Kronik yorgunluk; immün disfonksiyon sendromu, nöropsikyatrik, nöroendokrinolojik, immünolojik sendromlar ile kendini gösteren multisistemik tutulumlu, 6 aydan fazla süren, sakatlayıcı ve ağır bitkinlik ile seyreden bir santral sinir sistemi işlevi bozukluğudur. Başka bir rahatsızlık hissedilmediği halde kişi kendini sürekli yorgun, halsiz, baş ağrısı, kas ağrıları gibi ağrılar çekiyor ve dinlenmekle bile bu şikayetler geçmiyorsa kronik yorgunluk sendromu belirtileri olabilir. Bu sendrom bir çok hastalık ile benzer belirtiler gösterdiği için genellikle gözden kaçırılır.
KRONİK YORGUNLUK SENDROMU (KYS) NEDEN OLUR?
Kronik yorgunluk sendromuna neden olan etkenler hakkında bazı teoriler olmasına rağmen, neden tam olarak bilinmemektedir. Kronik yorgunluk sendromu yüzyıllardır tıpta tanınmasına rağmen, 1980’lerde hastalık artışı nedeniyle tanınmaya başlamıştır. Bağışıklık sistemi bozukluğundan meydana gelen sinir sistemi enflamasyonu olarak da tanımlanabilir. Hastalık özellikle 30-50 yaş grubunda ve kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür.
Kronik yorgunluk sendromunun nedeni ve oluş mekanizması kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte sebep olarak birden çok faktör öne sürülmüştür. Her ne kadar bazı faktörler KYS gelişiminden sorumlu tutulsa da, bunların KYS’ye sebep olduğu kanıtlanmamıştır.
Öne sürülen başlıca faktörleri sıralayacak olursak;
- Enfeksiyonlar (örn. herpes virüs, enterovirüs, Ebstein-Barr virüsü, enfeksiyöz mononükleozis, retrovirüsler (+) gibi enfeksiyonlar),
- İmmünolojik faktörler (örn. lenfosit proliferasyonu ve natural killer hücre sitotoksisitesinde azalma, serum IgG sub tiplerinde azalma, atopi prevalansında artış, otoantikor (+), SICCA semptomları (+) gibi immünolojik durumlar),
- Nöroendokrin sistem (örn. hipotalamo-hipofizer-adrenal aksta bozukluk, IGF-I seviyesinde azalma, otonomik disfonksiyon, serotonin ve dopamin reseptör antagonistlerine artmış duyarlılık, kortikotropin salgılatıcı ve serotonin seviyesi ve fonksiyonlarındaki anormalliker gibi nöroendokrin faktörler),
- Nöromusküler sistem (örn. kas biyopsilerinde Tip II lif atrofisi ile tübüler ve mitokondriyal fonksiyonda bozukluk, protein metabolitlerinin üriner atılımında değişme gibi nöromusküler faktörler),
- Nörolojik faktörler (örn. MRG incelemesinde beyin beyaz cevher anormalliğinde atış, SPECT ile bakıldığında bölgesel beyin kan akımında artış, yürüme ve motor anormallikler, dikkat ve konsantrasyon gibi diğer kognitif fonksiyonlarda bozukluk, görsel ve işitsel hafızada bozukluk gibi nörolojik faktörler).
KRONİK YORGUNLUK SENDROMU (KYS) BELİRTİLERİ
Kronik yorgunluk sendromu belirtilerinde, grip ya da diğer viral enfeksiyonların belirtilerine benzer şikayetler görülür. Kas ağrısı, baş ağrısı, aşırı yorgunluk hissi, unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu, sersemlik hissi, ışığa, sese, gürültüye karşı aşırı hassasiyet, boğazda ağrı ve yanma, ateş yükselmesi, kızarıklık, şişlik gibi artrit belirtileri olmadığı halde oluşan eklem ağrısı günlük aktiviteleri kısıtlayacak kadar ağrılıdır ve egzersiz sonrası bir saat kadar geçmeyen ağrı ve 5-8 saat uyumaya rağmen uykusuzluk hissi gibi belirtiler söz konusudur.
Kronik ağrılı hastalarda depresyon da görülmektedir. Depresif duygu durumu olan hastalarda umutsuzluk, sıkıntı hali, çaresizlik duygusu, dikkat azlığı, konsantrasyon güçlüğü ve iştah/kilo kaybı gibi belirtiler görülmektedir.
KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNDA SINIFLANDIRMA
Hastanın klinik tablosunun yaşam kalitesini ve günlük aktivitelerini etkilemesine göre hastalığın derecelendirmesi yapılır.
- Hafif derece kronik yorgunluk sendromu: Hasta kendine bakabilir, işini ve ev işlerini zorda olsa yürütebilir, ancak hastanın performansı azalmıştır, gün içindeki dinlenme (istirahat) süresi artmıştır ve bir sonraki hafta ayakta kalabilmek için hafta sonlarını dinlenerek geçirir.
- Orta derece kronik yorgunluk sendromu: Günlük aktiviteler aşırı derecede kısıtlanmıştır, belirtilerin o güne ait düzeyine bağlı olarak aktivite düzeyinde dalgalanmalar olabilir, günlük aktivitelerde yardıma gerek duyarlar, genellikle dinlemeye daha uzun zaman ayırdıklarından işlerini bırakmak zorunda kalırlar, öğleden sonra birkaç saat uyuma ihtiyacı duyarlar, geceleri uyku kaliteleri genellikle iyi değildir,
- Ağır derece kronik yorgunluk sendromu: Bu grup hastalar çalışamaz hale gelirler ve tüm aktivitelerinde yardıma ihtiyaçları olur, yalnızca diş fırçalama ve yüzlerini yıkama gibi daha basit ihtiyaçlarını yardımsız yapabilirler, dışarı çıkabilmek için tekerlekli sandalyeye gerek duyarlar ve genellikle evden ayrılmazlar.
- Çok ağır derece kronik yorgunluk sendromu: Herhangi bir günlük işini yapabilmesi ve dışarı çıkabilmesi mümkün değildir, genellikle vaktinin çoğunu yatarak geçirirler, bu hastalar ışığa ve sese duyarlıdır.
KRONİK YORGUNLUK SENDROMU (KYS) TEŞHİSİ
Kronik yorgunluk sendromunda hastalığa özgü bir test yoktur ve fizik muayene genellikle normaldir. Kronik yorgunluk sendromu tanısında en az dört hastalık bulgusunun bir arada görülmesi gerekir. Özellikle uzun süren nedensiz yorgunluk tanıyı koymada yardımcı olabilir.
Ayırıcı tanı için hastanın fiziksel ve mental durumu iyi bir şekilde değerlendirilmelidir. Kronik yorgunluk sendromunu benzer hastalıklardan ayırt etmek için bazı testler yapılması önerilmektedir.
Ayırıcı tanıda yapılması önerilen testler;
- Sabah ve akşam ateş ölçümü,
- Tam kan sayımı (eritrosit, sedimantasyon hızı testleri gibi kan testleri),
- İdrar analizi,
- Akciğer filmi,
- Serum immünoglobulin düzeyleri,
- Hepatit B ve Hepatit A virüsleri, sitomegalovirüs, Epstein-Barr virüs, topsoklazma, Lyme hastalığı ve sifiliz gibi enfeksiyonlara yönelik testleri içerebilir.
Kronik Yorgunluk Sendromu Teşhisi
KRONİK YORGUNLUK SENDROMU (KYS) TEDAVİSİ
Kronik yorgunluk sendromu tedavisinde hastalığın nedeni tam olarak bilinemediği için hastalığı tedavi edecek kesin bir ilaç yoktur. Tedavide amaç hastanın şikayetlerini azaltmaktır. Bir çok kronik yorgunluk sendromu çeken hastanın depresyonu ve psikolojik bozuklukları tedavi edilebilir.
Kronik yorgunluk sendromu tedavisinde derecelendirilmiş egzersiz, sağlıklı beslenme, ağrıyı ve ateşi düşürmek için ilaç tedavisi, kaygı bozukluğu için ilaç tedavisi, depresyon için ilaç tedavisi gibi tedavi yöntemleri uygulanır.
Kronik yorgunluk sendromu tedavisinde kullanılan diğer yöntemler aşağıdakileri içerebilir:
- C vitamini, E vitamini, B6 ve B12 vitaminleri, Koenzim Q10, L-glutamin, magnezyum, çinko gibi vitamin ve mineral destekleri,
- Akupunktur,
- Homeopati,
- Naturopati,
- Meditasyon,
- Masaj tedavisi,
- Soğuk torbalar,
- Oksijen tedavisi,
- Hidrojen peroksit,
- Diyet kısıtlaması,
- Hipoglisemik diyet,
- Anti-candida diyet,
- Tuz kısıtlaması,
- Hafif aerobik egzersiz,
- Bilişsel davranış terapisi.
Kronik yorgunluk sendromu
Benzer Sağlık Konularımız
- Fibromiyalji sendromu nedenleri ve belirtileri
- Nörolojik hastalıklar ve nöroloji
- Syatik ağrısı neden olur
- Boğaz ağrısı neden olur
