Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Diyabetik nöropati nedir?

Diyabetik nöropati, uzun süreli ya da yeterli kontrol altına alınamamış diyabetis mellitustan kaynaklanan çeşitli nöropati (sinirlerde oluşan hastalık veya hasar) tiplerinden herhangi birisidir.

En yaygın rastlanan diyabetik nöropati tipi çevresel (periferik) duyusal nöropati olarak adlandırılır. Bu bozukluğun erken evrelerinde ektremitelerde (uzuvlarda), özellikle de ayaklarda ara ara ağrı ve karıncalanmalar olur. Ağrı zamanla kötüleşerek, sonunda bir bölgedeki ağrı duyusunun kaybolmasına sebep olur.

Duyusal nöropati bulunan hastalar hissetmedikleri için ilerleyen dönemlerde ayaklarındaki kesiklerin, sıyrıkların, yanıkların farkında olmazlar ve ciddi yaralar (diyabetik ayak) durumu meydana gelir. Eğer tedavisi yapılmaz ise bu tür yaralanmalar nedeni ile uzvun kesilmesine kadar gidebilecek doku ölümleri (kangren) oluşur. Diyabet hastalarının  ayak bakımı oldukça önemlidir.

Diyabetik nöropati nedenleri

Diyabetik nöropati, diyabetin uzun süren komplikasyonlarından biridir. Diyabetin sinirlere verdiği zararın nedenleri tam olarak anlaşılmamıştır fakat yüksek kan şekeri, düşük kan şekeri ve yüksek kan yağları seviyelerinin, sinirlerin sinyal göndermesine ayrıca sinirlere oksijen ve besin taşıyan kan damarlarına zarar verdiği bilinmektedir.

Bunların dışında bağışıklık sistemi organizmasının kendisine saldırısı olarak sinir hasarı, karpal tünel sendromu gibi mekanik nedenler, sinir dokusundaki hasara kalıtsal yatkınlık, genetik faktörler, ilerlemiş yaş, alkol ve sigara kullanımı gibi etkenler de diyabetik nöropatiye neden olabilir. Şeker hastalığını kontrol altında tutmak sinirlerin çok fazla hasar görmemesi için çok önemlidir.

Nöropati nedir?

Nöropati sinir hasarıdır. Sinirler, beyin ile vücudun her bölümü arasında mesaj göndererek görmemeyi, duymamayı, hissetmeyi ve hareket etmeyi sağlarlar. Sinirler aynı zamanda kişi farkında olmadan çalışan kalbin atması, akciğerlerin nefes alması için de sinyal gönderirler. Nöropati şeker hastalarında oldukça fazla görülen bir durum olmasına rağmen diyabetli hastaların geneli bu durumun farkında olmayabilir.

Diyabetik nöropati (şeker hastalığında sinir hasarı) belirtileri

Diyabetik nöropatinin belirtileri etkilenen sinirlere, etkilenme şiddetine ve hastalığın süresine göre farklılık gösterir. İlk dönemlerde genellikle belirti vermeyebilir. Sinirleri hasar görmeye başlayan bir çok diyabet hastası şikayetlerden rahatsızlık duymayabilir.

Belirti vermeye başladığında hafif belirtiler ile kendini gösterir. Genellikle ilk görülen belirtiler ciltte başlar. Diyabetik sinir hasarının nasıl belirti göstereceği tutulan sinire ya da organlara göre farklılık gösterir.

1. Diyabetik nöropatinin cilt belirtileri : Ellerde, ayaklarda ve bacaklarda ağrı, uyuşma veya karıncalanma başlayabilir ve sıcak, soğuk ve acıyı hissetmeme gibi belirtiler görülür.
2. Diyabetik nöropatinin kaslarda gösterdiği belirtiler : Kaslarda güç kaybı, güçsüzlük, ağrı ve uykuda kas erimesi, bu duruma bağlı ayaklarda veya bacaklarda kemik kırılmaları, ayak şekil bozuklukları (diyabetik ayak) oluşabilir.
3. Diyabetik nöropatinin mide ve bağırsaklarda gösterdiği belirtiler : Çok uzun aç kalındığında yiyeceklerin bağırsaklara geçişi yavaşlar ve gastroparezi denilen durum meydana gelir. Bu durum, mide bulantısına, karın gerginliğine, kusmaya, ishale, kabızlığa, genel rahatsızlığa ve istenmeyen kilo kaybına sebep olabilir.
4. Diyabetik nöropatinin mesanede gösterdiği belirtiler : İdrar yapma problemi olabilir ya da mesaneyi tamamen boşaltamama gibi bir his oluşması, tedavisi yapılmaz ise idrar kaçırma problemi, idrar yapma yeteneğinin tamamen kaybolması gibi şikayetlere yol açabilir.
5. Diyabetik nöropatinin cinsel yaşama etkisi nedir? : Bu durum erkeklerde ereksiyon işlev bozukluğuna ya da iktidarsızlığa, kadınlarda cinsel disfonksiyona yol açabilir.
6. Diyabetik nöropatinin kan damarlarına olan etkisi nedir? : Ayağa kalkıldığında veya yataktan kalkarken tansiyonun düşmesi nedeni ile baş dönmesi, halsizlik hissedilir. Göğüs ağrısı (anjina) ya da kalp krizi geçirme belirtilerini hissetmek zorlaşabilir.
7. Diyabetik nöropatinin ter bezlerine etkisi nedir? : Vücut kendi ısısını düzenlemede zorlanabilir. Alt bacaklarda terleme olamadığı için, ayak derilerinin kurumasına ve çatlamasına sebebiyet verebilir. Yemek yerken terleme, çiğnedikten hemen sonra başlayabilir ve terleme sadece bazı yiyeceklerde olur. Terleme genellikle alında başlayıp, yüzde, kafa derisinde, boyun bölgesinde ve bazende vücudun üst kısmında oluşabilir.
8. Diyabetik nöropatinin göz belirtileri : Göz kaslarını besleyen sinirlerin hasarlanması sonucu görme bozukluğu, çift görme, kalıcı görme kaybı ve göz ağrısına neden olur.

Diyabetik nöropati teşhisi

Diyabetik nöropati tanısı genellikle ağrı polikliniklerinde yapılacak fizik muayene, beyin cerrahisi uzmanlığında yapılan muayene ve tetkikler ve hastada görülen belirtiler ile konulabilir. Muayene sırasında kan basıncı, kalp atış hızı, kas gücü, hastanın vereceği refleksler, titreşim, sıcaklık ve hafif dokunmaya duyarlılık düzeyi kontrolü yapılır.

Şeker hastalarının her yıl düzenli olarak nöropatik ayak muayenesi olmaları gereklidir. Kapsamlı bir ayak muayenesinde cilt, kaslar, kemikler, dolaşım ve ayak hissi değerlendirilir. Saç fırçasının bir teli kalınlığındaki bir naylon monofilament ile ayak altına dokunarak duyu ve duygu durumu değerlendirilir.

Ayrıca sıcaklık algısı kontrolü için titreşimli bir çatal kullanılarak dokunma basıncından daha duyarlı olan vibrasyon algısı değerlendirilir. Bunların yanı sıra, sinir ileti çalışmaları ya da elktromiyografi testi, kalp hızı değişikliklerinin nabız ölçümü ile kontrol edilmesi ve diğer organ hasarları için ultrasonografi gibi tetkikler de yapılır.

Diyabetik nöropati (şeker hastalığında sinir hasarı) tedavisi

Diyabetik nöropati tedavisi tutulan sinirlere ya da organlara, tutulum derecesine göre farklılık gösterir. Ciltte gelişen hasarın şiddetine ve farkına göre farklı ilaç tedavileri uygulanır. Hasta doktorunun verdiği ağrı kesicinin faydası olup olmadığını not etmelidir, bu sayede hastanın doktoru, ilacın dozunu ya da tedavi yöntemini değiştirebilir.

Hastanın, özel tedavi yöntemleri için ağrı polikliniklerine sevk edilmesi gerekebilir.

1. Kaslarda oluşan sinir hasarı tedavisi nasıl yapılır? : Hastanın diyabetik ayak sorunu var ise hassas kemikler üzerindeki baskının azaltılması için, özel yapım ayakkabılar veya ayağın şeklini alan tabanlıklar verilebilir. Ayakta başka rahatsızlıklar oluşmaması için dinlenmek önemlidir. Ayak için alçı ya da atel tedavisi gerekebilir. Bu durumda koltuk değneği veya tekerlekli sandalye kullanılmasına ihtiyaç duyulabilir. Ayakta şekil bozukluğu oluşmuş ise (çekiç parmak, pençe parmak, baş parmak çıkıntısı gibi) ameliyat ile düzeltilmesi gerekebilir.
2. Mide ve bağırsaklarda oluşan sinir hasarı tedavisi nasıl yapılır? : Sindirimi hızlandırma amaçlı ilaç tedavisi ya da diğer bulguları hafifletmeye yönelik tedaviler uygulanabilir.
3. Mesanede oluşan sinir hasarı tedavisi nasıl yapılır? : İdrar yolu enfeksiyonları nedeni ile antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Hastaya idrarı olmasa bile her üç saatte bir tuvalete gitmesi önerilir.
4. Cinsel problemlere neden olan sinir hasarı tedavisi nasıl yapılır? : Erkeklerde ve kadınlarda farklı tedaviler uygulanır. İlaç tedavileri, enjeksiyon tedavileri, vakum pompası, implantasyon gibi farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir.
5. Kan damarları sorunlarına neden olan sinir hasarı tedavisi nasıl yapılır? : Kompresyon çorapları hızlı bir şekilde ayağa kalkmaktan dolayı meydana gelen baş dönmesi tedavisinde faydalı olabilir ve hastanın ayağa kalkarken sakin kalkması, yataktan kalkarken önce oturup sonra kalkması ve başını döndüren ani hareketlerden kaçınması tavsiye edilir.
6. Ter bezlerinde oluşan sinir hasarı tedavisi nasıl yapılır? : Kuruyan cilt için nemlendirici kremler kullanılabilir fakat ayaklarda veya bacaklarda ciddi çatlaklar, yaralar olur ise enfeksiyon riski nedeni ile hasta kesinlikle doktoruna gitmeli ve şikayetlerini bildirmelidir.
7. Gözlerde oluşan sinir hasarı tedavisi nasıl yapılır? : Diyabetik göz hasarlarında (diyabetik retinopati) damar bozukluklarını iyileştirmeye yönelik ilaç tedavileri bulunmamaktadır. Diyabetik retinopati önlenemese de, buna bağlı ortaya çıkacak görme kaybı erken tanı ve zamanında müdahale ile önlenebilir. Bu nedenle düzenli göz muayenesi önemlidir.

Şeker hastalığı ile ilgili benzer sağlık yazıları

1. Şeker hastalığı neden olur
2. Şeker hastalığından korunma yolları
3. Şeker hastalığı ve ayak yaraları
4. Çocuklarda şeker hastalığı
5. Şeker hastalarında böbrek hasarları
6. Diyabetik gastroparezi neden olur
7. Diyabetik retinopati neden olur