Saman nezlesinin tanımı nedir?
Saman nezlesi (bahar alerjisi) olanlar havada taşınabilecek kadar hafif alerjenlerden birine karşı da alerjiktir. Kişinin soluduğu havada herhangi bir alerjen varsa burun mukozasında ve boğaz mukozasında enflamasyona neden olur. Saman nezlesi genellikle belli bir bitkinin polenine bağlı gelişir, bu da mevsimsel alerji sorununu oluşturur ve daha doğru adıyla alerjik rinitis meydana gelmiş olur. Rinitis terimi Yunanca’dan gelmiştir; ”rhinos” kelimesi burun, ”itis” eki ise iltihap anlamına gelir (rinitis, burun inflamasyonu demektir).
Polenler dışında saman nezlesine (alerjik rinite) sebep olan alerjen var mı?
Saman nezlesi ev tozu böceği veya hayvan kepeği (ölü hücrelerle tüy karışımı) gibi polen haricindeki etkenler ile de meydana gelebilir. Bu alerjenler mevsimsel olmayacağı ve tüm yıl boyunca süreceği için belirtiler de yıl boyunca ve alerjene maruz kalındığı sürece devam eder. Bu tip alerjinin doğru adı alerjik nezledir. Bu tip alerjide birden fazla alerjene karşı duyarlı olursunuz, dolayısıyla da belirtiler yıl boyunca sizi rahatsız eder ve şikayetler değişiklik gösterebilir.
Bunların dışında mantar sporları da saman nezlesine neden olabilir. Mantarlar ekmeği küflendiren, mevelerin çürümesine neden olan küflerdir. Mantarlar kuru yapraklarda, çayırlarda, samanda, tohumlarda, diğer bitki ve toprakta da bulunurlar. Mantarlar soğuğa karşı dirençli oldukları için alerjileri de uzun sürer (toprağın karla kaplandığı dönemler dışında tüm yıl boyunca mantar sporları havada bulunur). Mantarlar ev içinde süs bitkilerinde ve onların topraklarında barınırlar. Mantar sporları bodrum katları gibi nemli ortamlarda, çamaşır asılan ortamlarda ve peynir, içkiler gibi mayalanmış gıdalarda da yaşamlarını sürdürürler.
Ayrıca son yıllarda hava kirliliğinin de saman nezlesine neden olduğu veya bu durumu daha da kötüleştirdiği bir gerçektir. Çünkü hava kirliliğinin artmasıyla birlikte saman nezlesi görülme sıklığı da artmıştır. Hava kirliliği saman nezlesi gelişiminde olası etken olarak düşünülmektedir, çünkü kirliliğe yol açan maddeler burun ve gözleri tahriş ederek polenlerin alerjik etkisini arttırabilmektedir.
Polenler nasıl saman nezlesine (alerjik rinite) yol açarlar?
Kişi belli bir polene karşı alerjik duruma geldikten sonra burun, boğaz ya da göz bu polen tanecikleri ile yeniden karşılaştığında hemen alerjik reaksiyon gelişir. Polen tanecikleri bağışıklık sistemi hücrelerini uyararak etkilenen bölgedeki küçük damarların genişlemesine sebep olan histamin ve başka maddelerin salgılanmasına neden olur. Genişleyen kan damarlarından dışarı sıvı sızar ve bu durum şişlik ve tahrişe yol açar, böylece saman nezlesinin tipik belirtileri olan burun akıntısı, hapşırık, göz sulanması gibi şikayetler ortaya çıkar.
Polenler nasıl alerji oluştururlar
Saman nezlesi (alerjik rinit) belirtileri
Saman nezlesinin başlıca belirtileri ve günlük yaşama olumsuz etkileri:
- Hapşırma
- Burun akıntısı
- Gözler, burun ve boğazda kaşıntı
- Sık sık sulanan ve iltihaplı gözler
- Sinüslerin iltihaplanmasına bağlı göz altlarında morarma
- Koku alma duyusunda kayıp
- İyi uymakta güçlük ve uykuya eğilim
- Halsizlik
- Sokağa çıkmak istememe
- Egzersiz kapasitesinde düşme
- Okul ve iş yaşamında başarısızlık
- Konsantrasyon bozukluğu gibi belirtiler görülür.
Saman nezlesi (alerjik rinit) ile karışan hastalıklar
Akıntılı ve kaşıntılı durumlar her zaman saman nezlesi olmayabilir. Saman nezlesine taklit eden başka hastalıklar da vardır.
Saman nezlesiyle karışabilen durumlar:
- Soğuk algınlığı.
- Vazomotor rinitis (burnu besleyen küçük damarların alerji ile ilgisi olmayan sorunu).
- Burun polipleri (tıkanıklık ya da akıntı oluşturabilen burnun içindeki zararsız büyümeler).
- İlaca bağlı gelişebilen rinitis (bazı burun damlaları fazla kullanıldığında bu duruma neden olabilir).
Saman nezlesini soğuk algınlığından ayırt etmek mümkün mü?
Saman nezlesi ve soğuk algınlığını birbirinden ayırt etmek bazen çok zor olabilir.
Soğuk algınlığı belirtileri: Soğuk algınlığının genellikle bazı aşamaları vardır. Soğuk algınlığı burunda ve boğazda kaşıntı hissi ve halsizlik ile başlar, daha sonra burun akıntısı ortaya çıkar, birkaç gün sonra akıntı koyulaşır ve renkli hale gelir, sonrasında da burun kabuklanır. Soğuk algınlığı genellikle 3-6 gün içinde kendiliğinden iyileşir.
Saman nezlesi (alerjik rinit) belirtileri: Saman nezlesinde ise burun akıntısı genellikle berrak ve suludur, ayrıca belirtiler soğuk algınlığındaki gibi aşamalardan geçmez, ancak şiddetli saman nezlesinde akıntı sarı veya yeşilimsi renkte olabilir ve kendinizi kötü hissedebilirsiniz, işte böyle bir durumda soğuk algınlığı ve saman nezlesi ayrımını siz yapamazsınız. Bu nedenle, bu tür durumlarda mutlaka bir KBB uzmanına başvurmalı ve şikayetlerinizi doğru anlatmalısınız.
Astım hastası çocuklarda saman nezlesi kesin olur mu?
Saman nezlesi en sık 8-25 yaş arasında görülebilmekle birlikte yaşamın her döneminde ortaya çıkabilir. Astım hastası çocuklarda saman nezlesi belirtileri olmasa bile ilerleyen yaşlarda bu durum ortaya çıkabilir. Astım hastası çocuklarda saman nezlesi gelişirse tedavi edilmesi çok önemlidir, çünkü alerji belirtileri astımı kötüleştirebilir.
Saman nezlesi belirtilerinden daha az etkilenmek için günün hangi saatinde yürüyüş yapılmalı?
Saman nezlesi veya alerjik riniti olan kişiler sabah erken saatlerde (sabah 6’dan önce) ve akşam geç saatlerde (akşam 10’dan sonra) yürüyüş yapmalıdır, çünkü gün içinde bitkiler tarafından üretilen polenler sıcak hava akımlarının etkisi sayesinde atmosfere taşınır ve polen sayısı öğle üzeri ve akşamın erken saatlerinde en üst seviyelere ulaşır Hava serinledikçe polenler tekrar yere döner. Yağmurlu havalarda da polen tanecikleri havada daha az bulunur, bu nedenle dışarıda yapılacak olan aktivitelerin (bahçe işleri, spor, gezme, piknik gibi) yağmurlu havalarda yapılması daha uygun olur.
Saman nezlesi için antihistamin kullanan kişiler alkol kullanabilir mi?
Antihistamin kullanan kişilerin alkol kullanması önerilmez. Özellikle uyku hali oluşturan antihistaminler kullanılırken alkol alınmamalıdır.
Saman nezlesi için antihistamin kullanımı iştahsızlığa neden olur mu?
Antihistamin grubu ilaçlardan çok saman nezlesinin kendisi de iştahsızlığa neden olabilir. Tat ve koku duyuları birbirleriyle yakından ilişkilidir. Yemeğin tadından çok kokusu iştahı arttırır fakat burun tıkanıklığı ve soğuk algınlığı durumlarında yemeklerin kokusunu ve tadını alamazsınız, bundan dolayı yemekler size tatsız gelebilir, bu da iştahsızlığa neden olabilir. Bu gibi durumlarda doktorunuz kortizonlu bir burun spreyi reçete edebilir.
Saman nezlesinin neden olduğu ağız ve burun çevresindeki hassaslık için ne yapılabilir?
Saman nezlesinden dolayı ağız ve burun çevresindeki kızarıklıklar ve kabuklanmalar için sabah ilk iş bu bölgelere vazelin gibi bir krem sürmek ve gün boyu bu işlemi birkaç kez tekrarlamak faydalı olur. Alerjiniz devam ettiği sürece bu şikayetler de devam edecektir, bu nedenle doktorunuza başvurmanız önemlidir. Doktorunuz şikayetlerinize yönelik uygun ilaçları reçete edebilir.
Saman nezlesi ilacı kullanan kişiler araba kullanabilir mi?
Saman nezlesi için kullandığınız ilaca göre değişmekle birlikte burun spreyleri, göz damlaları araba kullanmayı genellikle etkilemez, ancak bazı antihistamin hapları sersemliğe neden olabilir. Ödem çözücü ilaçlarda da genellikle antihistamin bir madde bulunur, bu nedenle bu tür ilaçlar da uyku hali oluşturabilir. İlaçların dışında bizzat saman nezlesinin kendisi de kişinin güvenli araba kullanmasını etkiler, bu nedenle en doğrusu doktorunuzdan uyku hali oluşturmadan belirtiler üzerinde etkili bir ilaç reçete etmesini isteminiz ve araba kullanmak zorunda olduğunuzu mutlaka doktorunuza bildirmeniz önemlidir. Ayrıca kullandığınız arabayı seçme şansınız varsa havalandırma sisteminde polen filtresi olan bir model seçmeniz faydalı olacaktır.
Saman nezlesi olan kişiler tatil için nasıl bir yer seçmeli?
Tatil yapmak için denize çok yakın olan otelleri tercih etmeniz faydalı olur, çünkü denizden esen rüzgar sahil şeridindeki polen sayısını genellikle azaltır. Eğer uzak bir yere gidecek kadar zamanınız ve maddi imkanınız varsa Güney yarımküreye gitmek daha uygun olur, çünkü mevsim sizin yaşadığınız ülkede erken yaz mevsimi iken Güney yarımkürede erken kıştır. Tatilinizi nerede geçirirseniz geçirin ama ilaçlarınızı yanınızda bulundurun.
Saman nezlesi belirtilerini azaltmak için alınabilecek önlemler
- Çimleri biçerken ya da polen mevsimlerinde ev temizlerken polen maskesi takmak faydalı olur.
- Polenlerin havada çok fazla bulunduğu gün içinde (sabah 6’dan sonra, akşam 22’den sonrasına kadar şeklinde) pencereleri ve kapıları kapalı tutmak faydalı olur. Rüzgarlı havalarda mümkün olduğunca evde kalmak polenlerden korunmada faydalıdır.
- Evde süs bitkisi ve hayvan bulundurmamak gerekir.
- Kuş tüyü yastıkları, halıları, yün battaniyeleri, tüylü eşyaları evinizden uzaklaştırmanız gerekir.
- Özellikle kaloriferli evlerde evin havasının kurumasını önlemek için buhar makineleri kullanmak fayda sağlar fakat bu makinelerin temizliği düzenli olarak yapılmalıdır.
- Klimanın filtrelerini her ay temizlemek, alerjenleri tutan özel klima filtresi almak faydalı olacaktır.
- Akşam yatmadan önce duş almak veya elleri, yüzü yıkamak, saçları yıkamak yapışan polenleri uzaklaştırmak için önemlidir.
- Polen mevsimlerinde elbiseleri açık havada kurutmamak, şapka ve ceketleri daha sık yıkamak gerekir.
- Sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam tarzına dikkat etmeniz çok önemlidir.
- Sigara ve sigara dumanından uzak durmanız gerekir.
- Düzenli egzersiz yapmanız, düzenli yürüyüş yapmanız, bağışıklık sistemini güçlü tutmaya çalışmanız son derece önemlidir.
Bu önlemler saman nezlesinin belirtilerini azaltmak için fayda sağlar ama kesin korunma alerjenden uzak durmakla sağlanabilir. Şikayetlerinizin ciddi olduğu durumlarda mutlaka doktora başvurunuz.
Benzer sağlık yazıları
- Polen alerjisi olanlar nelere dikkat etmeli
- Göz alerjisi nedenleri ve tedavisi
- Polen alerjisi nedir
- Alerjik astım nedenleri ve tedavisi
- Ev tozu alerjisi neden olur
