Mide nedir? Mide nasıl çalışır?
Mide diafragmanın altında, karın boşluğunun sol üst kısmında yer alan sindirim kanalının en geniş kısmıdır. Mide özofagus (yemek borusu) ile duedonum (on iki parmak bağırsağı) arasında yer alır. Mide vücudun epigastrik ve hipokondrium ve ikinci bel omurları hizasındadır. Midenin ön yüzünün sağ tarafı karaciğerin visseral yüzü ve karın ön duvarı ile sol tarafı ise diafragma aracılığı ile sol akciğerin tabanı, kalp, 7,8 ve 9’uncu kaburga ve interkostal aralıklar ile komşuluğu vardır. Midenin arka yüzü diafragma, dalak, sol böbrek üstü bezi, pankreas ve transvers kolon ile komşuluğu vardır. Bu organlar, mideye uygun mide yatağı olarak adlandırılan çukurluğu oluşturlar.
Midenin ön ve arka olmak üzere iki yüzü bulunmaktadır. Ön yüzü facies anterior, arka yüzü facies posterior olarak adlandırılır. Midenin ön ve arka yüzleri curvatura majör, curvatura minör adı verilen iki eğrilik ile birleşir. Curvatura minör midenin sağından cardia’dan başlayıp pylor’e kadar uzanan konkav bir eğrilik tir. Curvatura majör midenin solundan cardia’dan başlayıp pylor’e kadar ilerleyen konveks bir eğrilik tir ve curvatura minör’e göre daha büyüktür.
Midenin başlangıç noktasında ve bitiş noktasında iki açıklığı vardır. Özofagus ile birleştiği açıklığa ostium cardiacum, duedonum ile birleştiği yere ostium pylorcium adı verilir. Her iki delik etrafında içerik akışını sağlayan sfinkterler bulunur. Ostium pylorcium etrafındaki sfinkter, ostium cardiacum etrafındaki sfinkterden daha güçlüdür. Midenin cardia deliğine yakın bölümüne fundus, pylor deliğine yakın bölümüne antrum denilir. Midenin şekli pekçok faktör tarafından etkilenir. Bu faktörler, mide içeriği, vücudun pozisyonu, kişinin yaşı, mide kasının tonüsü gibi faktörlerdir. Midenin 1000-1500’lük bir kapasitesi vardır.
Midenin bölümleri
Mide beş bölümden oluşur.
Midenin pars cardiaca bölümü : Midenin özofagus (yemek borusu) ile birleştiği kısmıdır.
Midenin fundus gastricus bölümü : Midenin en üst bölümüdür ve kubbe şeklinde olup, içi genellikle hava ile doludur.
Midenin corpus gastricum bölümü : Midenin önemli ve büyük olan gövde kısmı corpus gastricum olarak adlandırılır. Bu bölüm fundus ile antrum pylorcum arasındadır.
Midenin pars pylorcia bölümü : Midenin corpus kısmından sonra gelen bölümüdür.
Midenin pylorus bölümü : Midenin duodenum ile birleştiği en alt kısmıdır. Etrafında düz kastan oluşmuş M.sphincter pyloricus vardır. Bu sfinkter sinirsel uyarılar ile kasılma ve gevşeme hareketleri yaparak besinleri kontrollü olarak duodenuma geçmesini sağlar. Duodenumdaki besinlerinde tekrar mideye geçmesini önler. Mideyi duodenuma bağlayan kanala ostium pylorcium denir.
Midenin duvar yapısı
Midenin duvar yapısı dört bölümde değerlendirilir.
Tunica mukoza (mukoza tabakası) : Midenin iç yüzünü örten tabakadır. Mide mukozasında kıvrımlar (plicae-pilika) bulunmaktadır ve mukoza tabakasından mukus salgılanır. Ayrıca mide mukozasında kıvrımlı tubuler tip bezler bulunur ve bu bezlerden sindirim için gerekli HCL asit (hidroklorik asit), pepsin ve çeşitli enzimler salgılanır.
Tela submukoza : Kan damarları sinir ağı, lenf damarları ve lenfoid doku içeren gevşek dokudan oluşur.
Tunica muskularis : Üç katmandan oluşmuş kalın kas tabakasıdır. En dıştaki longitudinal, ortadaki sirküler ve içteki oblik seyirlidir. Bu diziliş midede peristaltik hareketlerin oluşmasında rol oynar. Sirküler kas tabakası ostium pylorcium etrafında sphincter pyloriyi oluşturur.
Seröz tabaka : En dış tabakadır ve peritondan oluşmuştur.
Midenin bezleri ve salgıları
Midenin boşluğa bakan iç yüzeyini örten tek katlı prizmatik epitelle örtülü mukozada mukus salgılayan hücrelerden başka tubuler yapıda bezler bulunur. Mukozanın mukus salgısı ve bezlerin salgıları birleşerek mide özsuyunu oluşturur. Mide bezlerinde dört tip hücre mevcuttur. Temel hücreler pepsinojen, parietal hücreler, HCL asit ve intrinsik faktör, boyun hücreleri mukus, endokrin hücreler serotonin, enteroglukogon ve histamin salgılar. Mide bezleri gastrik ve plorik bezler şeklinde iki grupta değerlendirilir.
Midenin gastrik bezleri
Gastrik bezler glandula propria denilen bezlerdir. Müköz hücreler, peptik hücreler ve paryetal hücrelerden oluşur. Midenin korpus ve fundus bölümlerinde görülür. Gastrit bezlerden hidroklorik asit, pepsinojen, intrinsik faktör ve mukus salgılanır.
Hidroklorik asit (HCL) nedir : Pepsinojeni pepsin haline ve bazı mineralleri emilebilir hale getirir. Besinler ile gelen mikropları etkisiz hale getirmek ve proteinlerin sindirimi için asidik ortam oluşturmak gibi görevleri vardır.
İntrinsik faktör nedir : B 12 vitamini emilimi için gereklidir.Paryetal hücreler tarafından salgılanır ve eksikliğinde pernisiyöz anemi görülür.
Pepsin nedir : Peptik hücreler tarafından pepsinojen şeklinde salgılanır. HCL tarafından pepsine çevrilir ve proteinlerin sindiriminde görevlidir.
Mukus nedir : Sindirim yüzeyini kaygan ve nemli tutar. Mideyi HCL asidin ve enzimlerin zarar verebilecek etkilerinden korur.
Midenin plorik bezleri
Plorik bezler mukozada bulunan bezler daha çok midenin plora yakın antrum bölümünde bulunur. Plorik bezlerden gastrin hormonu pepsinojen ve mukus salgılanır. Salgılanan mukus salgısı mide mukozasını asitten koruyucu etki yapar. Gastrin hormonu ise mide sekresyonunu kontrol eder. Ayrıca mide sıvısında bulunan ve sindirimde rolü olan enzimlerde vardır.
Renin nedir : Renin daha çok bebeklik döneminde salgılanır. Sütün kesilmesini önleyerek süt proteinlerinin sindirimini sağlar.
Amilaz ve lipaz nedir : Mide ortamında etkileri yoktur.
Mide otonom sinir sisteminin etkisi ile çalışır. Prasempatik sinirler mide hareketlerini, salgısını arttırır ve sfinkter pyloricuyu açar. sempatik sinirleri ise mide hareketleri ve salgısını azaltır. Mide sekresyonu sinirsel, hormonal ve intestinal uyarılar ile salgılanır.
Midede sindirim nasıl sağlanır?
Midenin depo fonksiyonu, besinleri karıştırma fonksiyonu, sindirilmeleri ve emilebilmeleri için bağırsağa iletme fonksiyonları mevcuttur. Mide sindirim sisteminin en geniş organıdır ve alınan besinleri depolar. Besinlerin sindirilmesi için mide sıvı ile reaksiyona girmesi karıştırılması gerekir. Besinler midenin peristaltik hareketleri ile karıştırılır. Mide dolu iken her 20 saniyede bir peristaltizm yaparak katı ve sıvıyı birbirine karıştırır ve bu karışım ”kimus” olarak adlandırılır. Meydana gelen karışım yavaş yavaş pilor bölümünden duodenuma geçer. Sıvılar mideyi katı gıdalardan daha hızlı terk eder ve bu süre ortalama 20 dakikadır. Kimus ise mideyi bir buçuk saatte terk eder.
Midenin hastalıkları
Mide hastalıkları
Gastrit nedir : Gastrit kısaca mide dokusunun enflamasyonu denilen iltihabi durumudur. Gastrit belirtileri karın üst kısmında ağrı, şişkinlik, gaz hissi ve bazen kusmadır.
Mide reflüsü nedir : Mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasına gastroözofagial reflü ya da kısaca reflü denir. Reflü belirtileri midede yanma, yemeklerden sonra yemek borusuna doğru hissedilen yanma, midede ağrı, ekşime ve boğaza acı su gelmesidir.
Mide ülseri nedir : Gastrik ülser olarak ta adlandırılan mide ülseri, midenin iç kısmında sancıya sebep olan yaralı bölgedir. Midenin iç yüzündeki belirli bir kısmın aşınması sonucu meydana gelen yaraya mide ülseri denir. Mide ülseri belirtileri karnın üst tarafında kemirici, yanıcı ağrı, mide ekşimesinin neden olduğu göğüste yanma, mide bulantısı, yemeklerden önce veye sonra hissedilen ağrı ve geceleri uyandıran ağrıdır.
Mide kanaması nedir : Halk arasında mide kanaması olarak adlandırılan kanama aslında ağızdan başlayarak yemek borusu, mide ve bağırsaklardan rektum ve anüse kadar olan bölgeyi kapsayan gastrointestinal sistemde meydana gelen kanamalardır. Mide kanaması belirtileri kanamanın şiddetine ve kanamanın olduğu bölgeye göre değişiklik gösterir. Belirtiler, kahverengi renkte kusma, katran renginde dışkılama, parlak kırmızı renkte dışkılama, baş dönmesi, gözlerin kararması, nefes darlığı, solgunluk, halsizlik ve kan kaybı gibi belirtiler en sık görülen belirtilerdir.
Mide kanseri nedir : Mide kanseri veya gastrik kanser, sindirim sistemi organlarından midenin herhangi bir parçasından gelişebilen bir kanser türüdür. Başta yemek borusu ve ince bağırsak olmak üzere başka organları da sıçrama yapabilir. Her yıl dünya genelinde 900.000 insan mide kanseri nedeni ile ölmektedir. Mide kanseri belirtileri, elle muayenede bir kitle gelmesi, mide bölgesinde ağrı ve midenin ağırlaştığı hissi, iştahsızlık, bulantı, kusma, yorgunluk, kansızlık gibi belirtilerdir.
Mide fıtığı nedir : Yemek borusu ile mide arasındaki birleşim diyafragmanın altında bulunur. Eğer mide diyafragma üzerine çıkar ise mide fıtığı olarak adlandırılır. Mide fıtığı nedeni ile yemek asitleri yemek borusuna kaçarak burada tahrişe ve reflüye neden olur. Midede yanma, ekşime, ağza acı su gelmesi ve tahriş nedeni ile yutma zorluğu gibi belirtiler ortaya çıkar.
Mide polipleri nedir : Mide polipleri daha çok erişkinlerde görülen bir ya da birden fazla midenin benign tümörleridir. Çoğu belirtisiz olan mide polipleri genellikle endoskopi tetkiki sırasında rastlanırlar.
Pilor stenozu (darlığı) nedir : Pilor darlığı süt çocukluğu döneminin önemli bir kusma nedenidir. Pilor stenozu midenin çıkış bölümünün darlığıdır. Pilor stenozu belirtileri safrasız kusma, bebekte kusmaya rağmen yeme iştahının olması, kanda alkali artışı, bitkinlik, uyku hali ve şuur kaybı gibi belirtiler görülür.
Mide kanseri nedenleri–Mide ağrısı nedenleri–Kusma nedenleri
