Methemoglobin nedir?
Methemoglobin, hemoglobindeki (kırmızı kan hücrelerindeki pigment) demirin oksidayonu ile oluşan anormal maddedir. Oksihemoglobinin tersine bu bileşik oksijeni alıp transport yapamaz. Methemoglobinemi konjenital (doğumsal) ya da akkiz (edinsel) olabilir.
Methemoglobinemi nedir ve neden olur?
Genellikle normal kan az miktarda methemoglobin içerir. Methemoglobinin kan seviyesindeki fazlalılığı methemoglobinemi olarak tanımlanır. Methemoglobinemi ciddi bir hemotolojik hastalıktır.
Methemoglobinin kan seviyesindeki fazlalığı (methemoglobinemi) nitrat veya klorik asit gibi maddelerle oluşan zehirlenmelerden kaynaklanır. Bazı vakalarda, methemoglobin fazlalılığı hemoglobindeki konjenital (doğumsal) bozukluğa bağlı ortaya çıkar. Bazı anestezik ilaçlar da (örn. pirilokain gibi) methemoglobinemiye neden olabilir. Gastrointestinal sistem enfeksiyonları ve sepsis gibi durumlar da edinsel methemoglobinemiye neden olabilir.
Methemoglobinemi belirtileri
Kanda methemoglobin düzeyi normal koşullarda % 1’in altındadır ve % 10-15’i geçerse siyanoz (ekstremite ve dudakların mavi-gri renk alması) gelişir. Methemoglobin fazlalığının diğer belirtileri arasında baş ağrısı, baş dönmesi, uykuya meyil, halsizlik, çarpıntı, göğüs ağrısı, bulantı-kusma ve nefes darlığı sayılabilir. Methemoglobin değeri çok yüksek olursa ve tedavi edilmezse koma ve ölüme neden olur.
Methemoglobinemi teşhisi
Methemoglobineminin tanısı için öncelikle doktorların oldukça dikkatli gözlem yapmaları çok önemlidir. Sadece hafif dudak mukozası morarması olan olgularda bile methemoglobinemi olabileceği göz önünde tutulmalıdır. Bu kadar hafif morluğu olan olgularda yapılan standart satürasyon cihazları ölçümünde methemoglobin değerleri normal olarak görülebilir. Bu nedenle dört dalga boyu ışık absorbsiyonu ölçümü yapabilen (oksihemoglobin, deoksihemoglobin, methemoglobin, karboksihemoglobin) co-oksimetre cihazları tanıyı kolaylaştırdığı için kullanılabilir.
Methemoglobinemi gelişen olgularda methemoglobin düzeyi %10’un üzerine çıktığında ilk olarak siyanoz (morarma) oluşur, %30-40’ın üzerine çıktığında hipoksi ve azalmış oksijen taşınmasına ait bulgular görülür, %70 ve üzerine çıktığında ise konvülziyon, koma, kardiyovasküler kollaps ve ölüm gibi daha ciddi komplikasyonlar gelişir. Bu nedenle hafif siyanoz (morarma) bulguları olan hastaların ayırıcı tanısında methemoglobinemi gelişmiş olma ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.
Methemoglobinemi tedavisi
Tedavide öncelikle (eğer bir ilaç bu duruma neden olmuşsa) bu ilacın kesilmesi ve vücuttan uzaklaştırılması gerekir.
Methemoglobin düzeyinin %20’nin altında olduğu durumlarda genellikle destek tedavisi ve gözlem yeterli olabilir. % 20’den yüksek kan methemoglobin düzeyi olan hastalarda ilk uygulanacak tedavi intravenöz metilen mavisidir. Gereken durumlarda tedavi tekrarlanabilir. Metilen mavisinin oral formu da vardır. Ancak, glukoz-6 fosfat dehidrogenaz (G6PD) eksikliğinde methemoglobinemiyi arttırarak nefes darlığına, göğüs ağrısına, tremor ve siyanoza ve hemolitik anemiye neden olabileceğinden metilen mavisi tedavisinin uygulanması önerilmez. Bu durumda methemoglobini in vitro olarak enzimatik olmayan yoldan indirgeyen ve daha çok kalıtsal methemoglobinemide etki gösteren askorbik asit kullanılabilir.
Methemoglobin düzeyi %7o veya daha fazla olan olgularda ise hiperbarik oksijen tedavisi ve kan değişimine gerek duyulabilir.
Benzer sağlık yazıları
- Nefes darlığına neden olan hastalıklar
- Göğüs ağrısı neden olur
- Kalp çarpıntısı neden olur
- Baş ağrısı neden olur
