Ksantom nedir?
Deride, sıklıkla dirsek, diz, topuklar, göz kapakları, parmaklar ya da kalça derisinde sarımsı renkte yağlı madde birikmesi ”ksantom” olarak adlandırılır. Ksantomlar, kanda yağların düzeylerinin yükseldiği bir grup bozukluk olan hiperlipidemiler ile ilişkili olabilir.
Ksantomların nedenleri
Ksantomlar genellikle tendon veya dermisde bulunan, lipit yüklü histiyositlerin lokalize birikimleridir. Ksantomlar genellikle altta yatan birincil bir hastalığın (hiperlipidemiler gibi) belirtisidir veya diabetes mellitus (şeker hastalığı) sonucu oluşan dislipoproteinemiye, tiroid hastalıklarına, pankreas hastalıklarına, biliyer sistem hastalıklarına veya böbrek hastalıklarına, metabolik bazı hastalıklara sekonder (ikincil) olarak gelişebilir. Ksantomların majör (başlıca) tipleri; tendinöz ksantomlar, planar ksantomlar, erüptif ksantomlar ve tüberöz ksantomlardır.
Ksantom türleri ve belirtileri
Tendinöz tip ksantomlar: Tendinöz ksantomlar tip II hiperlipidemi, kronik biliyer sistem obstrüksiyonu ve primer biliyer siroz ile ilişkilidir. Tendinöz ksantomlar sert, yassı, derin nodüllerden oluşur. Bunlar çoğunlukla el, diz, dirsek ve aşil tendonu üzerlerinde bulunurlar ve genellikle kan kolesterol seviyesi artmıştır.
Planar tip ksantomlar: Planar ksantomlar yumuşak, sarı maküler veya papüler lezyonlarla karakterizedir ve üç formu vardır. Bu formlar; ksantoma striatum palmare, ksantelazma ve yaygın ksantomadır. Ksantelazmaya en sık göz kapaklarında ve çevresinde rastlanır. Ksantoma striatum palmare avuç ve parmak kısımlarında bulunan sarı-turuncu renklerdeki lineer yamalardır ve her zaman yükselmiş kolesterol veya trigliserit seviyeleri ile beraberdir. Yaygın düz ksantomalı hastalarda yüz, boyun, kolların üst kısmında ve gövdede yaygın, sarı-turuncu renklerde yumuşak plaklar söz konusudur. Bu duruma anormal lipit seviyeleri eşlik edebilir veya etmeyebilir fakat sıklıkla paraprotenemi ile birliktedir.
Erüptif tip ksantomlar: Erüptif tip ksantomalar eritematöz zeminde küçük yeşilimsi, papüllerin aniden ortaya çıkmasıyla karakterizedir. Bu lezyonlar daha sık olarak kol, bacak ve kalçaların ekstansör yüzeylerinde ve basıya maruz kalan kısımlarda ortaya çıkarlar. Bu tip ksantomlar sırtta da oluşabilir. Bu durumla birlikte belirgin şekilde yükselmiş trigliserit seviyeleri de görülür.
Tüberöz ksantomlar: Tüberöz ksantomlar çoğu hastada vücudun ekstansör yüzeylerinde ve avuçlarda görülür ve geniş, sert nodüller oluşturan sarı-kırmızı papüllerdir. Tüberöz ksantomlar da sıklıkla artmış kolesterol ve trigliserit seviyeleri ile birliktedir.
Ksantomlar ve tedavi
Tedavi, kolesterol içeriği düşük ve çoklu doymamış yağ içeriği yüksek olan bir diyet uygulanarak ve ilaç kullanılarak kandaki yağ düzeylerinin düşürülmesini amaçlar. Altta yatan hastalığı olanlarda, altta yatan hastalığın tedavisi ve kontrol altına alınmasıyla ksantoma gelişim riski azaltılabilir. Ksantomalar için cerrahi eksizyon, lazer tedavisi ve ilaç tedavisi uygulanabilse de tedavi sonrası ksantomlar tekrar oluşabilir.
Karaciğer nakli gerektiren hastalarda, karaciğer nakli yapıldıktan sonra ksantomlar belli bir süre sonra tedavi edilmeden kaybolabilir. Bu kaybolma, transplantasyondan sonra hastanın serum kolesterol seviyelerinin düşmesine bağlı olarak gerçekleşir. Bu nedenle ksantomların tedavisinde erken tanı ve erken önlem (altta yatan bozukluğun bulunması ve tedavi mümkünse tedavisinin yapılması ve kolesterol içeriği düşük ve çoklu doymamış yağ içeriği yüksek olan beslenme şekli gibi) faydalı olabilir.
Benzer sağlık yazıları
- Biliyer siroz nedir ve neden olur
- Şeker hastalığı (diabetes mellitus) nedir
- Yüksek kolesterol nedenleri ve belirtileri
- Ateroskleroz hastalığı nedir
