Ürtiker tipleri, nedenleri ve tedavileri
Ürtiker tek başına veya anjioödem ile birlikte görülebilir. Deri üzerinde kabarık, kızarık ve kaşıntılı döküntüler ürtiker olarak adlandırlır. Altı haftadan kısa süren ürtiker akut ürtiker olarak adladırılır iken, altı hafta ya da daha fazla süren ürtiker kronik ürtiker olarak adlandırlır.
Ürtikerin genellikle enfeksiyöz ya da alerjik nedenleri vardır. Akut ürtiker daha çok genç erişkin yaşlarda görülür ve cinsiyet ayrımı yoktur. Kronik ürtiker ise genellikle 40-50 yaşları arasında ve sıklıkla kadınlarda görülür.
Anjiödem ürtikeri nedir?
Anjioödem ürtikeri, ürtikerin deri altından daha derinlere inen türü olan ürtiker tipidir ve kaşınmadan çok yanma, ağrı ile seyreden ürtiker tipidir. Anjiödem ürtikeri ödem plağı ile beraber ya da ödem plağı olmaksızın da görülebilir. Anjiödem ürtikeri ailevi olarak görülebilir ve göz kapakları, genital bölge, eller ve ayaklarda daha sık görülmekle birlikte, bağırsaklarda kolik, larinkste solunum durması şeklinde de belirtiler gösterebilir.
İlaç ürtikeri nedir?
İlaç ürtikeri penisilin ya da penisilin türevleri ilaçlar ve aspirin, antibiyotik benzeri ilaçlar nedeni ile meydana gelen ürtiker tipidir ve ilacın vücuda girmesinden hemen sonra ya da ilaç vücuda girdikten 10-15 gün sonra ortaya çıkabilir. İlaç ürtikerinde ödem ile birlikte, şiddetli nefes darlığı, çarpıntı ve şok gibi şikayetler görülür.
Basit ürtiker nedir?
Basit ürtiker rekürren veya epizodik olabilir. Rekürren basit ürtiker en sık görülen ürtiker tipidir. Basit rekürren ürtiker 24 saat kadar devam eder ve bazen bu duruma anjiödem eşlik eder. Rekürren basit ürtiker 6 haftadan kısa sürer ise akut olarak adlandırlır.
Rekürren basit ürtiker genellikle alerjik reaksiyonlara bağlıdır ve ilaçlar, besinler, besin katkı maddeleri ve alerjenlerin ağız ile alımı ya da temas sonucu meydana gelir. Rekürren ürtiker 6 haftadan uzun sürer ise kronik olarak adlandılır. Bu hastaların yaklaşık % 30’unda histamin salan otoantikorlar tespit edilmiştir ve bu durumda da otoimmün hastalıklar göz önünde bulundurulur.
Enfeksiyon ürtikeri nedir?
Enfeksiyon ürtikeri vücudun herhangi bir yerinde bulunan bakteri, virüs, parazit ve mantarlar ürtikere yol açabilir. Sık tekrarlayan ürtiker sorununda sinüs iltihabı, diş apsesi, safra kesesi iltihabı, deri mantarı, organ mukozalarında bulunan mantarlar (bağırsak mantarı gibi), helikobakter plori denilen bakteri varlığı gibi hastalıklar araştırılmalıdır.
Temas ürtikeri nedir?
Temas ürtikeri immünolojik olabilir veya immünolojik omayabilir. Alerjik rinitli hastalar, atopik egzama sorunu olan veya astımı olan atopik bünyeli çocuklarda besinler ile (fıstık ile dudaklarda), hayvanlar ile (köpeğin yaladığı yerlerde), kuş, kedi gibi evcil hayvanlar ile doğrudan temas yolu ile, lateks ile (eldiven giyildiğinde) meydana gelir. İmmün aracılıklı olmayanlar ise besin koruyucuları ve tatlandırıcılar ile oluşur. Temas ürtikeri temastan sonra birden ortaya çıkar ve kaybolur.
Solar ürtiker nedir?
Solar ürtiker güneş ışınlarının neden oduğu bir ürtiker tipidir. Solar ürtiker çok kısa sürede orataya çıkar ve güneşten çekildikten 1-2 saat sonra kaybolur. Solar ürtiker değişik dalga boylarında ışıklar ile oluşabilir. Güneşin gördüğü vücut bölgelerinde kızarma, kabarma ve kaşıntı oluşur. Solar ürtikerin kesin teşhisi ”Foto test” ile konulur.
Soğuk ürtikeri nedir?
Soğuk ürtikeri bölgesel ya da genel olarak soğuk uyarıya maruz kalan duyarlı kişilerde görülür. Belirtiler soğuğa maruz kalan cilt ısınırken en üst seviyeye ulaşır ve her yaş grubunda görülür. Soğuk ürtikeri şüphesi taşıyan kişilerde buz parçasının ön kola 5 dakika uygulanması ile tipik ürtiker plağı görülebilir.
Soğuk ürtikeri tedavisinde soğuktan kaçınma, bu amaçla soğuk havalarda atkı, eldiven ve bere kullanılması ve antihistaminik grubu ilaç tedavisi, soğuk yiyecek ve içeceklerin alımının durdurulması, soğuk su ile duş alma ya da havuz, denize girme yasağı gibi yöntemler tedavide uygulanan yöntemlerdir.
Ürtiker nedir
Kolinerjik ürtiker nedir?
Ürtiker terleme ile meydana geliyor ise kolinerjik ürtikerden şüphelenmek gerekir. Kolinerjik ürtikerin tetiklenmesinde sıcak su ile duş alma, egzersiz. heyecanlanma gibi etkenler rol oynar. Kolinerjik ürtiker genellikle sırt ve boyun bölgesinde küçük, punktuat, kaşıntılı papüller şeklinde belirtiler verir. Kolinerjik ürtiker tanısında kişinin vücut ısısını yükselten 10-15 dakikalık egzersiz yöntemi kullanılır. Kolinerjik ürtiker tedavisinde hidroksizin tercih edilir.
Geç bası ürtikeri nedir?
Geç bası ürtikeri cilde çorap, korse, çanta askısı ve benzeri eşyalar ile uygulanan bölgesel bası sonucunda 4-6 saat sonra ortaya çıkar ve 24 saate kadar sürebilir. Geç bası ürtikerinde hasta kaşıntıdan çok ağrı hisseder.
Geç bası ürtikeri teşhisi ucunda ağır bir yük olan dar bir askının omuz ya da önkola 15 dakika kadar uygulanması sonucunda teşhis edilebilir. Geç bası ürtikeri tedavisinde antihistaminiklerin yeri sınırlıdır ve ağır formlarında kortikosteroidler ile tedavi edilir.
Dermografizm ürtikeri nedir?
Dermografizm ürtikeri travma sonucu meydana gelir. Dermografizm teşhisi dil basacağı veya tırnak ile önce hastanın refleksi vazokonstriksiyon ile çizgi boyunca soluklaşma, sonra eritem ve ödem oluşması ile teşhis edilebilir. Dermografizm genellikle % 2 veya 5 oranında görülür ve ender olarak kaşıntı devam eder ise tedaviye gerek duyulur.
Ürtikeryal vaskülit nedir?
Ürtikeryal vaskülitli hastalarda kutanöz vaskülit bulunmaktadır ve genellikle Lupus eritematozus veya Serum hastalığı ile birlikte seyreder. Ürtikeryal lezyonlar 3 günden fala sürüyor ise, morarak iyileşiyor ise, ateş, artralji, miyalji ve halsizlik ürtikere eşlik ediyor ise Lupus eritematozus veya Serum hastalığı söz konusu olabilir. Bu hastaların kan tetkilerinde sedimantasyon yüksek çıkar ve tanı biyopsi ile konulur.
Diğer ürtiker nedenleri
Diğer ürtiker nedenleri arasında kolon kanseri, akciğer kanseri, lenf kanseri, yemek borusu kanseri, Barret özofagus gibi bir yemek borusu hastalığı ve benzeri hastalıklar, hipertiroidi, romatizmal hastalıklar, hipoparatiroidi, lösemi, lenfoma, gebelik, menopoz dönemi gibi hormonsal değişimler yaratan durumlar ve bu hastalıkların başlangıç dönemlerinde ürtiker oluşabilir.
Bu tip ürtiker sorununda bu hastalıklara yönelik araştırmalar yapılır ve tedavisi de bu hastalıklara yönelik olur. Ürtiker teşhisi ve tedavisi için en doğru bölüm araştırma hastanelerinde bulunan alerji immünoloji bölümüdür.
Cilt hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları
- Kaşıntı nedenleri ve tedavisi
- Gözlerde kaşıntı nedenleri ve tedavisi
- Kız çocuklarında vajinal kaşıntı neden olur
- Makatta kaşıntı nedenleri ve tedavisi
- Kurdeşen dökmek ne demek
- Anafilaksi (alerjik şok) nedenleri ve tedavisi
