İnsan vücudunun ortalama %16’sı proteinden oluşmaktadır. Vücutta proteinler depo şeklinde bulunmaz, belirli görevlere sahip hücreler hücre bileşenleri şeklinde bulunur. Proteinler sindirim kanalında yapı taşları olan aminoasitlere ayrılarak kana geçer ve karaciğere taşınır. Karaciğerde aminoasitlerden vücut doku proteinleri üretilir. Proteinler hücrelerin esas yapısını oluşturur. Belirli hücreler birleşerek vücut dokularını ve organları oluşturur. Birçok hücre zamanla ölür ve yenileri üretilir.
İnsan vücudu, büyüme ve gelişme için, kasların, organların, deri ve diğer dokuların devamı ve onarımı için her yaş grubunda proteine ihtiyaç duyar. Protein insan vücudundaki organizmaların en önemli yapı taşıdır. Bundan dolayı da insan vücudunun ihtiyaç duyduğu önemli bir besindir.
Protein eksikliği nedenleri
Protein eksikliğinin bazı nedenlerini sıralayacak olursak;
- Protein kısıtlaması olan diyetler
- Yetersiz beslenme
- Vejeteryan beslenme
- Açlık
- Uzun süren beslenme bozuklukları
- Maddi imkansızlıklardan dolayı yeterli protein içeren besin alınamaması
- Emilimin bozulmasına neden olan hastalıklar/bozukluklar
- Protein kaybettiren enteropati ve bu duruma neden olan hastalıklar
- Karaciğer, böbrek hastalıkları
- Geniş yanıklar
- Vücut sıvılarının bazı durumlar nedeniyle boşaltılması
- Ciddi kanamalar.
Protein eksikliğinin neden olduğu rahatsızlıklar
Protein eksikliği plazmanın kimyasal ve fiziksel dengesini bozabileceğinden insan vücudunda önemli rahatsızlıkları ortaya çıkmasına neden olabilir.
Protein eksikliği bağışıklık sistemini nasıl etkiler? Protein eksikliği bağışıklık sisteminin zayıflamasına, dolayısıyla da sık hastalanmaya, alerjik bünyeye neden olabilir, çünkü vücudun savunma mekanizmasını güçlendirmede proteinin rolü tartışılmaz.
Protein eksikliği kasları ve vücut yapısını nasıl etkiler? Diyette yeterli protein alınmaması durumunda orantısız bir vücut şekli oluşur, karın şiş, kollar ve bacaklar ince olur. Ciddi protein eksikliği kas kaybına neden olur.
Protein eksikliği saçları nasıl etkiler? Protein eksikliği nedeniyle saç dökülmesi, kırılgan saç telleri ve saç tellerinde incelme sık görülür.
Protein eksikliği ödeme neden olur mu? Ödem deri altında sıvı biriknini ifade eder. Protein eksikliği bacaklar, ayaklar, ayak bilekleri eller ve el bilekleri ve vücudun herhangi bir yerinde ödeme neden olabilir.
Protein eksikliği cildi nasıl etkiler? Protein eksikliği ciltte pigment kaybına ve güneşte cildin daha kolay yanmasına neden olur. Protein eksikliğinden dolayı cilt kurur ve ciltte döküntüler oluşur.
Protein eksikliği yara iyileşmesini geciktirir mi? Protein eksikliği yavaş iyileşen veya iyileşmeyen inatçı yaralara ve bası yaraları, deri ülserlerinin iyileşmesinde gecikmeye neden olur.
Protein eksikliği diş ve diş etlerini nasıl etkiler? Protein eksikliğinin en yaygın belirtilerinden biri diş problemleridir. Özellikle de diş sağlığınız zaman zaman bozuluyorsa, dişlerinizi fırçalarken diş etleriniz kanıyorsa protein eksikliğiniz olabilir.
Protein eksikliğinin büyüme ve gelişmede etkisi nedir? Çocukluk çağında (gelişme döneminde) yeterli protein alınamaması çocukların büyüme ve gelişiminde geriliğe neden olur.
Protein eksikliği uyku sorunlarına neden olur mu? Protein eksikliği olan kişilerde uyuma güçlüğü, anksiyete gözlenir.
Protein eksikliği ağrıya neden olur mu? Protein eksikliği durumunda baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantıları, yorgunluk görülür.
Protein eksikliği tırnakları nasıl etkiler? Protein eksikliği nedeniyle tırnak etrafında derin şerit oluşumları, el ve ayak tırnaklarında çıkıntılar veya beyaz çizgiler, kırılgan tırnaklar oluşur.
Protein eksikliği için önerilen besinler
Protein eksikliğini gidermek için çok fazla et yemek yeterli protein aldığınız anlamına gelmez. Kaliteli protein almak önemlidir. Proteinli besinleri yağda veya yağlı pişirmek protein emilimini azaltır. Bu nedenle et ve beyaz etin yağsız olanları tercih edilmeli, mümkün olduğunca kendi yağında pişirmeye özen gösterilmelidir. Etlerin buharda, kısık ateşte haşlayarak ve fırında pişirilmesi önerilir.
Et ve et türleri: Etler beslenmede önemli yer tutarlar. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan etleri kırmızı et; kanatlılar ve su ürünlerinin etleri beyaz et olarak adlandırılır. Etin bileşiminde protein, yağ, mineraller ve vitaminler vardır. Etlerin protein miktarı ve protein kalitesi yüksektir. Yağlı etlerin özellikle doymuş yağ ve kolesterol içerikleri yüksektir. Balıklar çok uzun zincirli çoklu doymamış omega-3 yağ asitleri açısından zengindir. Etler; B 12 vitamini, demir, çinko gibi birçok vitamin ve mineral içerirler. Etler iyi kalite protein kaynağıdır. Özellikle protein ihtiyacının arttığı dönemlerde (gebelik, emzirme, çocukların gelişme dönemi ve sporcular gibi) diyette mutlaka bulundurulması önerilir.
Protein Eksikliğinde Et Türlerinin Faydası Nedir
Yumurta: İnsanların beslenmesinde önemli yeri olan yumurta protein kalitesi yüksek bir besindir. Yumurta proteinlerinin tamamının (%100) vücut proteinlerine dönüştüğü bilinmektedir. Bu nedenle yumurta proteinleri örnek protein olarak değerlendirilmektedir. Yumurta yağının %33’ü doymuş, %16 kadarı çoklu doymamış, kalanı tekli doymamış yağ asitlerinden oluşur. Yumurtanın sarısında yağ daha yoğundur. Yumurtanın sarısı demir, A vitamini ve B grubu vitaminleri bakımından zengin olup, C vitamini hariç tüm besin öğelerinden değişik miktarlarda içermektedir. Sporcular tarafından da sıklıkla tüketilir. Özellikle yumurta beyazının protein değeri yüksektir.
Protein Eksikliğinde Yumurta Tüketiminin Faydası Nedir
Süt ve süt ürünleri: Bu grupta yer alan başlıca besinler; süt, yoğurt, peynirdir. Ayrıca kefir gibi canlı mikroorganizma içeren fermente süt ürünleri de bu grupta değerlendirilir. Süt grubu besinler protein, kalsiyum, B2 vitamini, B12 vitamini başta olmak üzere birçok besin öğesinin önemli kaynağıdır. Süt ve süt ürünlerinin içerdiği kaliteli protein her yaş grubunda vücudun çalışması, çocukluk döneminde büyüme, yetişkinlikte ise doku onarımının sağlanması için gereklidir.
Protein Eksikliğinde Süt Ürünleri Tüketiminin Faydası Nedir
Kuru baklagiller: Fasulye, nohut, mercimek, börülce, bakla, bezelye Türkiye’de yaygın olarak tüketilmektedir.Tanelerin dış kısmında posa (lif), iç kısımlarında ise nişasta bulunur. Kuru baklagillerin yağ oranı düşüktür ve çoklu doymamış yağ asitlerinden oluşur. Kuru baklagillerin protein değeri yüksektir. Özellikle et ve yumurtanın bulunmadığı ya da yağ ve kolesterolden kısıtlı diyet önerildiği veya vejeteryan beslenme şekli olanlarda, diyetteki kuru baklagiller miktarı arttırılarak protein gereksinimi karşılanabilir. Ancak kuru baklagillerin protein kalitesi düşüktür. Çünkü elzem aminoasitlerden kükürtlü aminoasitler sınırlı, posa içeriği yüksek ve sindirilmesi zordur. Kuru baklagiller belirli oranda tahıllarla karıştırılır ve iyi pişirilir ise protein kalitesi yükseltilebilir. Kuru baklagiller kalsiyum, çinko, magnezyum, demir gibi mineraller ve B12 dışındaki tüm B grubu vitaminler açısından da zengindir.
Protein Eksikliğinde Kurubaklagiller Tüketiminin Faydası Nedir
Yağlı tohumlar: Fındık, susam, ceviz, badem, kabak çekirdeği ve benzeri yağlı tohumlar, yemeklere daha fazla lezzet vermek için ve çerez olarak kullanılırlar. Bu besinler; B grubu vitaminler, mineraller, yağ ve protein bakımından zengindirler. Yağ içerikleri yüksek olduğu halde bitkisel yağ olduğu için kolesterol içermezler. Sağlıklı beslenme için yağlı tohumların kavrulmamış ve tuzlanmamış olanları tercih edilmelidir. Özellikle çocukların ve ağır işlerde çalışanların veya spor yapanların diyetine enerji değeri yüksek olan yağlı tohumlar eklenmelidir. Yağlı tohumlar; doymamış yağ, E vitamini ve flavanoidler içerdiğinden koroner kalp hastalığı ve kanser riskini azaltırlar. Ancak kilo aldırma etkileri de olduğundan ölçülü tüketilmesi gerekir.
Protein Eksikliğinde Yağlı Tohumların Faydası Nedir
Tahıllar: Tahıllar vücudun enerji kaynağıdır. Ayrıca, azımsanmayacak oranlarda protein de içerirler. Bu proteinin kalitesi düşük olmakla birlikte kuru baklagiller ya da süt, yumurta gibi besinlerle tüketildiklerinde protein kalitesi arttırılabilir. Tahıllar bir miktar yağ da içerirler. Tahıl tanelerinin yağı E vitamini açısından zengindir. Tahıllar B12 vitamini dışındaki diğer B grubu vitaminler yönünden zengin, özellikle B1 vitamininin (tiamin) en iyi kaynağıdır.
Protein Eksikliğinde Tahıl Tüketiminin Faydası Nedir
Benzer sağlık yazıları
- Atrofi tipleri ve atrofi nedenleri
- Kas erimesi neden olur
- Hızlı kas geliştirme yöntemleri
- Spor yapanlar için beslenme önerileri
- Anoreksiya neden olur
