Susam (Sesamum indicum), susamgillerden, sıcak bölgelerde yetişen yağ veren, çiçekleri beyaz veya kırmızı, sarıyla karışık alacalı beyaz renkte, bir yıllık, küçük bir bitki olup, bu bitkinin küçük sarı tohumudur. Bitkinin yapraklarından da yararlanılır, ancak özellikle tohumları için yetiştirilen bir tarım bitkisidir.
SUSAM KULLANIM ALANLARI
Susamın tohumları, yaprakları ve yağı kullanılır. Yağı, Anadolu da “şirik yağı, şırlan yağı, şırlağan yağı” olarak da adlandırılır.
- Susam yağı hem yemeklik yağ hem de haricen kullanılan bazı cilt preparatlarının hazırlanmasında çözücü olarak kullanılır.
- Kabukları soyulmuş susam tohumlarının ezilmesiyle üretilen tahin, tahin helvasının hazırlanmasında ve daha birçok yiyecek de kullanılır.
- Doğu Akdeniz ve Orta Doğu mutfağında, kabuğu çıkarılmış susam tohumu, hem toz haline getiriliş hem de macun kıvamındaki haliyle önemli yere sahiptir.
- Türkiye’de en önemli kullanımı, simit yapımı ve tahin olarak kullanımıdır.
- Amerika’da, fırın mamullerinde önemli bir kullanım alanına sahiptir.
SUSAMIN İÇERİĞİNDE BULUNAN VİTAMİNLER, MİNERALLER VE YAĞ ASİTLERİ
Susam tohumu, % 20-25 protein ve sabit yağ (%50) açısından zengindir. Ayrıca lif, E vitamini, tiamin, riboflavin, niasin ve bakır, çinko, magnezyum, fosfor, demir ve kalsiyum gibi vitamin ve minerraler içerir. Susam yağında %30’dan fazla oranda tekli doymamış yağ asitleri (MUFA) ve %40 oranından fazla çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) bulunur.
SUSAMIN FAYDALARI
Eski çağlardan bugüne susam, sadece yüksek yağ içeriği ile değil, tıbbi etkilerinden dolayı da değerli bir yağlı tohum olarak kabul görmektedir. Çin ve Japonya’da beslenme durumunu fayda sağlamak ve hastalıklardan korunmak için binlerce yıldır kullanılmaktadır.
- Karaciğer hastalıklarında ve safra taşlarının düşürülmesinde yağı, zeytinyağı ile karıştırılarak kullanılır.
- Karın ağrısını ve kabızlığı giderir.
- Bronşları açarak nefes darlığı çekenlere iyi gelir.
- Çinlilerin, susam yağını saç dökülmesine karşı kullandıkları bilinmekle birlikte, ayrıca öğüterek kavrulmuş susam tohumlarını da bir parça tuzla karıştırarak süt salgısını arttırmak için de kullandıkları bilinmektedir.
- Kulak çınlamasında da faydalı olduğu bilinen susam, yiyeceklerin içine bir miktar karıştırılarak veya tahin olarak tüketilebilir.
- Susamın ağrı kesici bileşikler içerdiği bilinmektedir. Bu özelliğinden dolayı diş ağrısında ve dişeti hastalıklarında kullanılabilir. Diş ağrısı ve dişeti hastalıkları için önerilen kullanma şekli, bir ölçü susamı iki ölçü suda, suyun yarısı buharlaşıncaya kadar kaynatılması ve elde edilen özün doğrudan ağrıyan dişe uygulanması şeklindedir.
- Yapılan bir çalışmada hastalara rastgele susam ve zeytin yağı verilmiş (1 ay süresince günlük 4 yemek kaşığı (yaklaşık 60 g) ve susam ve zeytin yağının içerik olarak benzer lipit profilinde olduğu bildirilmiştir. Susam yağının zeytin yağına göre LDL kolesterol ve trigliserit düzeylerinde düşmeyi daha iyi sağladığı rapor edilmiştir.
- Hipertansiyon hastalarında tedavinin yanı sıra susam yağının diyete ilave edilmesinin faydalı olduğuna dair bilgiler vardır.
- Susam yağının antihiperglisemik etkiye katkı sağladığı bilinmektedir. Anadolulunun bazı bölgelerinde şeker hastalığına karşı, sabahları aç karnına bir tatlı kaşığı susam yağı içilir.
- Susam yağının harici kullanımın kemoterapinin neden olduğu flebitlerin önlenmesinde etkili olabileceği bildirilmiştir.
- Susam yağı binlerce yıldır yara iyileştirilmesinde kullanılmıştır. Ayrıca ayak mantarı gibi yaygın deri mantarları için etkili olduğu bilinmektedir.
- Susam yağı, parfümeride, cilt nemlendirici kremlerin içerisinde, saç ürünlerinde kullanılabilmektedir. İçeriğinde barındırdığı E vitamini, B vitamin kompleksleri, magnezyum, fosfor ve protein saç köklerini güçlendirir ve saç derisini besler.
- Susam yağının UV ışınlarının %30’unu engelleyebildiği, yapılan bazı araştırmalar sonucunda gösterilmiştir.
- Susam tohumunun, içeriğinde bulunan aminoasitler ve kalsiyum sayesinde, özellikle vejetaryen ve vegan diyetlerinde önemli yeri vardır.
- Susam yağı oldukça sık kullanılan bir masaj yağıdır. Kasları uyarıcı ve cilt hücrelerini yenileyici etkilerinin olduğuna inanılmaktadır.
SUSAMIN ZARARI VAR MIDIR?
- Susama karşı alerjisi olan kişilerde kullanılmaması gerekir.
- Tek seferde 50 g alındığında müshil etkisi, yani ishal yapar.
- Susamın içeriğinde bulunan yüksek oksalat oranı, böbrek taşı öyküsü olan kişilerde sorun yaratabilir.
Benzer Sağlık Yazılarımız
- Aloe vera nedir, faydaları nelerdir
- Sarı kantaron ve sarı kantaronun faydaları
- Salep nedir, faydaları nelerdir
- Sumak nedir, faydaları nelerdir
