Periferal nöropati veya periferik nöropati, periferik sinir sisteminde her hangi bir bozukluğu gösteren, bazı sistemik hastalıklar, ilaçlar, enfeksiyon, travmatik olaylar ve kalıtsal hastalıklardan kaynaklanan ve farklı formları olan bir nörolojik bozukluktur.
Periferal nöropatileri tutulan lif yapısına göre sınıflandıracak olursak;
- Büyük lif nöropati (kalın lif nöropati), eklem pozisyonu ve vibrasyon his kaybı ve duyusal ataksi ile karakterize iken,
- İnce lif nöropatisi, ağrı, ısı duyusu kaybı ve otonomik fonksiyonlarda (işlevlerde) bozukluk ile karakterizedir.
PERİFERİK NÖROPATİ NEDENLERİ
Periferal nöropati metabolik bozukluklardan ilaçlara kadar birçok faktöre bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Enfeksiyonlar (örn. difteri, lyme hastalığı, cüzzam, herpes zoster (zona), Ebstein-Barr virüsü, Hepatit C, HIV).
- İlaçlar (örn. leflunomid, dapson, penisilamin, ofloksasin, moksifloksasin, metronidazol, amiodaron, linezolid, rosuvastatin, siklobenzaprin, mesalazin, itrakonazol, klorokin, fenitoin, lityum, simetidin, kolşisin, omidazol ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar).
- Toksinler (örn. ağır metaller ve kimyasallara maruziyet).
- Vitamin eksiklikleri (örn. B1, B6 ve B12 vitaminleri, A vitamini ve E vitamini eksiklikleri).
- Tümörler (sinirlere baskı yapan veya sinirleri etkileyen tümörler).
- Kalıtsal bozukluklar (örn. Charcot-Marie-Tooth hastalığı gibi).
- Otoimmün hastalıklar (örn. Guillain-Barre sendromu, lupus eritematozus, Sjögren sendromu, romatoid artrit, nekrotizan vaskülit).
Diğer Nedenler;
- Kronik böbrek yetmezliği,
- Karaciğer hastalığına bağlı nöropati,
- Hipotiroidizm,
- Bağ doku bozuklukları,
- Çölyak hatalığı,
- Lenfoma,
- Paraneoplastik sendrom,
- Kemik kanseri,
- Amiloidoz,
- Monoklonal gammopatiler,
- Alkolizm,
- Üremi,
- Porfiri,
- Motor nöron hastalığı,
- Sinir üzerine baskı veya travma (örn. düşmeler, motorlu taşıt kazaları, spor yaralanmaları),
- Kemoterapiye bağlı nöropati,
- Aşırı B 6 (piridoksin) vitamin alımı.
Bazen de herhangi bir neden bulunamaz (idiyopatik periferal nöropati).
PERİFERİK NÖROPATİ BELİRTİLERİ
Periferal nöropatide belirtiler etkilenen sinir liflerine göre değişebilmektedir.
En sık görülen belirtiler;
- El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma, üşüme,
- Dokunma duyusunda azalma,
- Uyaran yanıtında azalma,
- Saplanıcı keskin, zonklayan ya da yanan ağrı,
- Ağrıyı daha az hissetme veya daha fazla hissetme,
- Normalde ağrı vermeyen uyarana karşı ağrı,
- Denge koordinasyon kaybı,
- Özellikle ayaklarda güçsüzlük,
- Kramplar,
- Kabızlık, ishal atakları,
- İdrar kontrolünde zorluk,
- Sertleşme sorunları,
- Kalp ritminde değişiklikler,
- Isı değişikliklerini algılamada zorlanma,
- Ayağa kalkınca oluşan düşük tansiyon,
- Terlemede azalma veya artma.
PERİFERİK NÖROPATİ TEŞHİSİ
Periferik nöropati tanısında hastanın tam medikal öyküsü, detaylı fizik muayenesi, kan testleri (B vitamini eksiklileri için kan testleri, tam kan sayımı, tiroid hormon düzeyleri ölçümü, diyabet ve prediyabet için kapsamlı bir metabolik panel taraması ve kandaki antikorları test eden bir serum immünfiksasyon testi gibi), görüntüleme yöntemleri (MR ve bilgisayarlı tomografi gibi, bu yöntemler ile fıtıklar tümörler gibi oluşumlar teşhis edilebilir), elektromiyografi testi, lomber ponksiyon ve sinir biyopsisi gibi yöntemler kullanılır.
PERİFERİK NÖROPATİ TEDAVİSİ
Tedavi, periferik nöropatiye neden olan durumun tespit edilerek yönetimini ve hastanın belirtilerini hafifletmeyi amaçlar. Yapılan incelemeler ile altta yatan neden belirlenemezse, doktorunuz nöropatinin düzelip düzelmeme durumunu gözlemlemek için beklemeyi tercih edebilir.
Tedavide kullanılan yöntemler aşağıdakileri içerebilir:
İlaç Tedavileri:
- Ağrı gidericiler: Steroid olmayan (non-steroidal) antiinflamatuar ilaçlar, bunlar hafif belirtileri azaltabilir. Gereken durumlarda ağrı kesiciler de kullanılabilir.
- Nöbet önleyici ilaçlar: Gabapentin, pregabalin gibi ilaçlar sinir ağrılarını hafifletebilir.
- Antidepresanlar: Amitriptilin, doksepin, nortriptilin gibi ilaçlar, beyin ve omuriliğindeki ağrı hissetmeye neden olan kimyasal süreçlere müdahale ederek ağrının azalmasında yardımcı olabilir.
Selektif serotonin norepinefrin geri alım inhibitörü duloksetin ve bir antidepresan olan venlafaksin diyabet kaynaklı periferik nöropatinin ağrılarında yararlı olabilir.
Diğer Tedaviler;
- Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu,
- Plazma değişimi ve intravenöz immünglobulin,
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon,
- Cerrahi tedavi.
BENZER YAZILARIMIZ
- Nöropatik ağrı sendromu nedir, neden olur
- Diyabetik nöropati nedenleri ve tedavisi
- Vücutta yanma, karıncalanma neden olur
- Ayak yanması neden olur
