Yanlış demlenen ve çok bekleyen çay zararlı mıdır?
Çay, Latince’deki karşılığı Çin kamelyası olan bu bitki bir kamelya türüdür. Çaygiller (Theaceae) familyasına mensup olan çay bitkisi (Camellia sinensis veya Thea sinensis) genellikle çalı formunda olan bir ağaçtır. Çay, aromalı yaprakları suda bekletilince uyarıcı bir içecek veren Asya kökenli bir ağaççıktır. Çay içecek olarak, çay bitkisi yapraklarının belirli aşamalardan geçtikten sonra demlenerek içilen bir içecektir. Genel anlamda çay, bir kısım bitki ve meyvelerin kendilerinin veya özlerinin, sıcak su ile demlenmesidir.
Çay demlemenin sağlık üzerinde etkileri
Uzmanlar çay demlemenin önemi konusunda uyarılarda bulunmaktadır. Yanlış demlenen ve çok fazla bekleyen çay, sağlığa oldukça zarar vermektedir. Yüksek ısıya maruz kalarak demlenen çayın insan sağlığı üzerinde kansere neden olabilecek kadar ciddi zararlara yol açtığı belirtilmektedir. Çayın içerisinde tein ve tanenler içeren bir bitkidir. Bu tein ve tanenelerin kendini korumak amacı ile salgılamış oldukları bileşikler vardır.
Çay uygun bir yöntem ile pişirilmemesi sonucu bu bileşikler aktifleşir ve bu bileşiklerin aktifleşmesi kansere bile yol açabilecek kadar zararlı olabilir. Çayda bulunan ve aşırı sıcak demlenince ortaya çıkan bu bileşikleri engellemek için çayın yeterli ısıda ve mümkün ise (60-65 derecede) ve en fazla 10 dakika içinde demlenmesi ve içilmeye başlanması gerekir. Kafelerde, çay ocaklarında çay içerken çayın acı olması durumunda çayın sağlıksız demlendiğini veya çok uzun beklediğini anlamak çok zor olmaz. İyi demlenmiş çay ağızda hoş bir tat bırakır iken, doğru demlenmeyen, tanenlerin ve teinlerin aktifleştiği ya da bayatlamış olan çaylar ağızda acı bir tat bırakır.
Sağlıklı ve zararsız çay demleme yöntemleri
Tanenlerin ve teinlerin aktifleşmemesi için çay kaynatılmış ve bir miktar ılınmış dereceye gelmiş su ile demlenmeli ve kesinlikle kaynar su ile demlenmemelidir. Ayrıca yapılan diğer yanlış bir yöntem ise üst demliğe kuru çayı koyduktan sonra kaynayan çaydanlığın üzerinde bekletilmesidir. Bu tür bir işlem kesinlikle yapılmamalıdır. Çay kesinlikle fokur fokur kaynayan su ile demlenmemelidir. Ayrıca çay acıdıktan sonra içilmemelidir.
Çay cam ya da porselen demlikte demlenir ise hem daha lezzetli hemde daha sağlıklı olur. Çayın demlenme süresi 5 ile 10 dakikayı geçmemelidir. Çay demlendikten sonra süzülür ise hem daha faydalı hemde daha az zararlı olur. Çay çok soğuduktan sonra içilmemelidir. Çayı demlerken suyu çayın üzerine dökmek yerine çayı suyun üzerine atarak demlemek daha faydalıdır. Bu çay demleme usullerini dikkat etmez isek hem lezzetsiz çay içmiş hemde kendimize zarar vermiş oluruz.
Siyah çayın faydaları nedir?
Çayın kolesterol seviyesini düşürdüğü uzmanlarca kanıtlanmıştır.
Çay çinko içeriği ile tadım hücrelerindeki tat alma bozukluklarının önlenmesinde yardımcıdır.
Çay susuzluğu giderir, karaciğeri temizler ve yeniler.
Çay içerdiği florid nedeni ile diş çürüklerini önleyici etkiye sahiptir.
Çay doku sertleşmesini ve damar sertliğinde faydalıdır.
Çay içeriğinde bulunan flavonollar ile tansiyonun düşmesinde ve kan damarlarının bağışıklığını arttırmada yararlıdır.
Çay içerdiği bileşik şekerler ile kan şekerinin yükselmesini önlemede etkili olduğundan şeker hastalarına şekersiz çay önerilir.
Çay içeriğindeki E ve C vitamini ile karoten maddesi sayesinde kan kanserine karşı bağışıklığın artmasında ve kısırlığın önlenmesinde faydalıdır.
Kuru çay yaprakları içerdiği polifenoller sayesinde kan basıncındaki artışları geciktirmede etki gösterebilir.
Çay içerdiği mineral maddeler ile vücuttaki mineral dengesinin düzenlenmesinde oldukça etkilidir.
Çay % 2-4 oranında kafein içeriği ile metabolizmayı ve merkezi sinir sistemini uyarır ve konsantrasyon arttırıcı etkisi vardır.
Çay böbreklerin çalışmasında etkilidir.
Çay banyoları, sıcak çay kompresi ve pansumanları göz ve ciltteki bazı rahatsızlıklarda (kaşıntı, egzama, ve uzun dönem sedef hastalığı gibi) etkilidir.
Çay ağır yemeklerden bir saat sonra içilir ise hazmı kolaylaştırır.
Çay ateş düşürmede, baş ağrısında ve ishalde fayda sağlar.
Sağlıklı beslenme ile ilgili benzer sağlık konuları
- Bitki çaylarının zararları ve faydaları
- Son bahar ve kış için beslenme önerileri
- Hamilelikte dengeli beslenme listesi
- Şekerli ve gazlı içeceklerin zararları
- Kilo vermeye yardımcı besinler
