Soya fasulyesi (Soja hispida), baklagilerden, 1-1,5 metre boyunca çiçekleri menekşe sarısı renkte, tohumu yuvarlak ve bir yanında siyah nokta bulunan, bir yıllık otsu bir bitkidir. Besin değeri oldukça yüksek bir gıda olup A, B ve E vitaminleri bulunur.
SOYA FASULYESİ (SOJA HİSPİDA) ÜRÜNLERİ
Soya ürünleri, yüksek miktarda soya proteini, izoflavonlar, omega 3-yağ asitleri ve diyet lifi içerikleri ile çok önemli fonksiyonel gıda bileşenleri veya ürünleridir. Soya fasulyesi; gıda, hayvan yemi ve endüstriyel madde olarak birçok çeşit üründe işlenmektedir.
Soya esaslı gıdalar, dünya ve ABD pazarlarında 6 ana kategoride değerlendirilmektedir.
Bunlar;
- Soya yağı,
- Soya protein ürünleri,
- Modern soya gıdaları,
- Geleneksel soyalı gıdalar,
- Soya ile zenginleştirilmiş gıdalar ve fonksiyonel soya bileşenleri/besin takviyeleridir.
Soyadan Elde Edilen Ürünler
SOYA FASULYESİ (SOJA HİSPİDA) FAYDALARI
- Bedenin gelişmesini sağlar, özellikle büyüme çağındaki çocuklar için oldukça yararlıdır.
- Zihinsel faaliyetleri arttırır.
- Dimağ yorgunluğuna iyi gelir.
- Hastalık sonrası dönemin kısa geçmesini, hasta kişinin çabuk toparlanmasını sağlar.
- Şeker hastalığı olanlarda oldukça faydalıdır.
- Sinirsel yapının ve kasların kuvvetlenmesinde yararlıdır.
- Tofu gibi geleneksel soya ürünleri tüketiminin meme, prostat ve rahim ağzı kanserleri ile diğer kanserlerin gelişmesi riskini azaltıcı etkilerinin olduğuna dair bilgiler vardır. Ancak soya içeren besin takviyelerinin kansere karşı koruyucu etkisinin olup olmadığına dair kanıta dayalı yeterli bilgi mevcut değildir.
- Kalp damar hastalıklarına karşı koruyucudur.
- Alzheimer riskini azaltmada yardımcıdır.
- Yapılan bir çalışmada total kolesterol, LDL ve trigliserit düzeylerini düşürücü yararlı etkilerin günde 30 gr soya alımıyla sağlanabileceği ifade edilmektedir.
BAZI SOYA FASULYESİ ÜRÜNLERİNİN SAĞLIĞA ETKİLERİ
Soya et analogu: Soya fasulyesi, değişik et ürünleri imalatında kullanılabildiği gibi, soyadan ete benzer ürünler de (et analogu) üretilebilmektedir. Soya eti, soya fasulyesi çekirdeği yağı alındıktan sonra yüksek oranda protein içeren unsu kısmının bazı işlemlerden geçirilerek sıkıştırılıp et dokusu haline getirilmesiyle elde edilir. Bu et vejeteryanlar için iyi bir protein kaynağıdır. Soya proteini ürünlerinin sağlığa etkileri kolesterol içermemesi nedeniyle kalp sağlığı ile ilişkilidir. Bu ürünlerin sağlığa etkileri olan izoflavonlar, saponinler ve fitik asit gibi diğer bileşikleri de içermektedirler.
Soya unu: Yenilebilen soya fasulyesi unu, kurutulmuş soya fasulyesi tanesinin kabuğu çıkarıldıktan sonra gereken teknolojik işlemlerle acılığı giderilmiş, tripsin inhibitör enzimleri tamamen ayrıştırılmış ve üreaz aktivitesi izin verilen en az sınıra kadar indirilmiş, nemi önemli miktarda azaltılmış ve gerektiğinde katkı maddeleri de ilave edilen ince öğütülmüş soya ürünüdür. Tam soya unu, yüksek nitelikli protein bakımından zengin olmakla birlikte iyi bir demir, kalsiyum ve B vitaminleri kaynağıdır.
Soya sütü: Soya sütü protein, karbonhidrat, yağ ve B vitaminleri içerdiğinden önemli bir besindir. Soya sütü ayrıca hayvansal süt ve süt ürünleri tüketemeyen çocuklar ve yetişkinler için iyi bir protein alternatifidir.
Soya yağı: Soya fasulyesi yağı besin değeri yönünden mısır, pamuk, yer fıstığı ve ayçiçek yağlarından çok farklı olmamakla birlikte, omega n-3 yağ asitlerinden linolenik asit yönünden zengindir. Omega n-3 yağ asitlerine beslenmede daha fazla yer verilmesi, damar sertliğinin önlenmesi için önem taşır. Soya yağında doymamış yağ asitleri oranı yüksektir ve bu özelliğinden dolayı özel diyet uygulanan bireylere önerilir.
Soya filizi: Soya fasulyesi filizi içeriğinde bulunan izoflavan, folik asit, yüksek posa, riboflavin, fosfor, magnezyum, demir, C vitamini sayesinde hormonal dengenin sağlanmasında, bazı kanserlere (örn. karaciğer, rahim ve akciğer kanserleri gibi) karşı korunmada, sinir sistemini iyileştirici ve koruyucu etkisinin sağlanmasında, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde faydalıdır.
SOYA FASULYESİ (SOJA HİSPİDA) ÜRÜNLERİ KULLANIM ALANLARI
Soya et analogu: Salam, sosis, sucuk, köfte, hamburger gibi et ürünlerinin hazırlanması sırasında, hem teknolojik nedenlerle hem de ürün maliyetini azaltıcı etkisinden dolayı soya proteinleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Et ürünleri ile fonksiyonel açıdan benzer özellikler gösteren yağsız soya proteinleri katkısı yapılan et ürünlerinin daha sağlıklı olduğu kabul görmektedir.
Soya unu: Soya unu ekmek üretiminde ve tüm unlu mamullerde kullanılabilmektedir.
Soya sütü: Sade ya da aromalı çeşidiyle ferahlatıcı bir içecek olan soya sütü, inek sütünün kullanıldığı her yerde kullanılabilmektedir. Ayrıca doymuş yağ oranı düşük bir krema sosu olarak tüm sütlü tatlı ve soya peyniri yapımında da soya sütü kullanılmaktadır.
Soya yağı: Soya tohumu içeriğinde % 18-20 arasında yağ barındırır. Soyanın başlıca yağ ürünleri; rafine soya yağı, gliserol ve soya lesitinidir. Ayrıca anti-korozyon maddeler, macun bileşenleri, inşaat malzemeleri, beton katkı maddeleri, bakım yağları, dezenfektan, toz kontrol maddeleri, elektrik izolasyonu, fungisitler, metal kaplama, mürekkep ve benzeri ürünlerin üretiminde kullanılır.
Soya filizi: Soya fasulyesi filizlendirilip sebze olarak tüketilmektedir. Filiz üretimi için, yılın en taze ürünlerinden temiz ve parlak tohumlu soya fasulyeleri seçilir. Soya filizi, tohumlarla filizler yapışık haldeyken pişirilir, ayrıca salata, omlet ve yahni gibi yemeklerde de kullanılır.
Benzer Sağlık Yazılarımız
- Sağlıklı Yemek Pişirme Yöntemleri
- Spor Yapanlar İçin Beslenme Önerileri
- Kış Aylarında Beslenme Nasıl Olmalı
- Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Vitaminler ve Mineraller
- Kinoa Nedir, Kinoanın Faydaları
