Oskültasyon, bir organın işleyişini değerlendirmek veya hastalığı teşhis etmek için vücuttaki sesleri stetoskop kullanarak dinleme (dinleyerek muayene etme) işlemidir. Oskültasyon steteskopun bulunmasından bu güne klinik muayenelerde rutin olarak uygulanan bir tanı yöntemidir. Bu teknik ile hastanın normal ve anormal sesleri dinlenir. Stetoskop; çan, diyafram, iletici boru ve kulaklıklar olmak üzere 4 temel kısımdan oluşur.
OSKÜLTASYON TEKNİKLERİ
Kalp oskültasyonu: Kalbi dinleme amaçlı doktor stetoskopu göğüs üzerinde, kalp kapaklarının yerine karşılık gelen dört noktaya yerleştirir. Doktor hastayı oturarak ya da bir parça uzanmasını isteyerek veya yan yatırarak kalp atım hızında veya ritminde bir anormallik olup olmadığını ve kalp defektine işaret edebilecek bir üfürüm duyulup duyulmadığını ya da başka bir anormal kalp sesini dinler.
Akciğer (solunum sistemi) oskültasyonu: Akciğerleri dinlemek için doktor stetoskopu göğüsteki ve sırttaki çok sayıda alana yerleştirebilir. Bu işlem yapılırken hastadan önce normal nefes alıp vermesi, sonra derin nefes alıp vermesi istenir ve bu sayede doktor sağ ve sol taraftaki sesleri karşılaştırır. Oskültasyon yaparken doktor hastadan bir şeyler fısıldamasını ister ve bu yöntem ile vokal rezonansı da inceleyebilir. Eğer pnömoni gibi bir durum nedeni ile pü varsa ses daha güçlü gelir.
AKCİĞER OSKÜLTASYONU İLE HANGİ HASTALIKLAR TEŞHİS EDİLİR?
- Anormal soluk alıp verme sesleri pnömoni (zatürre), bronşit (bronşların iltihabı) ve pnömotoraks (havanın, akciğerleri ve göğüs boşluğu içini döşeyen zar olan plevra arasındaki boşluğa girmesi durumu) gibi hastalıkları işaret edebilir.
- Kırılma ya da çıtırdama sesleri (krepitasyon olarak tanımlanır) akciğerlerde sıvı birikmesine işaret eder.
- Sürtünme sesleri plörezi (plevra iltihabı) durumunu işaret eder, çünkü akciğerdeki iltihaplı alanlar birbirine sürtünürken bir sürtünme sesi çıkarır.
KAN DAMARLARININ OSKÜLTASYONU İLE HANGİ HASTALIKLAR TEŞHİS EDİLİR?
Deri yüzeylerine yakın kan damarlarının (çoğunlukla boyunda karotis arteri, abdominal aorta veya renal arter) çevreye yaydıkları sesler (türbülan ya da anormal düzeyde hızlı kan dolaşımı ile olan sesler) oskültasyon yöntem ile dinlenebilir. Bu sesler kan damarları daraldığında (örn, aterosklerozda) veya damarlar genişlediğinde (örn, anevrizma gibi durumlarda) ortaya çıkar. Bu sesler kalp kapakları daraldığında veya hasara uğradığında da (örn, endokardit gibi) duyulabilir.
ABDOMEN (KARIN) OSKÜLTASYONU İLE HANGİ HASTALIKLAR TEŞHİS EDİLİR?
Abdomen oskültasyonu karın borborigmi (bağırsaklarda hava ve sıvı hareketi nedeniyle oluşan gürültü-gurulma sesleri) için ya da bağırsak tıkanmasını gösterebilecek anormal bağırsak sesleri nedeniyle de yapılabilir. Bağırsak muayenesinde bağırsak gazlarının seslerini dinlemek için palpasyon ve perküsyondan önce oskültasyonun yapılması gerekir, çünkü palpasyon ve perküsyon yapıldıktan sonra bağırsak seslerinde değişiklik olur.
OSKÜLTASYON SIRASINDA VE STETOSKOP KULLANIMINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
- Oskültasyon muayenesinin yapıldığı odanın sessiz, aydınlık ve oda ısısında olması gerekir.
- Oskültasyon muayenesi, sakin bir ortamda hasta oturur ve tüm vücudunu gevşetmiş durumdayken yapılmalıdır.
- Stetoskop, sesin özelliklerini ve şiddetini koruyacak kalitede olmalıdır. Yumuşak kauçuk kulaklıklar tercih edilmelidir. Küçük kulaklıklar sesin dışarı kaçmasına neden olabilir, bu nedenle kulaklıklar ses kaçağı yapmayacak büyüklükte olmalıdır.
- Akciğer sesleri kısmen yüksek frekanslı olduğundan akciğerlerin oskültasyonunda sıklıkla stetoskopun diyafram tarafı kullanılır. Yine benzer şekilde yüksek frekanslı kalp sesleri (S1, S2) stetoskopun diyafram kısmı ile dinlenir.
- Oskültasyon sırasında dışarıdan karışan ve diyaframın sürtünmesiyle oluşacak seslerin dışlanması için diyafram göğüs duvarına sıkıca bastırılmalıdır. Stetoskopun göğüs duvarında gevşek tutulması, kayması ve deriye sürtünmesi ek seslerin çıkmasına sebep olarak yanlış yorumlara neden olabilir. Kaşektik (aşırı zayıf) hastalarda kostalar (kaburgalar) diyafragmanın hareketlerini bozduğundan oskültasyon işlemi stetoskopun çan kısmıyla yapılır ya da kostaların hareketlerini engellemek için stetoskop göğüs duvarına bastırılır.
- Düşük frekanslı seslerin (S3, S4 vb.) oskültasyonunda, stetoskopun arka çan kısmından hafif bir şekilde baskı uygulayarak diyafram kısmın daha iyi oturması sağlanır (çan kısmından fazla bastırıldığında alttaki deri alanı gerilir ve diyafram gibi görev görür ve düşük frekanslı sesler filtre olur.
- Stetoskopların düzgün çalışması için kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır. diyaframı çatlak olan stetoskoplar değiştirilmeli, stetoskopun kulaklık kısmındaki kirler temizlenmelidir. Mikroorganizma ürememesi için %70’lik alkol ile silinmelidir.
BENZER YAZILARIMIZ
- Hırıltılı solunum nedenleri ve tedavisi
- Göğüs ağrısı nedenleri ve tedavisi
- Kalpte üfürüm neden olur
- Bağırsak tıkanıklığı nedenleri ve tedavisi
- Ateroskleroz nedenleri ve tedavisi
