Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Bariyer doğum kontrol yöntemi nedir?

Bariyer yöntemi, rahim içine sperm girişini engelleyerek gebelikten korunma yöntemidir. Bu yönteme bir örnek prezervatif (kondom), diyafram ve servikal başlık veya spermisitler kullanımıdır.

Prezervatif doğum kontrol yöntemi nedir?

Kondom, prezervatif-kılıf ya da kaput olarak da adlandırılan bir doğum kontrol yöntemidir. Cinsel ilişki sırasında penise takılan kauçuk bir kılıftır. AIDS’nin yaygınlaşması nedeni ile tüm ülkelerde prezervatif kullanımı artmıştır.

Prezervatif (kondom) hamilelikten nasıl korur?

Kauçuktan yapılmış kılıflar (kondomlar) ereksiyon (sertleşme) halindeki penise cinsel ilişkiden önce takılır ve bu kondom sayesinde spermin vajinaya girişi engellenir. Sürekli, doğru bir şekilde her cinsel ilişkide kullanılan kondomlar hamilelikten korunmada %90-95 etkilidir.

Prezervatif kullanmanın avantajları (olumlu etkileri)

• Prezervatif kullanımı erkeklerin de aile planlamasına (doğum kontrolüne) katılmasını sağlar.
• Prezervatif doğru ve uygun kullanıldığında gebelikten korunmada etkilidir.
• Pahalı bir korunma yöntemi değildir, kolay bulunur ve kullanımı kişinin kontrolündedir.
• Prezervatif, diğer doğum kontrol yöntemleri arasında AIDS dahil cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyuculuğu en iyi olan yöntemdir.
• Prezervatif kullanımı servikal (rahim ve rahim ağzı) kanserinin önlenmesinde yardımcıdır.
• Prezervatif kullanımının sağlığa hiç bir zararı yoktur.
• Prezervatif kullanımı erkeklerdeki erken ejekülasyon sorununda da fayda sağlar.
• Prezervatif kullanımının sistemik ve uzun dönemli yan etkisi yoktur.

Prezervatif kullanmanın dezavantajları (olumsuz etkileri)

• Her cinsel ilişkide yeni bir prezervatif kullanılmasını gerektirir.
• Isı ve ışıktan uzak bir yerde saklamak gerekir.
• Cinsel ilişkiyi kesintiye uğratabilir.
• Prezervatif kullanıldıktan sonra çöpe atılması veya yok edilmesi gerekir.
• Prezervatif kullanım sırasında yırtılabilir ve ek doğum kontrol yöntemine ihtiyaç duyulabilir.
• Kadın kesinlikle hamile kalmayacaksa, hamileliği % 100 korumadığı için kullanılmamalıdır.
• Eşlerden birinin kondomun yapıldığı malzemeye alerjisi var ise kullanılmamalıdır.
• Erkek kondomu doğru uygulayamayacak ise güvenirliği azalacağı için kullanılmamalıdır.

Kondom doğum kontrol yönteminin kullanım kuralları

Bilinçli doğum kontrol yöntemi seçimi yapma ve doğru kullanmayı öğrenmeleri için eşlerin danışmanlık alması önemlidir. Her ilişkide yeni bir prezervatif kullanılmalıdır.

Ereksiyon durumundaki penise, vajinaya ulaşımdan önce prezervatif takılmalıdır, çünkü ejekülasyon öncesi semende (menide) canlı sperm bulunabilir.

Yedek kondom bulundurulmalı ve bu kondomlar uygun şekilde saklanmalıdır. Cinsel ilişki sırasında kondom yırtılırsa bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Prezervatif kullanımında başarısızlık, düzensiz ve uygun olmayan kullanım şekline bağlıdır. Ayrıca kondomun uygun olmayan koşullarda saklanması ve tarihi geçmiş kondom kullanımı da korunmada başarısızlığa neden olabilir.

Diyafram ve servikal başlık bariyer yöntemi nedir?

Diyafram farklı boyutlarda, yumuşak kauçuktan yapılmış, kenarları esnek daire şeklinde hamilelikten korunmak için kullanılan bir araçtır.

Servikal başlık ise daha sert yüksek kubbeli ve daha küçük, özel tip diyaframdır.

Diyafram ve servikal başlık yöntemleri hamilelikten nasıl korur?

Serviksi kapatacak şekilde vajene yerleştirilen diyafram ve servikal başlık, rahim ağzından spermin geçmesini önleyerek korunma sağlar. Diyafram ve servikal başlığa sürülen spermisit ise spermleri öldürür. Doğru ve uygun kullanıldığında %75-95 oranında hamilelikten koruma sağlar.

Diyafram ve servikal başlık yönteminin avantajları (olumlu etkileri)

• Spermisit ve uygun kullanıldığında cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklara karşı koruyucu özellik gösterir.
• Diyafram ve servikal başlık yönteminin sistemik ve uzun sürebilecek yan etkileri yoktur.
• Diyafram ve servikal başlık kişinin kontrolündedir ve bu yöntem kondomdan farklı olarak cinsel ilişkiden önce uygulanır.
• Doğurganlık çağının son dönemlerinde olan ve sık cinsel ilişkiye girmeyen kadınlar için, diyafram ve servikal başlık doğum kontrol yöntemi ideal bir yöntemdir.
• Diyafram ve servikal başlık yöntemi emzikli kadınlar için de uygundur.

Diyafram ve servikal başlık yönteminin dezavantajları (olumsuz etkileri)

• Diyafram ve servikal başlık yöntemi ile doğum kontrolüne karar verilmeden önce kadının tam bir pelvik muayeneden geçmesi gerekir.
• Bu yöntemin yerleştirilmesi bazen zordur.
• Diyafram ve servikal başlık cinsel ilişkiden sonra en az 6 saat vajende kalmalıdır.
• Bazı kadınlar vajina içine bir şey koyulmasından hoşlanmayabilir.
• Her cinsel ilişkiden önce kullanılması gereken spermisit kremi kişilere masraflı gelebilir.
• Diyafram yöntemi ilk uygulamada uzman tarafından yerleştirilmelidir.
• Lateks, kauçuk gibi maddelere alerjisi olan eşler diyafram ve servikal başlık yöntemini kullanmamalıdır.
• Uterus prolapsusu (rahim sarkması) olan kadınlarda, ileri derecede sistosel (idrar torbası sarkması) olan kadınlarda, aşırı retrovert uterus (rahimin ters durması) durumu olan kadınlarda, vajinal septum (rahim içerisinde perde) sorunu olan kadınlarda, vajina girişi dar olan kadınlarda diyafram ve servikal başlık doğum kontrol yöntemi kullanılmaz.
• Diyaframı doğru şekilde uygulamayı öğrenmemiş kişiler diyafram ve servikal başlık yöntemini uygulamamalıdır.
• Adet kanaması döneminde diyafram ve servikal başlık doğum kontrol yöntemi kullanılmaz.
• Öyküsünde sık idrar yolu enfeksiyonu olan kadınlar diyafram ve servikal başlık yöntemini kullanmamalıdır.
• Gebe kalması kesinlikle sakıncalı olan kadınlar diyafram ve servikal başlık doğum kontrol yönteminin başarı oranı %100 olmadığı için kullanmamalıdır.

Diyafram ve servikal başlık yönteminin kullanım kuralları

• Bilinçli seçim yapma ve doğru kullanmayı öğretecek şekilde kullanıcıya danışmanlık verilmelidir.
• Diyafram ve servikal başlık yöntemi öncesi iyi bir pelvik muayene ve diyafram, servikal başlık için ölçüm yapılması gerekir.
• Miyadında gebelik sonrası, birinci trimester düşük sonrası, pelvik cerrahisi sonrası ya da vücut ağırlığında 7-10 kg’lık değişim sonrası uterus (rahim) büyüklüğünün değişimi nedeni ile diyafram ve servikal başlığın ölçüsünün yeniden alınması gerekir.
• Kullanıcılara diyaframın ilişkiden birkaç saat önce yerleştirilmesi ve ilişkiden en az 6 saat sonra alınması gerektiği danışmanlık sırasında mutlaka öğretilmelidir.
• Diyafram ve servikal başlık kullanan kişilere tekrar ilişkiye girileceğinde tekrar spermisit sürmelerinin gerektiği doğru anlatılmalıdır.
• Diyafram ve servikal başlıklar her cinsel ilişkide kullanılır.
• Diyafram 24 saat, servikal başlık da 48 saatten daha uzun vajende bırakılmamalıdır.
• Diyafram ve servikal başlık işlemini uygulamadan önce mesane boşaltılmalı ve eller iyice yıkanmalıdır.
• Diyafram ve servikal başlık kullanımı bittikten sonra malzemeler sabun ile yıkanmalı, durulanmalı, kurulanmalı ve kutusuna yerleştirilmelidir.
• Diyafram ve servikal başlık kullanımının etkinliği kondom ya da fertil dönemde periyodik abstinens yöntemi ile birlikte kullanıldığında daha yüksek olabilir.

Diyafram ve servikal başlık doğum kontrol yönteminin yan etkileri

Servikal başlık toksik şok sendromu riskini arttırabilir.

• Hamilelik şüphesi
• Ani yüksek ateş
• Kusma
• İshal
• Huzursuzluk
• Halsizlik
• Boğaz ağrısı
• Eklemlerde ağrı gibi durumlarda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Spermisit doğum kontrol yöntemi nedir?

Spermisit’in krem, köpük, köpük tablet, fitil, film tablet, sünger ya da jel gibi çeşitli formları vardır.

Spermisit doğum kontrol yönteminin kullanım şekli ve başarı oranı nedir?

Cinsel ilişki öncesi vajende derine yerleştirilen spermisitler, spermleri etkisiz hale getiren ve serviksten (rahim ağzından) girmesini engelleyen maddeleri içerir. Spermisit’in hamileliği önleyici etkisi işlemi uyguladıktan 5-10 dakika kadar sonra başlar. Su ile ıslatılarak spermisit etkisini aktive eden sünger ise cinsel ilişkiden önce serviksi kapatacak şekilde vajene yerleştirilir.

Etkili olabilme ihtimalleri yöntemin doğru uygulanmasına bağlı olmakla beraber, hormonal yöntemler ve ria kullanımı kadar etkili değildirler. Spermisitlerin ilk kullanılmaya başlandığı yıl başarısızlık oranı %10 – %25 arasındadır.

Spermisit doğum kontrol yönteminin avantajları (olumlu etkileri)

• Spermisitler kullanıcının kontrolündedir ve bırakıldığında doğurganlık fonksiyonlarını etkilemezler.
• Spermisit uygulaması için eğitim almış bir uzman desteğine gerek yoktur.
• Doğurganlık döneminin sonlarında olan ya da seyrek cinsel ilişki yaşayan kadınlar için uygun bir yöntemdir.
• Spermisit yöntemini emzikli kadınlar kullanabilir.
• Cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklara karşı koruyucu özellik gösterebilir.
• Uzun dönemli sistemik bir yan etkisi bulunmamaktadır.

Spermisit doğum kontrol yönteminin dezavantajları (olumsuz etkileri)

• Her cinsel ilişkide yeni bir spermisit kullanımı gerektirir.
• Spermisitlerin gebeliği koruyuculuk oranları diğer yöntemlere göre düşüktür.
• Uyguladıktan sonra cinsel ilişkiye girmek için 5-10 dakika beklemek gerekir.
• Sık spermisit kullanmak vajinal irritasyona sebep olabilir.

Spermisit doğum kontrol yönteminin kullanım kuralları

• Spermisit’in içeriğinde bulunan maddelere karşı kadında alerji söz konusu ise kullanılmamalıdır.
• Kadında spermisitlerin uygun kullanımına engel teşkil edecek fiziksel bir bozukluğu var ise spermisit kullanılmamalıdır.
• Kadın düzenli olarak spermisit kullanmayı dikkat edemeyecek ya da unutacak ise bu doğum kontrol yöntemini kullanmamalıdır.
• Hiç bir şekilde hamile kalmaması gerekiyorsa, bu kadınlar spermisitleri kullanmamalıdır.
• Sünger tarzı spermisit kullananların toksik şok sendromu bakımından bilinçlendirilmesi gerekir.
• Bilinçli doğum kontrol yöntemini seçmeleri ve yöntemi doğru kullanabilmeleri için kullanıcılara danışmanlık hizmeti verilmelidir.
• Meme ve pelvik muayeneyi içeren bir muayene spermisit kullanımından önce yapılmalıdır.
• Spermisitler ilişkiden 5-10 dakika önce uygulanmalı ve ilişkiden 6-8 saat sonrasına kadar vajen içinde kalmalıdır. Bu süre içerisinde vajinal duş yapılmamalıdır.
• Her ilişki için yeni bir spermisit kullanılmalıdır.
• Sünger spermisit sürekli olarak 24 saatten fazla kalmamalı, doğumdan sonra ilk 6 hafta içerisinde kullanılmamalı, kürtajdan veya kendiliğinden düşük sonrası hemen kullanılmamalı, adet döneminde de kullanılmamalıdır.
• Spermisitlerin etkinliği kondom ya da fertil dönemde periyodik abstinens yöntemi ile birlikte artabilir.

Benzer sağlık yazıları

1. Geri çekilme (dışarı boşalma) doğum kontrol yöntemi nedir 
2. Spiral (rahim içi araç) ile doğum kontrol yöntemi nasıl uygulanır
3. İmplant doğum kontrol yöntemi nedir
4. Vazektomi doğum kontrol yöntemi nasıl uygulanır
5. Yumurtlama gününü hesaplayarak doğum kontrolü nasıl yapılır