Takıntı bozukluğu (obsesiflik) belirtileri ve tedavisi
Obsesive veya Türkçe’de saplantı hastalığı-takıntı hastalığı anlamına gelir. Saplantı insanın kendi iradesinin dışında zihnine sürekli yineleyici bir şekilde gelip onu rahatsız eden, benliğine yabancı, tedirgin eden ve kaygıya sevk eden düşünce şeklidir. Kompulsif bozukluk ise her zaman olmamakla beraber, bu düşünceler ile baş etmek için o bireyin bir davranış modeli içerisine girmesidir.
Takıntıların en önemli özelliği bireyin bu istem dışı yaşantısının, düşünce tecrübesinin kişide sıkıntı yaratması ve bireyinde bunu saçma ve akla aykırı olduğunu fark etmesine rağmen kendisini bu davranışlardan alıkoyamaması dır. Bu durum çok ızdıraplı bir durumdur. Çünkü içinde düşündüğü fikir kişinin değerlerine, benliğine çok aykırı olabilir.
Takıntı hastalığı (obsesiflik) neden olur?
Takıntı bozukluğuna beyinde bazı bölgelerden salgılanan serotonin ve dopamin denilen kimyasal maddelerin rol aldığı sistemlerin aşırı çalışması ile ilişki bulunsa da başka maddelerin de etkili olduğu düşünülmektedir. Yine bu kişilerin beyinlerinin bazı bölgelerinde kan akımı ve metabolizmada artışların olduğu saptanmıştır.
Ayrıca aşırı titiz, kuralcı ailelerin çocuklarında daha sık görüldüğüne dair düşünceler vardır. Bu görüş bilimsel açıdan doğrudan kabul görmese bile, bir kural düzeyinde kabul gören bir görüştür. Bu hastalık genelikle 20’li yaşlarda başlar ve 30-35 yaşlarından sonra patlak vermesi çok sık görülmez.
Bu yaşlarda patlak vermesi genellikle yakın birini kaybetme, iflas etme, maddi sıkıntılar, çok istediği bir şeyi alıp kaybetme veya satmak zorunda kalma (ev,araba ve benzeri), boşanma, değer verdiği insanların kişinin arkasından iş çevirmesi (ihanet gibi), çok istediği bir okula girememesi, çok istediği bir işte çalışamaması, aşk ihanetleri ya da karşılık görememesi, bir hastalık gibi bir olaydan sonra ve benzeri olaylar sonrası bu hastalık kendini gösterebilir. Bu hastalık kadınlarda ve erkeklerde eşit oranlarda görülür iken, erkeklerde başlama yaşının daha erken olduğu bilinmektedir.
Takıntı hastalığı türleri ve belirtileri
Takıntı – saplantı (obsesif bozukluk) durumunda en sık rastlanan düşünceler, şiddet ile ilgili düşünceler, aklını kaçıracağı ve çocuğunu boğacağı ve benzeri düşünceler, cinnet geçirme korkusu ya da çok dindar bir kişinin tam namaza durduğu sırada Allah’a küfür etmesi, içine çok korku verecek düşüncelerin aklından geçmesi gibi saçma düşüncelerdir. Bazı insanlarda takıntılar çok saçma olabilir.
Her yerde harita görme takıntısı (cartacoethes) : Bazı insanlarda her yerde harita görme takıntısı vardır. Bu kişiler sürekli olarak harita gördüğünü düşünürler. Bu kişiler yedikleri yiyeceklerin bile şeklini haritayı benzetirler.
Her gördüğüne evlenme teklif etme takıntısı (gamomani) : Bu takıntıya sahip olan kişiler çok kısa süreli bir ilişkide bile evlenme teklifi etmeye meyillidirler.
Belirli kelimeleri tekrar etme takıntısı (onomatomani) : Bu takıntı kişinin belirli kelimelere, özel ilgi duyması ve sürekli tekrar etmek için karşı konulamaz bir istek duyması şeklinde tanımlanır.
Yataktan çıkmama isteği (klinomani) :Soğuk ve havanın çok bozuk olduğu günlerde uzun saatler boyunca yataktan çıkmak istememek çok yaygın ve doğal bir durumdur. Fakat klinomani sorunu olan kişiler bu gibi havalarda yataktan çıkmayı tam bir işkence olarak görürler. Bu kişiler günler boyunca yatakta kalabilirler.
Kötü ruhlar tarafından ele geçirildiğini inanma takıntısı (denonomani) : Günümüzde kötü ruhlar olduğuna inandıran birçok korku filmleri vardır. Bu filmleri çok izleyen ve gerçekmiş gibi algılayan kişilerde bu takıntı daha sık görülür ve bu kişiler zaman sürecinde kendisininde kötü ruhlar tarafından ele geçirildiğini takıntı haline getirirler.
Sürekli olarak günah işlediğini düşünme takıntısı (enosimani) : Devamlı günah işlediklerine inanan kişilerin yaşadığı bu takıntı, eleştirilme korkusu olarak tanımlanır. Bu kişilerde nefes darlığı, hızlı nefes alıp verme, ritim bozukluğu, mide bulantısı gibi semptomlar görülür.
Saç çekme takıntısı (trikotillomani) : Trikotillomani sorunu olan kişiler kendilerine saç çekerek zarar vermek için karşı koyamadıkları bir istek duyarlar. Bu kişilerde sadece saç çekme değil, sakal, kıl, bıyık gibi vücudun diğer bölgelerindeki kılları da yolarlar.
Yıkanma takıntısı (ablutomani) : Dışarı çıktıktan, tuvaleti kullandıktan sonra el yıkamak normaldir. Fakat bazı kişilerde bu takıntı herhangi bir şeye dokunulduğunda bile el yıkama ihtiyacı duyar. Bu kişiler her dışarı çıktıktan sonra hemen banyoya girme ihtiyacı hissederler. Bu takıntısı olan kişilerin akıl hastası olma olasılığı yüksektir.
Patolojik kararsızlık (aboulomani) : Günlük yaşamda bazen belli konularda kararsızlık yaşanabilir. Fakat bazı kişiler en basit konularda bile karar verme sıkıntısı olur. Aboulomani, kişinin herhangi bir konuda karar verme iradesinin olmaması olarak tanımlanır.
Hediye verme takıntısı (doromani) : İnsanların bazıları hediye vermekten ve insanları mutlu etmekten mutluluk duyarlar. Fakat bazı kişilerde hediye verme isteği karşı konulamaz bir takıntıdır. Bu takıntısı olan kişilerde hediye verme isteği mutlu etme ya da iyilik yapma isteği olarak görülmez. Doromani, kişilerin maddi durumunu sıkıntıya sokacak ve üstelik kredi çekecek kadar kötü duruma gelebilir.
İstemsiz davranışlar (tourette sendromu) : Tekrar tekrar aynı şekilde meydana gelen istem dışı, hızlı, ani hareketler yapma ya da sesler çıkarma şeklinde tikler ile karakterize edilen kalıtsal bir hastalık olarak tanımlanır. Görülme sıklığı 10 bin kişide 4-5 civarında olup, bu rahatsızlığa sahip kişilerin normal zekaya ve yaşam süresine sahip oldukları bilinmektedir.
Takıntı (obsesif kompulsif) bozukluk tedavisi
Takıntı hastalığı tedavisi genellikle antidepresan ilaçlar ile olur ve bu ilaçların bağımlılık yapma özelliği yoktur. Tedaviye yanıt 3-5 ay içerisinde gerçekleşir. Bu ilaçları uzun süre düzenli olarak ve psikiyatri uzmanı kontrolü altında kullanmak gereklidir.
İlaç tedavisi ile kombine edilen psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı psikoterapi) ile tedavi şansı % 70-75 civarıdır. Fakat bu hastalık inatçı bir hastalıktır ve bu hastalık tamamen iyileşebileceği gibi bazende yineleyebilir. Bazı hastalarda, tedavilere cevap vermeyen inatçı olgularda beyin ameliyatı gerekebilir.
Takıntı hastalığı olan kişiye nasıl davranmalı?
Takıntı hastalığı
Takıntı hastası bir insanla iletişimde en önemli nokta dengeyi sağlamaktır. Öncelikle bu kişinin durumunun bir hastalık olduğunu etrafındaki kişilerin bilmesi gereklidir. Fakat bunu öğrendikten sonra, bu kişiye aşırı uyum göstermekte, çok fazla tepki vermekte hastalığın ilerlemesine neden olabilir. Bu gibi durumlarda bir psikoloji ya da psikiyatri uzmanı tarafından yardım almak en doğrusu olur.
Çünkü bu tip kişilere karşı, yakınındaki kişiler kendi başlarına bir şeyler yapmaya çalışırlar ise durum dahada kötüye gidebilir. Bu durum ile başa çıkabilmek için aile terapisi görmek faydalı olur. Obsesif kompulsif bozukluk ile obsesiflik aynı durum değildir. Her insan bir miktar obsesif olabilir.
Çünkü her bireyin kendine özgü kuralları, küçük takıntıları vardır. Fakat bu durum hem kişiyi hemde çevresindekileri rahatsız edecek dereceye gelmiş ise bu durum obsesif kompulsif (takıntı) bozukluğudur ve ihmal edilmeden tedavisinin yapılması gereklidir.
Psikolojik hastalıklar ile ilgili benzer sağlık konuları
- Manik depresif (bipolar) bozukluk nedir
- Saç ve kıl koparma hastalığı nedir
- Otizm hastalığı nedir
- Çocuklarda kardeş kıskançlığı neden olur
- Panik atak nedenleri ve tedavisi
16 Yorum