Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

BİLİRUBİN KISACA NEDİR?

Bilirubin, karaciğere geçen ve safra ile atılan alyuvarların sarı renkli yıkım ürünüdür. Sarılıkta deriye sarı rengi veren bu maddedir. Yüksek kan bilirubin düzeyleri alyuvarların aşırı yıkıldığını, safra akımında tıkanıklık olduğunu, karaciğerde safranın kusurlu işlendiğini veya Gilbert sendromunun varlığını gösterir.

Bilirubin;

• İndirekt bilirubin: Yenidoğan fizyolojik sarılığı durumunda artar.
• Direkt bilirubin: Hepatobiliyer tıkanıklık ve rotor sendromu durumlarında artar.
• Total bilirubin: Karaciğer hastalıkları durumunda artar.

GAMA GLUTAMİL (GGT) KISACA NEDİR?

Gama glutamil, karaciğer hücrelerinde bulunan bir enzimdir. Safra akışı tıkandığında transpeptidaz alkalen fosfataz düzeyleri ile birlikte artar. Tek başına artan gama glutamil transpeptidaz düzeyi alkol alımı ile ilişkilidir. Ölçümü glutamil transpeptidaz eksikliği taraması için de kullanılabilir.

Gama glutamil;

• Kolestaz,
• Hepatoselüler hastalıklarda,
• Alkol ile ilişkili,
• Safra yolları hastalıklarında,
• Akut viral hepatit durumunda,
• Kronik hepatit veya siroz varlığında,
• Pankreatit durumunda,
• KOAH hastalığında,
• Bazı ilaçlar (örn. non-steroid antiinflamatuar ilaçlar, karbamazepin, fenitoin, barbitüratlar gibi) kullanımına bağlı, bazı bitkisel ilaçlar (örn. sarı kantaron, kava gibi) ve diyabette artış gösterir.

İntrahepatik biliyer tıkanıklıklarda veya primer ya da sekonder hepatik malignitelerde 10-20 kat arttığı (yükseldiği) görülebilir.

Belirti göstermeyen Gama glutamil yüksekliği genellikle 12 ay veya daha uzun süren kronik viral hepatit enfeksiyonları olan hastalarda görülür.

SERUM ALBUMİN KISACA NEDİR?

Albumin, kandaki temel proteinlerden birisidir. Karaciğerde yapılan albumünin etkilerinden birisi sıvıları damarlar içinde tutmaktır. Pek çok kronik karaciğer hastalığında düzeyi düşüktür ve sıklıkla assit ve ayak bileği ödemi (karında ve ayak bilekleri civarında sıvı birikmesi) ile ilişkilidir. Albümin düzeyi nadiren artar. Artması özgül bir hastalıktan değil, dehidratasyon kaynaklı olabilir. İdrardaki albumin genellikle bir böbrek hastalığı varlığına işaret eder. Bazen de uzun süre ayakta durmak idrarda albumin görülmesine neden olur.

ALKALEN FOSFATAZ (ALP) KISACA NEDİR?

Alkalen fosfataz, safra kanallarını döşeyen hücrelerde ve kemik gibi diğer dokularda bulunan bir enzimdir.

Alkalen fosfataz;

• Safra akışında tıkanma (kolestaz),
• Kemiğin osteoblastik aktivitesindeki artışı yansıtan durumlar,
• Paratiroid hormonun aşırı salgılanması,
• Karaciğer hastalıkları,
• Kemik hastalıkları,
• Raşitizm ve ilaçlara bağlı bu enzim seviyeleri artış gösterir.

ASPARTAT AMİNOTRANSFERAZ (AST) KISACA NEDİR?

Serum aminotransferaz, karaciğer hücrelerinde hasar olduğunda aminotransferazlar kana (transaminazlar) salgılanır. Karaciğer hücrelerine hasar veren zehirlenme ve her türlü durumda düzeyler artabilir.

Aspartat aminotransferaz;

• Karaciğer hastalıkları (örn. yağlı karaciğer, siroz, karaciğer kanseri, hepatit C, hepatit B ve hepatit D gibi),
• Safra kanalı tıkanıklıkları,
• Zehirlenmeler,
• Yanıklar,
• Wilson hastalığı,
• Hemokromatozis,
• a-1 antiripsin eksikliği,
• Addison hastalığı,
• Hiportiroidizm,
• Pankreatit,
• Miyokard infarktüsü,
• Pulmoner emboli,
• Bazı ilaçlar (örn. non-steroid antiinflamatuar ilaçlar, antibiyotikler, antiepileptik ilaçlar, antitüberküloz ilaçlar, bazı bitkisel ilaçlar gibi),
• İskelet sistemik hastalıkları ve kas  yaralanmaları gibi durumlarda yükselir.

ALANİN AMİNOTRANSFERAZ (ALT) KISACA NEDİR?

ALT öncelikle karaciğerde bulunur, bu nedenle hepatosellüler hasarın daha spesifik belirtecidir. Bu enzimin kanda artışı karaciğer hasarı göstergesidir.

Alanin aminotransferaz, özellikle karaciğer hastalıklarında daha fazla artar.

Alanin aminotransferaz (ALT) yüksekliğinin bazı nedenlerine gelince;

• Karaciğer yağlanması,
• Sürekli kullanılan bazı ilaçlar, bilinçsiz ilaç kullanımı,
• Aşırı alkol kullanımı,
• Obezite,
• Şeker hastalığı,
• Kolesterol ilaçları,
• Kalp yetmezliği,
• Hepatit A, B ve C enfeksiyonları,
• Siroz,
• Pankreas iltihabı (pankreatit).

PROTROMBİN ZAMANI (PT) KISACA NEDİR?

Protrombin zamanı, bu kan pıhtılaşma testinin sonucunun normal olması, yağda çözünür bir vitamin olan K vitamini tarafından karaciğerde yapılan bir proteinin kanda varlığına bağlıdır. İki tür hastalıkta protrombin zamanı sonucu anormal olur; protein karaciğer hasarı nedeniyle yapılamadığında ve karaciğer safra akımında engel bulunduğu için bağırsaklarda safra yokluğunda (bu durum yağ ve K vitamini emilimini engeller).

Protrombin zamanı yüksekliğinin bazı nedenlerine değinecek olursak;

• Ciddi karaciğer hastalıkları,
• K vitamini eksikliği,
• Uzun süreli safra kanalı tıkanıklığı,
• Antibiyotik kullanımı,
• Yaygın damar içi pıhtılaşması,
• Olması gerekenden fazla kan nakli yapılması gibi durumlarda, protrombin zamanı yüksekliği görülebilir.

LAKTAT DEHİDROGENAZ (LDH) KISACA NEDİR?

Vücut hücrelerinin ve sıvılarının hepsinde bulunmakla birlikte, özellikle kalp kası, eritrositler, böbrek, iskelet kası, karaciğer ve akciğerde yaygındır.

Laktat dehidrogenaz;

• Tedavivisi yapılmayan pernisiyöz anemide,
• Miyokard ve akciğer enfarktüsünde,
• Karaciğer hastalıklarında,
• Testis ve lenfoma gibi kanser türlerinde,
• Bazı böbrek hastalıklarında,
• Bazı ilaçların kullanımı ile ilişkili,
• Pankreas iltihabında,
• Enfeksiyonlar kaynaklı,
• Kemik kırıkları, kas yaralanmaları gibi durumlarda laktat dehidrogenaz düzeylerinde artış görülebilir.

Benzer Sağlık Yazılarımız

1. Karaciğer anatomisi ve karaciğer hastalıkları hakkında bilgiler
2. Karaciğer transplantasyonu (nakli) nedir, nasıl yapılır
3. Karaciğer el ayası nedir
4. Hepatik çökme ne demek