Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Menenjit – meningitis nedir?

Menenjit, menikslerin (beyin ve spinal kordu saran zarların) enfeksiyona bağlı iltihabıdır (araknoid membran ve subaraknoid aralıkta yer alan beyin omurilik sıvısı (BOS) enfekte olmuştur. Menenjit hem akut hem de kronik olarak görülebilir.

• Akut menenjit nedir? Akut menenjit saatler ya da günler içerisinde kendini belli eder.
• Kronik menenjit nedir? Kronik menenjitte hastalık tablosu haftalar ya da aylar içinde gelişir.

Menenjit türleri ve nedenleri

Sıklıkla bakteriyel menenjit görülmekle birlikte viral, mikobakteriyel, fungal, protozoal ve aseptik menenjitler de görülebilmektedir.

Enfeksiyon genellikle burun ya da boğaz gibi vücudun başka bir yerinden kan yoluyla meninkslere ulaşır. Bazen de kulak veya sinüs’ten kafatası boşlukları yoluyla ya da kafatası kırığından hava yolu ile enfeksiyon menenjite neden olabilir.

Viral menenjit etkenleri

Viral menenjit epidemiler (salgınlar) halinde oluşma eğilimindedir. Sıklıkla nispeten hafiftir. Viral menenjitler genellikle yaz döneminde çocuk ve genç erişkinlerde görülür.

• Enterovirüsler
• Herpes simplex virüs
• HIV virüsü
• Lenfositik koriomenenjit
• Cinsel yolla bulaşan (HIV, herpes simplex gibi) enfeksiyonlar
• Arbovirus

Bakteriyel menenjit etkenleri

Bakteriyel menenjit ise hayatı tehdit edebilir ve acil disiplinli tedavi gerektirir.

• Haemophilus Influenzae
• Streptococcus Pneumoniae (pnömokok olarak da bilinir)
• Koagülaz negatif Stafilokoklar
• Meningococcus Tip B ve C
• Lyme hastalığına neden olan bazı enfeksiyonlar
• Cinsel yolla bulaşan sifiliz enfeksiyonu
• Brusella türleri
• Tüberküloz (Mycobacterium tuberculosis)

Aseptik menenjit neden olur?

Aseptik menenjit, hastada klinik olarak tipik menenjit bulguları görülmesine rağmen BOS kültüründe herhangi bir bakteriyel üreme olmaması durumudur. Aseptik menenjit enfeksiyöz (enfeksiyonlara bağlı) ve enfeksiyon dışı etkenler olmak üzere birçok etkene bağlı gelişebilir.

Aseptik menenjitin enfeksiyonlara bağlı etkenleri 

• Enterovirüsler
• Arbovirüsler
• Herpes simplex virüs
• Cytomegalovirus
• Ebstein Barr virüsü
• Kabakulak virüsü
• Lenfositik koriomenenjit
• HIV virüsü
• Lyme hastalığı
• Weil hastalığı
• Tüberküloz enfeksiyonu
• Burucella
• Mycoplasma pneumoniae
• Treponema pallidum
• Rickettsia türleri
• Cryptococcus neoformans
• Nörosistiserkoz gibi etkenler aseptik menenjite neden olabilir.

Aseptik menenjitin enfeksiyon dışı etkenleri 

• Sistemik lupus eritematozus
• Behçet hastalığı
• Sarkoidoz hastalığı
• Lösemi
• Lenfoma
• Metastatik adenokarsinomlar
• Bazı ilaçlar (ibuprofen, trimetoprim, sülfametoksazol gibi)
• Posterior fossa cerrahisi gibi nedenler aseptik menenjite neden olabilir.

Kronik menenjit neden olur?

Kronik menenjit tanımı subakut klinik bulgularla ortaya çıkan ve haftalarca süren menenjitler için kullanılmaktadır. Kronik menenjit enfeksiyöz ya da enfeksiyon dışı nedenler ile gelişebilir. Kronik menenjitli olgularda bazen tanı güç olabilir ve vakaların üçte bir gibi bir kısmında sebep belirlenemeyebilir. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de en sık karşılaşılan enfeksiyöz kronik menenjit etkeni tüberküloz’dur.

Kronik menenjitin enfeksiyonlara bağlı etkenleri

• Tüberküloz
• Brusella türleri
• Sifiliz (frengi)
• Lyme hastalığı
• Nocardia
• Francisella tularensis
• Listeria monocytogenes
• Taenia solium (silahlı tenya veya domuz tenyası olarak da adlandırılır) gibi enfeksiyonlar kronik menenjit etkenleri arasında sayılabilir.

Kronik menenjitin enfeksiyon dışı etkenleri

• Lupus eritematozus
• Behçet hastalığı
• Sarkoidoz hastalığı
• Maligniteler ise kronik menenjitin enfeksiyon dışı nedenleri arasında sayılabilir.

Menenjit gelişimi bakımından riskli gruplar

Menenjit her yaşta görülebileceği gibi yaşa göre menenjit sıklığı ve etkenlerin dağılımı değişkenlik gösterir. Menenjit durumundan sıklıkla etkilenen yaş grubu çocuklar ve yaşlılardır.

• Kraniyal cerrahi geçirenlerde
• Şant gibi yabancı cisim operasyonundan sonra
• Baş boyun bölgesine ait lokal enfeksiyon varlığında
• Kafa yaralanmalarında
• Bağışıklık sistemi baskılanan hastalarda
• Dalağı olmayanlarda
• Alkolizm sorunu olan ve sigara kullananlarda menenjit enfeksiyonuna yakalanma riski daha yüksektir.

Menenjit belirtileri

Başlıca menenjit belirtileri arsında ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma, ışığa karşı hassasiyet ve ense sertliği vardır.

• Viral menenjit belirtileri: Viral menenjitte belirtiler hafiftir ve grip belirtilerine benzer şikayetler görülebilir.
• Bakteriyel menenjit belirtileri: Bakteriye bağlı menenjitte belirtiler birkaç saat içinde ortaya çıkabilir, uyku hali ve sıklıkla bilinç kaybıyla devam eder.
• Meningokok menenjiti belirtileri: Meningokok menenjiti olan hastaların yaklaşık yarısında meningokoksemi (bakterinin kanda hızla çoğalması ile giden ve hayatı tehdit eden durum) görülür. Bu durum deri altında basmakla solmayan (bardak testi) kırmızımsı mor döküntüye yol açar. Döküntü küçük lekeler şeklinde başlayıp çürük benzeri döküntüye dönüşür. Meningokoksemi gelişen hastalarda şok, böbrek yetmezliği, el ve ayak kayıpları ve bazen de ölümcül komplikasyonlar da gelişebilir.
• Aseptik menenjit belirtileri: Aseptik menenjitlerde belirtiler ve bulgular bakteriyel menenjitler kadar ağır olmaz. Ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma, ışığa karşı duyarlılık, irritasyon bulguları görülebilir, ancak nöbet, koma gibi ağır nörolojik belirtiler ve bulgular pek görülmez.
• Kronik menenjit belirtileri: Kronik menenjit hem enfeksiyonlara hem de bazı sistemik hastalıklara bağlı gelişebildiği için belirtileri diğer menejitlere göre değişiklik gösterebilir. Kronik menenjitlerde klinik bulgular yavaş seyir gösterir, çoğu hastada günler süren baş ağrısı vardır, bu duruma ateş, bulantı, kusma gibi sistemik belirtiler eşlik edebilir, bazal meninksler tutulduğu için kraniyal nöropatiler eşlik edebilir, ileri dönemlerde kafa içi basınç artışı belirtileri ortaya çıkabilir ve fokal nörolojik defisitler ve koma gelişebilir.

Menenjit teşhisi

Menenjit teşhisi için öncelikle bir nöroloji uzmanına başvurmak gerekir. Nöroloji doktoru hastanın öyküsünü alır, klinik muayenesini yapar, sonrada tanı için gerekli tetkikleri ister.

Menenjitin kesin tanısında lomber ponksiyon ile beyin omurilik sıvısından az bir örnek alınıp incelemeye gönderilerek tanıya ulaşılır.

Bakteriyel menenjitlerde kan kültürü ortalama %50 olguda pozitif sonuç verebilir, bu nedenle BOS incelemesi dışında kan kan kültürü alınmasının da yararlı bir yöntem olarak kabul edilir. Beyin tomografisi de menenjit teşhisinde kullanılan yöntemler arasındadır. Hastanın doktoru diğer yöntemlerin uygulanması süreci tamamlanana kadar kan kültürü pozitif olan hastalarda hemen antibiyotik tedavisine başlayabilir.

Menenjit tedavisi

• Viral menenjit tedavisi: Viral menenjitte genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmaz ve çoğunlukla bir ya da iki hafta içinde kaybolur.
• Bakteriyel menenjit tedavisi: Bakteri ile meydana gelen menenjit tıbbi acil olup intravenöz yoldan antibiyotik tedavisine başlanır. Bakteriyel menenjit tanısı ve tedavisi ne kadar hızlı olursa tam iyileşme şansı da o kadar yüksek olur. Fakat bazı hastalarda işitme kaybı ya da beyin hasarı kalabilir.
• Meningokoksemi tedavisi:  Meningokoksemi gelişen hastaların acil hastaneye yatırılması ve yoğun bakım koşullarında antibiyotik tedavisi uygulanması gerekir.

Altta yatan sistemik bir hastalığa ya da miligniteye bağlı gelişen menenjitlerde altta yatan nedenin araştırılması ve bunlara yönelik tedavilerin de uygulanması gerekir.

Menenjit nasıl önlenir?

Haemophilus Influenzae ve Pnömokok enfeksiyonları için yapılan aşılar, bu enfeksiyonlar nedeni ile gelişen menenjitte koruyucu olabilir ya da bu enfeksiyonla temas etmiş kişilere koruyucu antibiyotik tedavisi verilebilir.

Suudi Arabistana hac ve umre ziyareti için gidenlere, aşağı Sahraya gidenlere veya belirli bölgelere gidenlere bazı menenjit tipleri için aşılama önerilmektedir.

Benzer sağlık yazıları

1. Ensefalit nedenleri, belirtileri ve tedavisi
2. Beyinde irin birikimi (beyin apsesi) nedenleri 
3. Anensefali nedenleri, belirtileri ve tedavisi
4. Çocuklarda menenjit nedenleri ve tedavisi
5. Havale geçirme nedenleri ve tedavisi