Polisitemi nedir?
Polisitemi, alyuvar (eritrosit) üretimi artışının kanda alyuvarların normalden fazla sayıda olmasına yol açtığı bir durumdur. Polisitemi durumuna genellikle başka bir hastalık ya da hipoksi (kan ve beden dokularında oksijen azalması) neden olur ve bu durumda sekonder (ikincil gelişen) polisitemi adını alır. Alyuvar sayısında görünürde bir neden olmadan artış gözleniyor ise polisitemia vera ya da primer (birincil gelişen) polisitemi adını alır.
Sekonder (ikincil gelişen) polisitemi nedenleri
Sekonder polisitemi yüksek rakımlarda oksijen düzeyi azalmasına bağlı olarak doğal biçimde meydana gelir. Kronik bronşit, kronik akciğer hastalığı (KOAH gibi) kana oksijen gitmesini azaltan durumlarda da polisitemi meydana gelebilir. Bu durumda düşük oksijen düzeyi böbreklerin eritroprotein salgılamasına sebep olur ve bu durum da kemik iliğinde daha fazla alyuvar üretilmesini uyarır ve böylece oksijen eksikliği telafi edilmiş olur.
Sekonder polisitemi ayrıca karaciğer hastalığı, bazı böbrek hastalıkları veya aşırı sigara içilmesine bağlı da gelişebilir. Deniz seviyesine inildiğinde veya altta yatan hastalık doğru ve etkili biçimde tedavi edildiğinde kan normale döner.
Polisitemi vera (primer polisitemi) nedenleri
Polisitemia vera (primer polisitemi) nadir rastlanan bir hastalıktır ve genellikle 40 yaş ve üzeri bireyleri etkiler. Aşırı alyuvar sayısı kan hacim ve yoğunluğunu arttırır.
Primer polisitemia belirtileri arasında kan hacminin artmasına ve yoğunluğuna bağlı baş ağrısı, bulanık görme ve hipertansiyon (yüksek kan basıncı) gibi şikayetler ortaya çıkabilir. Deride kızarma, baş dönmesi, gece terlemeleri ve yaygın kaşıntı olabilir ve genellikle dalak büyümesi oluşur. Primer polisiteminin meydana getirebileceği komplikasyonlar arasında kolay kanama veya pıhtılaşma eğilimi, inme ve miyelofibroz veya akut lösemi gibi komplikasyonlar vardır.
Polisitemia vera neden olur
Polisitemi belirtileri
Aşırı alyuvarların normalden fazla sayıda olması kanın akışkanlığını bozduğundan baş ağrısı, baş dönmesi, başta dolgunluk hissi, kulak çınlaması, anjina (göğüs ağrısı veya kalp ağrısı) gibi belirtiler görülebilir. Polisitemili hastalarda özellikle banyodan sonra kaşıntı şikayeti olur. Bazı hastalarda ürik asit fazlalığı nedeni ile gut artriti gelişebilir. Polisitemili hastaların büyük bir kısmında pıhtılaşma sorunu arttığı için beyin ve bacak damarlarında tıkanma oluşabilir.
Bazı nadir vakalarda kanama olasılığı arttığı için diş eti kanaması, burun kanaması, mide kanaması ve ciltte kanamalar meydana gelebilir. Hastalarda eritrosit üretimi arttığı için kırmızı ve parlak bir yüz görünümü olabilir. Polisitemili hastalarda dalak büyümesi ve karaciğer büyümesi görülür. Polisitemili hastalarda hipertansiyon çok sık görülen bir belirtidir.
Polisitemi teşhisi
Polisitemi tanısı hastanın fizik muayenesi ve kan testleri ile ve diğer olası polisitemi nedenlerinin ayırıcı tanısı ile konulur. Hastalığın teşhis edilmesi için kemik iliği aspirasyon biyopsisi, tam kan sayımı, kan gazı testi, akciğer filmi, karın (batın) ultrasonu, serum eritroprotein gibi tetkikler yapılır.
Polisitemi tedavisi
Polisitemi tedavisi venlerden kan alma ve bazen bunun antikanser ilaçlar, aspirin, anagrelid, antihistaminler ve radyoaktif fosfor ile kombine edilmesi şeklinde yapılır. Bu tedavi yöntemleri hastaların genelinde yaşamı sağlar.
Polisitemi tedavisi
Kan hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları
- Kanın özellikleri ve görevleri nedir
- Hemolitik anemi nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Kan kaybına bağlı anemi nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Çocuklarda talasemi nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Kan (Rh ve Abo) uyuşmazlığı nedir
- Lösemi nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Kemik iliği kanseri nedenleri, belirtileri ve tedavisi
