Liken planus, oldukça sık görülen deriyi, ağız içini veya her ikisini de etkileyen, toplumda %1 oranında görülen bir hastalıktır. Papülün histolojisi ve görüntüsüyle hastalık 1860 yılında ”Hebra”tarafından tarif edilmiştir. Liken planus bir enfeksiyon hastalığı değildir ve başkalarına bulaşmaz.
Liken planus kanserleşmeye yatkın olmadığı gibi, kalıtımsal bir hastalık ta değildir. Liken planus hastalığının gıdalar ile ilgisi yoktur. Liken planus, deriyi, ağız içini ve bazı hastalarda her ikisini de etki altına alan enflamatuar bir cilt hastalığıdır. Aydın, asabi ve yaşlı kişiler hastalığa yatkındır. Hastalar genellikle 40 yaşın üzerindedir.
Liken planus neden olur?
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bazı hipertansiyon, kalp hastaları ve eklem hastalarının kullandığı ilaçlara karşı liken planus benzeri bir reaksiyon gelişebilir. Böyle bir durumun neden olduğu liken planus durumunda ilaçlar kesildikten birkaç hafta sonra döküntü azalmaya başlar. Liken planus hastalarının bazılarında hepatit C varlığı söz konusu olabilir. Bu durumda hastanın dermatoloğu hepatit C’yi araştırmak için kan tahlilleri istemelidir. Liken planus kadınlarda ve erkeklerde eşit oranda görülür ve çoğunlukla orta yaşlarda otaya çıkar.
Liken planus türleri ve belirtileri
Deri liken planusu nedir? : Deride kırmızımsı, morumsu, çok kaşıntılı, düz yüzeyli kabarıklıklar ortaya çıkar. Bu belirtiler vücudun herhangi bir bölgesinde görülebildiği gibi, el bileği ve ayak bileği en sık maruz kalan bölgelerdir. Liken planus hastalığı sırtın alt kısmında, boyun bölgesinde, bacaklarda, cinsel bölgede, ender olarak ta saçlı deride ve tırnaklarda kendini gösterir. Kalın döküntüler genellikle alt bacaklarda görülür. Bazı liken planuslu hastalarda şiddetli kaşıntı şikayetleri vardır.
Ağız içi liken planus nedir? : Ağız içi liken planus genellikle yanaklarda, diş etlerinde ve dilde şikayetlere neden olur. Ağızda oluşan liken planus yaralara sebep olabilir. Ağız içi liken planuslu hastaların genelinde deride de liken planus şikayetleri vardır. Ağız içi liken planusun görünümü beyaz çizgiler ve noktalar şeklindedir. Bu çizgili görünüm çok fazla şikayete neden olmaz iken, çok şiddetli liken planus ta ağızda ağrılı yaralar oluşur. Bazı diş operasyonları için kullanılan malzemeler liken planus oluşumunu tetikleyebilir.
Cinsel bölgede liken planus nedir? : Cinsel bölgede oluşan liken planus belirtilerinde, hasta olan 5 kadından birinde vajinal bölgede liken planus yaraları oluşur. Çok şiddetli olmayan vajinal liken planus çok fazla rahatsızlığa neden olmaz. Fakat yara açılır ise cinsel ilişki esnasında ağrıya neden olur. Erkelerde cinsel bölgede liken planus oluşumu görülme sıklığı nadirdir.
Saçlı deride liken planus nedir? : Çok sık görülmese de liken planus saçlı deride de görülür. Bu duruma liken planoplaris adı verilir. Liken planoplaris oluşan bölgede kızarıklık, tahriş ve bazı vakalarda kelliğe yol açabilir.
Tırnaklarda oluşan liken planus nedir? : Liken planuslu hastalarda tırnak tutulumu % 1 ile 10 arasında görülür. Vakaların %1 veya 2’sinde ise herhangi bir deri, ağız, genital bölge veya saçlı deri tutulumu olmaksızın, tırnak tutulumu görülmektedir. Bazı hastalarda tüm ayak tırnakları tutulur. Tırnak liken planusun da tırnak değişiklikleri, tırnak kaybı, tırnağın incelmesi, kırılması ve soyulması şeklinde belirtiler görülür.
Liken planus teşhisi
Likenplanus tanısı dermatoloji (cildiye) veya diş hekimleri muayenesinde görülen tipik belirtiler ile tanınması kolay olabildiği gibi, bazı durumlarda biyopsi alınması gerekebilir. Ağız içi liken planus hastanın şikayetleri doğrultusunda rutin diş muayenesinde tanı konulur. Çok ağır liken planus vakalarında liken planusu doğrulamak için ağız biyopsisi alınır. Oluşan yaraları enfeksiyondan ayırt edebilmek amacı ile doktor, biyopsi tetkikini birkaç kez tekrarlayabilir.
Liken planus tedavisi
Deri – cilt liken planus tedavisi : Bazı deri liken planus vakaları daha az problem yaratır ve tedavi edilmesi gerekmeyebilir. Bazı hastalarda kaşıntı çok şiddetli olabildiği için kaşıntıyı azaltma ve döküntüyü hafifletme amaçlı tedavi gerekir. Hastaların bir çoğunda hastalık 2 sene sürebilir. Bu hastalarda hastalık iyileştiğinde genellikle deride koyu renkli izler kalır. Liken planus döküntüleri kendiliğinden çıktıkları gibi, bazen kendiliğinden geçebilirler. 5 hastadan birinde ikinci bir liken planus tekrarlayabilir.
Liken planus hastalığının kesin tedavisi olmadığı gibi, tedavi hastalık gerileyene kadar kaşıntıyı azaltır. Liken planus türleri farklı olduğu için, liken planus tedavisinde de farklı yöntemler uygulanır. Liken planus tedavisinde en sık kullanılan yöntem kortizonlu kremler ve ağız yolu ile alınan antihistaminikler birlikte kullanılır.
Bu tedaviler kaşıntıyı azaltır. Daha ağır liken planus vakalarında kortizonlu ilaçlar ağız yolu ile verilir. Liken planus tedavisinde PUVA adı verilen ışık tedavisi yöntemi de uygulanabilir. PUVA, pserolenle uzun dalga boylu ultraviole ışığı olan UVA’nın kombinasyonu olup, cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılır.
Ağız içi liken planus tedavisi : Ağız içi liken planus türünde diş ve diş ile ilgili operasyonlara karşı alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Bu durumda alerjiye neden olan madde ağız içinden çıkarılmalıdır. Ağız içi liken planus tedavisinde uygulanan yöntemler ağrıları ve yaraları iyileştirmesine rağmen, ağız içi liken planasun da kesin tedavisi yoktur.
Ağızda ağrı ve yanma yok ise tedaviye gerek olmayabilir. Çok ağır liken planus olguları lokal kremler ve ağızdan alınan ilaçlar ile tedavi edilir. Ağız içi liken planus, kötü ağız bakımından da etkilenir. Ağız içi liken planuslu hastalar senede iki kez diş hekimine gitmelidir.
Liken planus hastaları nelere dikkat etmeli?
Liken planus lezyonlarından muzdarip olan kişiler beslenmelerinde, baharatlı yiyeceklerden uzak durmaları, domates ve domatesli ürünlerden uzak durmaları, kafeinli içeceklerden (kahve, kola, çay gibi) içeceklerden uzak durmaları, cips, patlamış mısır gibi gıdalar ağız içi liken planus şikayetlerini arttırabilir. Ayrıca ağız içi liken planus şikayeti olan kişilerin ağız temizliğine ve ağız bakımına dikkat etmeleri oldukça önemlidir. Genital bölge liken planus şikayeti olan kişilerde genital bölgelerini temiz ve kuru tutmaları gereklidir.
Cilt hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları
