Vezikoüreteral reflü (vur) hastalığı nedir?
Vezikoüreteral reflü (VUR), idrarın üreterovezikal bileşim yeri yetersizliğine bağlı mesaneden üretere ve böbreklere geriye kaçışını ifade eden bir tanımdır. Pediatrik, nefroloji ve cerrahi bölümlerinin en sık karşılaştıkları hastalıklardan biridir. Vezikoüreteral reflü ile üriner sistem enfeksiyonu (ÜSE) arasında oldukça önemli bir ilişki vardır. Tanısı gecikmiş ve yeterli tedavi edilmeyen ve tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonu hipertansiyon, çocuklarda gelişme geriliği ve reflü nefropatisi ve kronik böbrek yetmezliği gelişmesine neden olabilir.
Vezikoüreteral reflü neden olur?
Vezikoüreteral reflü doğumsal anomalilerden, enfeksiyonlardan, anatomik ve işlevsel nedenlerden kaynaklanabilir. Normalde üretrovezikal bileşim yeri idrarın mesane içine girmesine izin verirken, özellikle işeme sırasında idrarın üretre geri kaçışına engel olur. Bu şekilde böbrek hem mesane içindeki yüksek basınçtan hem de enfekte mesane idrarı ile karşı karşıya gelmekten korunmuş olur. Fakat bu işleyiş sistemi yetersiz olduğunda üriner sistem enfeksiyonu gelişme riski artar ve pyelonefrit gelişir.
Vezikoüreteral reflünün toplumda görülme sıklığı yaklaşık %1’iken, çocuklarda görülme sıklığı daha fazladır. Yaş büyüdükçe mesanenin büyümesi ile üreterin mesane duvarı içinde katettiği mesafenin artması sonucu vezikoüreteral reflü görülme sıklığı azalır. Vezikoüreteral reflü tanısı alan çocukların kardeşlerinde bu hastalığın görülme sıklığı %25-45 oranındadır. Vezikoüreteral reflü erkek çocuklarda %70-80 oranında görülürken, kız çocuklarında %20-30 oranında görülür. Fakat üriner sistem enfeksiyonu nedeni ile araştırılan çocuklar arasında vezikoüreteral reflü kızlarda daha fazla görülmektedir. Vezikoüreteral reflü hastalığının ailesel yatkınlığı olduğunu belirten bir çok çalışma sonucu da vardır.
Vezikoüreteral reflü tipleri
Vezikoüreteral reflü nedenine göre primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olarak sınıflandırılır.
Primer vezikoüreteral reflü: Embriyolojik gelişim sırasında üreterotrigonal bileşimin hatalı gelişimi sonucu oluşan valvüler mekanizmanın neden olduğu reflüdür.
Sekonder vezikoüreteral reflü: Mesane tıkanması ya da artmış mesane basıncı sonucu ortaya çıkan Vezikoüreteral reflü problemidir. Tıkanmanın süresi ve şiddeti reflünün şiddetini direkt olarak etkiler. Sekonder Vezikoüreteral reflü hastalığında her iki cinste de işlevsel etkenler anatomik mesane tıkanmasından önce gelir.
Vezikoüreteral reflüde sınıflandırma
- Brinci derece vezikoüreteral reflü: Sadece üretere kaçışın olması durumu.
- İkinci derece vezikoüreteral reflü: Üreter ve pelvikalisiyel sisteme kaçışın olması durumu (deformite yok).
- Üçüncü derece vezikoüreteral reflü: Üreterlerde dilatasyon ve pelvikalisiyel sisteme deformasyon olması.
- Dödüncü derece vezikoüreteral reflü: Üreterler ve pelvikalisiyel sisteme daha ileri dilatasyon olması durumu.
- Beşinci derece vezikoüreteral reflü: İleri derecede hidroüreteronefroz olması durumu.
Vezikoüreteral reflünün en önemli uzun dönem komplikasyonu nefropatidir. Reflü nefropatisi, vezikoüreteral reflüye sekonder olarak gelişen ve renal parankimal skar oluşumu ve böbrek fonksiyonlarında bozulmayı ifade eden bir durumdur.
Vezikoüreteral reflü teşhisinde kullanılan yöntemler
Vezikoüreteral reflü radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılarak tanısı konulabilecek bir hastalıktır. Görüntüleme yöntemi olarak, işeme sistoüretrografisi (voiding cystourethrography; VCUG), miksiyonel sistoüretrografi (MSUG) gibi yöntemler kullanılır.
- VCUG yöntemi nedir? VCUG yöntemi ile reflü varlığı, mesane boynu ve üretranın durumu, mesane cidarının özellikleri incelenir.
- Ultrasonografik görüntüleme yöntemi nedir? Günümüzde vezikoüreteral reflü tanısı için kullanımdan çok reflü ile birlikte bulunabilecek diğer sorunları tanımada ve takipte kullanımı tercih edilir. Ultrasonografi tetkiki hidronefroz, renal anomaliler ve renal skar durumlarını tanımada ve ameliyat sonrası gelişebilecek bir tıkanma problemini araştırmada yardımcı olur.
- İzotop renografi yöntemi nedir? İzotop renografi renal skarın değerlendirilmesi için en uygun yöntemdir. Bu yöntem renal skarların tanınmasında olduğu kadar akut pyelonefrit döneminde de kullanılır. Bu amaçla DMSA ve DMAS uygulamaları kullanılır.
- İntravenöz ürografi yöntemi nedir? Pediatrik ürolojide giderek daha az kullanılan bu yöntem vezikoüreteral reflü tanısında yeri sınırlıdır.
- Ürodinamik değerlendirme nedir? İdrar kaçırma veya kalıntı idrar durumunda, alt idrar yolunun anomaliliklerini ortaya çıkarmak için kullanılan bir yöntemdir.
- Sistoskopik inceleme nedir? Eskiden sistoskopinin vezikoüreteral reflü değerlendirmesi için temel öneme sahip olduğu düşünülmekte idi. Sonraları elde edilen verilere göre sistoskopik gözlemler tedavinin sonucuna çok fazla bir katkıda bulunmadığı görülmüştür.
Vezikoüreteral reflüde uygulanan tedavi yöntemleri
Vezikoüreteral reflü tedavisinin amacı böbrekte oluşabilecek hasarı önlemektir. Tedavi planı hastalığın primer mi, yoksa sekonder bir nedene bağlı mı değerlendirilmesiyle başlar. Sekonder vezikoüreteral reflünün nedeni bulunduktan sonra nedene yönelik tedavi reflünün bir miktar iyileşmesini sağlayabilir. Tedavi seçimini aileye, hastaya ve bulunan bölgeye ait sorunlar değiştirebilir.
Erken tanı ve dikkatli gözlem tedavinin temel taşlarıdır. Antibiyotik tedavisine rağmen yineleyen ateşli enfeksiyonlarda cerrahi tedavi uygulanması gerekebilir.
0-1 yaş grubunda 1 ve 4’üncü derece reflülerin tedavisinde antibiyotik proflaksisi kontrolü altında beklemek önerilir.
1 yaş altı ve 5’inci derece skarlı vezikoüreteral reflü tedavisi ilk aşamada antibiyotik tedavisi ve gereken durumlarda cerrahi tedavi uygulanabilir.
0-1 yaş grubunda ki çocuklarda bile koruyucu antibiyotik tedavisine rağmen, tekrarlayan ya da oluşan enfeksiyonlar ve ailenin uyumsuzluğu gibi etkenler tedavi planında değişim yapılmasına sebep olabilir.
1 yaşından sonraki çocuklarda reflünün derecesi, renal skar oluşup oluşmamış olması gibi faktörler tedavi planını değiştirebilir.
Dördüncü ve beşinci derecedeki reflüde cerrahi tedavi önerilir. Tedavide en önemli amaç enfeksiyon gelişme riskini önlemektir. Enfeksiyonu önlemek için hastanın ve ebeveynlerin eğitilmesi ve özellikle takip edilmesi, yüksek sıvı alımı, mesanenin düzenli ve tam boşaltılması (gerekirse iki kez işeme) gibi önlemler ve düşük dozlu antibiyotik tedavisi enfeksiyon ile başa çıkmak için en önemli yoldur.
Erkek çocuklarda sünnet tavsiye edilebilir. Bütün ateşli olgularda vezikoüreteral reflünün kendi kendine geçmediği durumlarda ve özellikle kızlarda cerrahi girişim gerekebilir. Erken bebeklik döneminde yapılacak cerrahi girişimin mesane işlevinde ağır hasara neden olma riski vardır.
Laparoskopik vezikoüreteral reflü düzeltimi az sayıda çocukta, yapılmaktadır. Ayrıca laparoskopik vezikoüreteral reflü tedavisi açık cerrahiden daha avantajlı değildir.
Endoskopik vezikoüreteral reflü tedavisinin, koruyucu başa çıkma tedavisi ile aynı oranda başarılı olduğunu kanıtlayan bir veri bulunmadığı gibi, endoskopik tedavi bazı sağlık merkezlerinde VUR tedavisinde ilk uygulanan yöntem olmaktadır.
Vezikoüreteral reflü tedavisi
Benzer sağlık yazıları
- Kronik böbrek yetmezliği nedenleri ve belirtileri
- Böbrek iltihabı (pyelonefrit) neden olur
- Nefrotik sendrom neden olur
- Mesane taşı nedir
- Testis torsiyonu neden olur
