Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Sarkoidoz hastalığı nedenleri ve tedavisi

Sarkoidoz, ön planda akciğerler ve lenfatik sistemi etkileyen ve tüm doku ve organları da tutabilen sistemik granülomatöz bir hastalıktır. Sarkoidoz da tutulan organlarda küçük mikrobik olmayan iltihabi hücre yığınları oluşur ve bu yığınların birleşmesi ile de granülom denilen nodüler görüntüler meydana çıkar. Sarkoidozun nedeni tam olarak bilinmemekle beraber, var olan bulgular hastalığın genetik olarak duyarlı olan kişilerin tam olarak ne olduğu bilinmeyen çevresel ajanlara maruz kalarak ortaya çıktığı bilinmektedir.

Açıkçası sarkoidoz, nedeni bilinmeyen, multi sistem (bir çok sistemi tutan) granülomatöz bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. Sarkoidoz, her ırkta, her yaşta ve her iki cinste de görülebildiği gibi, 40 yaş altı erişkinlerde daha sık görülür. Hastalığın başlama yaşı genellikle 20-40 yaşları arasıdır. Yapılan çalışmalarda sarkoidozun bazı meslek gruplarında daha sık geliştiği saptanmıştır.

Bu meslek grupları itfaiyeciler, fotokopiciler, çiftlik çalışanları, sağlık çalışanları gibi meslek grupları sarkoidoz hastası olma riski taşıyabilirler. Bunların dışında enfeksiyon etkenleri özellikle mikrobakterileri sarkoidoz gelişiminde etkilidir. Bazı araştırmalara göre sarkoidoz kardeşler arasında görüldüğü için genetik faktörlerin (HLA1, B8, B13, DR3 VE B27 ile ilişkisi hastalığın gelişiminde rol aldığı görülmüştür. Sarkoidoz çocuklarda ve bebeklerde bile görülebilmektedir. Türkiye’de sarkoidoz kadınlarda daha sık görülmektedir.

Sarkoidoz belirtileri ve tutulan organlar

Sarkoidoz belirtileri daha çok ilk bahar mevsiminde ortaya çıkmaktadır. Hastalık ani başlayabildiği gibi sinsi olarak ta ilerleyebilir. Sarkoidoz, hiç bir şikayeti olmayan bir kişinin akciğer grafisinde ortaya çıkabildiği gibi, hastalığa bağlı tutulan bir organ sistemine ait belirtiler ile de ortaya çıkabilir. Sarkoidoz belirtilerinde ateş, gece terlemeleri, cilt lezyonları, halsizlik, çabuk yorulma, kilo kaybı gibi belirtiler görülebilir. Hastalarda efor esnasında nefes darlığı ve kuru öksürük şikayetleri de mevcuttur. Sarkoidozda pulmoner hipertansiyon gelişebilir. Sarkoidoza bağlı akciğer pulmoner hipertansiyonlu hastalar genellikle ağır akciğer tutulumlu kronik hastalardır.

Ateş ve eklem ağrısı eritama nodozum denilen bacakların ön yüzünde ağrılı, kızarık ve şiş nodüllerden oluşan belirtiler hastalığın travmatik başlangıç şeklidir ve genellikle genç kadınlarda görülür. Sarkoidoz akciğerleri daha belirgin şekilde ve en sık % 70-90 akciğer sarkoidozu şeklinde görülür. Hastaların ortalama % 20-30’unda göz tutulumu görülür ve en sık görülen göz şikayeti üveit rahatsızlığıdır. Mide ve bağırsak sistemi tutulumu yaklaşık % 1 görülür ve en sık mide sorunları görülür. Lenf sisteminde hastaların üçte birinde hastada ele gelen lenf nodülü saptanır.

Sinir sistemi tutulumunda en karşılaşılan iki taraflı yüz felci olup bu durum % 5-10 civarı, karaciğer tutulumu % 50-90 civarı, dalak tutulumu % 35-40 civarı, ürogenital sistem tutulumu %10 civarı, böbrek tutulumu % 20 civarı, kemik tutulumu % 5 civarı, eklem ve kas tulumu % 30 civarı, endokrin tutulumu % 5 civarı, Kalp tutulumu hastaların % 10-20’sinde kalp kası tutulumu söz konusudur ve hayati tehlike taşıyabilir. Ayrıca % 5 hastada tükürük bezleri tutulumu görülebilir.

Sarkoidoz hastalığı teşhisi

Sarkoidoz bir çok sistemi tutabilen bir hastalık olduğu için, hastanın öyküsü ve fizik muayene çok önemlidir. Sarkoidoz, genellikle her iki akciğerde hilus denilen akciğerlere kalpten gelen damarların girdiği bölgelerde lenf nodülü büyümesi ve akciğer tutulumu ile ortaya çıkar. Bunun dışında deri, göz, karaciğer, dalak, kalp ve sinir sistemi tutulabilen diğer organlardır. Sarkoidozun solunumsal belirtileri hastalığa özgü olmayan belirtiler olduğu için astım hastalığı ile karışabilir ve tanının gecikmesine neden olur.

Sarkoidozun tanısında biopsi tutulabilme ihtimali olan bölgeden biopsi tetkiki yapılmalıdır. Sıklıkla yapılan biopsi bronkoskopik transbroşiyal biopsidir ve tanı değeri % 40 ile 90 arasında değişebilir. Bunların yanı sıra son yıllarda ultrasonografi eşliğinde yapılan bronkoskopik iğne aspirasyon biopsisinde tanıda daha fazla kullanılmaktadır. Bunların dışında görülen cilt lezyonlarından ve ele gelen lenf nodüllerinden de biopsi alınabilir. Açık akciğer biyopsisi ve akciğer tomografisinde görülen her iki akciğer arasındaki boşlukta (mediasten) bulunan ameliyat ile biopsi alınabilir.

Sarkoidoz hastalığının evreleri

Sarkoidoz, akciğer grafisindeki görünüme göre evrelendirilir.

Evre 0 sarkoidoz : Normal akciğer grafisi, diğer organlarda granülom.

Evre 1 sarkoidoz : Her iki tarafta lenf bezlerinde büyüme.

Evre 2 sarkoidoz : Her iki tarafta lenf bezi büyümesi ile birlikte akciğer dokusunda hastalığa bağlı gölgelenmeler.

Evre 3 sarkoidoz : Sadece akciğer dokusunda hastalığa bağlı gölgelenmeler ve sızıntı.

Evre 4 sarkoidoz : Akciğerlerde esneklik kaybı ve büzüşme denilen fibrozis gelişmesi ki, bu oldukça ileri evredir.

Sarkoidoz hastalığı tedavisi

Sarkoidozlu hastalarda klinik tablo ve klinik seyir değişkenlik gösterir. Sarkoidoz tanısı konulan her hastada tedavi uygulanmayabilir. Tedavisi yapılması gereken sarkoidoz hastaları, kalp tutulumu olanlar, sinir sistemi tutulumu olanlar, ilerleyici akciğer belirtileri olanlar, bölgesel tedaviye yanıt vermeyen göz tutulumu olan üveit hastaları ve kan kalsiyumu olan hastalardır.

Şikayetleri ve bulguları olmayan evre 1 hastaları akciğer dışında belirtileri belirgin olmadıkça tedavi edilmeyebilir. Hafif orta belirtileri olan 2 -3 evre hastalarında tedavi planı yapılmadan 6 ay bir yıl kadar takip edilir ve hastalık ilerleme gösterir ise tedavi edilir. Tedavide en sık kullanılan ilaçlar kortikosteroidlerdir. Tedavi çoğunlukla 12 ay devam eder ve tedaviden sonra hastalığın tekrar etme riski bulunmaktadır. Hastanın tedaviye yanıtı 4-8 hafta arasında görülür. Tedavide krotikosteroidler dışında metotreksat, azotioprin, siklofosfamid, minoksilin, sikloserin, leflunamid, mikofenolat, pentoksifilin, anti TNF ajanlar türü ilaçlarda kullanılabilir.

Sistemik hastalıklar ile ilgili benzer sağlık yazıları

1. Sjögren sendromu nedir
2. Behçet hastalığı nedir
3. Akdeniz ateşi hastalığı nedir
4. Lupus eritematozus nedir
5. Lenfoma nedir