. Belirli bir gelişim evresinden sonra ilkel reflekslerin sürmesi beyin gelişiminde bir bozukluğun (bir beyin hasarının) belirtisi olabilir.
Refleks kontrolü, merkezi sinir sistemindeki olası bozuklukları saptamak için gerekli ilk bilgiyi verir. Kortikal kontrol ile durmuş olması gereken refleksin devam etmesi, bir refleksin yokluğu, vücudun bir tarafında simetrik olmayan reflekslerin görülmesi, bir refleksin normalden daha güçlü ya da zayıf olması gibi bulguların refleks muayenesi sırasında dikkatlice gözlemlenmesi gerekir.
Gelişimsel refleksler, santral sinir sistemi bozukluklarının teşhisinde kullanılır. Örneğin doğumdan 3 gün sonra yüzüstü yatırılan bebek çenesini kaldıramıyorsa nörolojik bir bozukluğun olduğunu düşündürür.
İlkel refleksler beyin felci, demans, travmatik lezyonlar, iskemik beyin damar hastalığı gibi nörolojik problemlerden dolayı çocuklarda ya da yetişkinlerde tekrar ortaya çıkabilir.
Günümüzde birçok bozukluk, erken dönemde teşhis edildiğinde tedavi edilebilmektedir. Bazı reflekslerin olmayışı bir problem olduğunu işaret edebileceği gibi, %100 nörolojik bir bozukluk olduğu anlamına gelmez. Bu nedenle bir süre dikkatli izlem gerekir.
BENZER SAĞLIK YAZILARIMIZ
- Refleks nedir ve refleks tipleri
- Apgar skoru nedir
- Yeni doğan bebeğin muayenesi nasıl yapılır
- Yeni doğmuş bebek nasıl görünür
- Motor nöron hastalıkları
