Mide ve duodenum (onikiparmak bağırsağı) ülseri nedir?
Ülser Latince yara anlamına gelir. Ülser veya peptik ülser vücudun hangi bölgesinde olursa olsun yara anlamında tanımlanır. Ülser sindirim sisteminin her yerinde görülebilir. Ancak en sık görülme yeri, yemek burusu ile midenin birleştiği bölge, mide ve onikiparmak bağırsağı’dır. Mide ülseri hastalığının yaş cins ayrımı olmaz ve genellikle 20-40 yaşları arasında daha sık görülür.
Mide ülseri neden olur?
Mide ülserinin en önemli nedeni bu bölgede bulunan yoğun asittir, çünkü mide çok asit salgılayan ve kendini bu asitten özel mekanizmalar ile koruyan bir organdır. Midenin korunma mekanizmaları ile ürettiği asit arasında bir dengesizlik ve asit çok fazla olur ise bu asit nedeni ile önce gastrit olur ve sonra daha derin bir yara oluşması sonucunda ülser meydana gelir.
Mide ülseri oluşumunu tetikleyen organik faktörler:
- Helikobakter pilori
- Mukozal direncin bozulması
- Pepsin 1 artışı
- Mukusta düşük mol ağırlıklı glikoprotein artışı
- HCO3 ve mukozal kan akımının azalması
- Midenin boşaltma güçlüğü
- Zamanında tam tedavisi yapılmamış gastrit
- Safra kesesi taşlarına, safra kesesi poliplerine bağlı safra kanalının tıkanması sonucu safranın mideye akması (safra reflüsü)
- Kronik atrofik gastrit gibi organik etkenler mide ülseri gelişimine neden olur.
Mide ülseri gelişiminde beslenme ve yaşam tarzına bağlı faktörler:
- Sigara ve alkol kullanımı
- Yoğun stres
- Aspirin gibi ağrı kesici ilaçların kullanımı
- Fazla kahve ve çay tüketimi
- Düzensiz yaşam tarzı ve düzensiz beslenme
- Sindirilmesi zor besinlerin çok fazla tüketilmesi gibi faktörler midede ülser oluşmasını arttıran faktörlerdir.
Duodenum (onikiparmak bağırsağı) ülseri neden olur?
Duodenum ülseri gelişimine neden olan organik faktörler:
- Hiper vagotoni
- Parietal ve hücre sayısında artış
- Asit salgısını inhibe eden faktörlerin yatersizliği
- Yaşa bağlı hormonal dengelerin bozulması
- Surrarenal fonksiyonların bozukluğu
- Karaciğer yetmezliği
- Safra azlığı
- Kalp hastalıkları gibi faktörler duodenum (onikiparmak bağırsağı) ülseri gelişimine neden olan faktörlerdir.
Duodenum ülserinde ağrıyı tetikleyen faktörler:
- Sigara kullanımı
- Alkol kullanımı
- Kahve ve demli çay
- Kızartmalar
- Baharatlar
- Sinirsel gerginlik ve aşırı stres, üzüntü gibi yaşam ve beslenme tarzına bağlı faktörler duodenum ülserinde ağrıyı başlatabilir ya da şiddetlendirebilir.
Mide ve duodenum ülseri neden olur
Mide ülseri belirtileri
Mide ülserinde en sık görülen belirti mide ağrısıdır ve ağrıyı gıdalar arttırabilir. Her mide ağrısı olan hastada antiasit ilaç kullanımı ağrıyı geçirmeyebilir. Ağrı çoğunlukla sol üst kadrana (üst karın bölgesine) doğru yayılım gösterir.
Diğer mide ülseri belirtileri arasında iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, kusma, ağız içine acı su gelmesi, reflü oluşumu ve buna bağlı yemek borusu şikayetleri, mide yanması, geğirme, mide ekşimesi, şişkinlik gibi belirtiler vardır.
Bu şikayetler asitli, baharatlı, ekşi ve acı yedikten sonra daha fazla hissedilir. Ülser şikayetlerinin gün içerisinde belli zamanlarda daha çok hissedilmesi, yenilen yemekler ile ilişkili olmasıdır.
Ülser iyice derinleşir ve o bölgede bir atardamarı etkiler ise mide kanamasına yol açar ve kişide kahve telvesine benzer şekilde kusma, dışkısında katran rengi gibi belirtiler de görülür ve bu belirtiler ilerlemiş ve kanama başlamış bir ülser tablosu belirtileridir. Bazen ülserin yerleşim yerine göre midenin çıkışı daralır ve hastada 3-4 günde bir kusma meydana gelir.
Duodenum (onikiparmak bağırsağı) ülseri belirtileri
Duodenum ülseri ilk başlarda sinsi seyir gösterebilir ve hafif belirtiler yıllarca devam edebilir. Duodenum ülseri alevlenme ve sakin dönemler ile seyir gösteren kronik bir hastalıktır.
Duodenum ülserinde ağrı asidik luminal içeriğin ülser zeminindeki afferent sinirleri uyarması sonucu ortaya çıkar. Ağrı epigastriumun merkesinde hafif sağa doğru duyulur. Onikiparmak bağırsağının arka yüz ülserlerinde ağrı sırtta ve sağ omuzda da hissedilir.
Duodenum ülserinin diğer belirtileri arasında yanma, acı, kazınma, tırmalanma, aşırı açlık hissi gibi belirtiler vardır.
Duodenum ülserlerinde ağrı genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde alevlenme gösterir ve kış ve yaz mevsimlerinde sakinleşmeler olur. Ağrılar ilk başladığında 1-2 haftalık dönemler boyunca her gün birkaç saat süresince hastayı ciddi şekilde rahatsız eder. Bu dönem geçtikten sonra birkaç ay sakinleşme dönemi görülür. Bu döngü defalarca devam eder fakat zamanla ağrı dönemleri uzar, sakinleşme dönemleri kısalır.
Duodenum ülseri
Mide ve duodenum ülseri teşhisi
Ülser tanısında gastroentroloji uzmanın yapacağı fizik muayene ve ultrasonografik görüntülemede ülser anlaşılmaz, fakat muayene ve ultrasonografik görüntüleme diğer hastalıkları ayırt etmede faydalı olur.
Mide ülseri teşhisinde hastanın öyküsü ve şikayetleri, baryumlu mide grafisi, asit testi, endoskopik görüntüleme ve endoskopi ile alınan biyopsi gibi yöntemler ile tanı doğrulanır.
Duodenum ülseri teşhisi de gastroloji kliniğinde yapılacak muayene ve bazı tetkikler ile konulur. Duodenum ülseri tehisinde hastanın anlatacakları, şikayetleri, kan testleri, radyolojik yöntemler ve endoskopi gibi yöntemler kullanılır. Endoskopik yöntem özellikle ayırıcı tanıda önemlidir.
Mide ve duodenum ülserleri ile karışabilen hastalıklar:
- Hiatus hernisi
- Kolesistit
- Atrofik gastrit
- Pankreatit
- Spastik kolit
- İrritabl bağırsak sendromu
- Fonksiyonel dispepsi gibi hastalıkların mide ve duodenum ülserinden ayırt edilmesi gerekir.
Mide ve duodenum ülseri tedavisi
Mide ülseri tedavisi ilaç tedavisi ile yapılır. Ülser hastaları eskiden 1970’li yıllardan önce cerrahi olarak tedavi edilmekteydi fakat günümüzde ülser hastalarının % 90’ını ilaçlar ile tedavi edilmektedir.
Duodenum ülseri, mide (gastrik) ülser, peptik ülser tipleridir ve benzer tedaviler ile tedavi edilir.
Ülser etkeni olan helikobakter pilori denilen bir bakterinin olması ise, bu bakterinin ortaya çıkarılması ve bu bakteriye yönelik tedavi ile bu durum tedavi edilir. Bunların yanı sıra diyet tedavisi de önemlidir. Tekrar ülser oluşmaması için aylarca tedavi görmek gerekebilir.
Mide ve duodenum ülserleri kansere neden olur mu?
Mide ülseri kansere neden olur mu, olmaz mı diye araştırmacılar yıllarca bu konu hakkında çalışmalar yapmışlardır ve mide ülserinin kansere dönüşmediğine inanılmaktadır. Bazen midede oluşan ülser zemininde kanser vakalarına rastlanmıştır. Bazı mide kanseri vakalarında ülser tespit edilmiştir fakat mide ülseri kanser etkeni mi, bu konu tartışılmaktadır.
Midesinde büyük bir ülser tespit edilen hastada genellikle kanser varlığı araştırılır. Mide ülseri hastası tedavi edilmez ise ülser delinebilir ve tıkanıklığa yol açabilir. Ülser bazende kanama yapabilir ve ilaçlar ile tedavi edilebilecek ülser ameliyata kadar gidebilen komplikasyonlara neden olur.
Mide ve duodenum ülseri olan kişiler nelere dikkat etmeli?
Ülser hastalarının özellikle stresten kaçınmaları, yemek saatlerinin düzenli ve yeteri kadar beslenme şeklinde olması, gereksiz besinlerden (örneğin çay, kahve, kola, gazoz, boza, limonata, sirke, ketçap, mayonez, hazır gıdalar, turşular, baharatlar, kızartmalar, yağlı yemekler, fast food tarzı gıdalar, salam-sosis-sucuk gibi gıdalar, çikolata ve kakao gibi) besinlerden kaçınılması, tedavi sırasında istirahat edilmesi, bağırsakların her gün düzenli şekilde çalışmasını sağlamak, alkol ve sigaranın bırakılması gibi hastanın alacağı önlemler mide ve duodenum ülseri tedavisinde ve tekrarlamaların önlenmesinde son derece önemlidir.
Mide ve duodenum ülseri olan hastalar doktorlarının önerilerine de dikkat etmeli tedavi ve takiplerini düzenli olarak uymalıdır.
Benzer sağlık yazıları
- Mide ekşimesi neden olur
- Mide kanaması neden olur
- Mide ağrısı neden olur
- Mide kanseri nedenleri ve tedavisi
- Mide yanması neden olur
8 Yorum