Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Solunum yetmezliği belirtileri ve tedavisi

Solunum yetmezliği (respiratuar yetmezlik), solunum sisteminin gaz değişiminde (ventilasyon) yetersizliğidir. Solunum yetmezliği bir hastalık değil bir sendromdur. Bu duruma bağlı arteriyel oksijen veya karbondioksit düzeyi normal aralıklarda korunamaz. Oksijenasyondaki düşme hipoksemi ve arteriyel kabondioksit seviyesinde yükselme hiperkapni olarak tanımlanır.

Solunum sisteminin görevi metabolizma için gerekli olan oksijeni sağlamak ve majör metabolik artık olan karbondioksiti uzaklaştırmaktır. Solunum aynı zamanda birden fazla sistemin koordine bir şekilde çalışmasını gerektiren komplike bir durumdur. Bu sistemlerden herhangi birinde meydana çıkan sorunlar solunum yetmezliğine neden olabilir.

Solunum işlevi üç mekanizma ile gerçekleşir;

Ventilasyon : Havayı alveollere kadar ulaştırmak ve kan ile karıştırmaktır.

Difüzyon : Gazların alveoller ile kapiller duvar arasındaki hareketleridir.

Dolaşım : Oksijenin gaz değişiminin olduğu bölgeden tüketileceği vücudun diğer bölge ve hücrelerine götürülmesidir.

Bu üç mekanizmanın ve solunum sisteminin fonksiyonunun çalışması için etkin şekilde ventilasyon yapacak pompanın olması ve gaz değişimini sağlayacak yüzey alanının olması gereklidir. Gaz değişimindeki ya da pompa fonksiyonundaki bozukluklar kanda oksijenin azalmasına (hipoksimiye) ve/veya karbondioksitin azalmasına (hiperkapniye) yol açabilir.

Solunum yetmezliği tipleri

Solunum yetmezliği genellikle üç başlık altında değerlendirilir.

Hipoksemik solunum yetmezliği : FiO2 > 0.60 uygulandığında PaO2’nin > 55mmHg olmasıdır.

Hiperkapnik solunum yetmezliği : PaCO2’nin > 45mmHg olmasıdır.

Kombine solunum yetmezliği : Hipoksemik hiperkapnik solunum yetmezliği ile birlikte görülür.

Başlangıç zamanına göre değerlendirme;

Akut solunum yetmezliği : Birkaç dakika veya birkaç saat içinde ortaya çıkar.

Kronik solunum yetmezliği : Birkaç gün ya da daha uzun sürede ortaya çıkar ve sinsi ve belirti vermeden seyreder.

Kronik solunum yetmezliği var iken üzerine akut solunum yetmezliği : Kronik solunum yetmezliği gelişen kişilerde araya giren enfeksiyonlar, pulmoner emboli gibi sebeplerden dolayı ani (akut) olarak solunumun kötüleşmesidir.

Solunum yetmezliğine neden olan hastalıklar

Solunum yetmezliğinde temel neden solunum mekaniğinin bozulmasıdır. Bazen primer olarak akciğerlere ait bir neden olmasa da ventilasyon yetersizliği ile akciğerlerde oksijen/karbondioksit gaz değişimi bozulur ve akut solunum yetmezliği meydana çıkar.

Hipoksemik solunum yetmezliğine neden olan hastalıklar : Akciğer hasarı (parankimal hastalık) = primer gaz değişimi etkilenir (V/O uyumsuzluğu) gibi akciğer problemleri, vasküler hastalıklar (damar hastalıkları), akut solunum sıkıntısı sendromu, pulmoner ödem, pulmoner fibrozis, KOAH hastalığı gibi hastalıklar hipoksemi solunum yetmezliğine neden olur.

Hiperkapnik solunum yetmezliğine neden olan hastalıklar :Pompa fonksiyon bozukluğu (ventilatör hastalık) = primer ventilasyonu etkiler (alveoler ventilasyon), KOAH hastalığı, santral sinir sistemi hastalıkları, spinal kord hastalıkları, nöral hastalıklar, müsküler hastalık, göğüs kafesi deformiteleri gibi hastalıklar veya sorunlar solunum yetmezliğine yol açabilir.

Solunum yetmezliği belirtileri

Solunum yetmezliğinin en bilinen belirti ve bulguları nefes darlığı (dispne), çok hızlı soluk alıp verme (takipne) solunum sayısı 20/ dk veya bradipne solunum sayısı 8/ dk, morarma, bilinç değişiklikleri, taşikardi, solunum yolları güçsüzlüğü nedeni ile salgı atma ve yutma zorluğu, yemek yerken mide içeriğindeki yabancı maddelerin hava yollarına kaçmasına bağlı öksürük ve ekspiryum kaslarının güçsüz olması nedeni ile öksürürken zorlanma, bradikardi, hipotansiyon, halusilasyon, uykuya eğilim, terleme, baş ağrısı, vazodilatasyon, hipomani, koma, cilt renginin kırmızılaşması, bulanık görme, hafif yüksek tansiyon, bitkinlik, koordinasyon kaybı ve hareketlerde kısıtlanma gibi belirtiler görülür.

Solunum yetmezliği teşhisi

Solunum sıkıntısı yaşayan hastada öncelikle göğüs hastalıkları uzmanının yapacağı fizik muayene ve hastanın anlatacakları önemlidir. Fizik muayene ve hastanın öyküsü sonrası bazı laboratuvar ve görüntüleme yöntemleri uygulanır.

Bu yöntemler, akciğer kan gazları analizi, akciğer grafisi, tam kan sayımı, balgam ve kan kültürü, elekrolitler, elekrokardiyografi (EKG), idrar analizi, V/O sintigrafisi ve solunum fonksiyon testleri (SFT), akciğer volümleri, diffüzyon kapasitesi ölçümü, bronkoskopik tanı yöntemleri, bilgisayarlı tomografi, solunum kas gücü ölçümleri ve uykuda meydana çıkan hipoventilasyon nedenlerini meydana çıkarmak amacı ile yapılan polisomnografik çalışmalar gibi tanı yöntemlerine baş vurulur.

Solunum yetmezliği tedavisi

Solunum yetmezliği tedavisi genellikle hasta hastaneye yatırılarak ve acil servislerde yapılır. Solunum yetmezliği tedavisi hipoksemik veya hiperkapnik solunum yetmezliğine ve altta yatan nedene göre değişiklik gösterebilir. Öncelikle hastanın genel durumuna ve semptomların ciddiyetine göre değerlendirme yapılması gereklidir.

Çok yoğun solunum sıkıntısı olan hastalarda muayene yapılıp tedavi kararı alınana kadar oksijen tedavisi verilir. Tedavide, yeterli doku oksijenasyonu ve hava yolu açıklığı sağlanır. Yeterli ventilasyon başlanır. O2 tedavisi uygulanır. kan transfüzyonu yapılır. Solunum depresyonu, kas ve sinir fonksiyonunu etkileyebilecek ilaç kullanımı var ise bu ilaçlar kesilir.

Sendromun primer neden tedavisi uygulanır. Semptomatik (şikayetlere yönelik) tedavi verilir. PO2 60 mmHg (O2 satürasyonu %90) olacak şekilde oksijen verilir. Solunum yetmezliği olan hastalarda ek olarak sebep olan hastalığa yönelik antibiyotik, trombolitik veya antikoagülan, bronkodilatörler, steroid, vazopresör veya diüretik tedavilerin başlanması, nütrisyon desteğinin sağlanması ve elektrolit eksikliğinin yerine konması gerekebilir.

Göğüs hastalıkları ile ilgili benzer sağlık konuları

1. Çocuklarda yabancı cisim aspirasyonu
2. Koah hastalığı nedir
3. Kalp yetmezliği neden olur
4. Çocuklarda hırıltılı solunum neden olur