Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Kalp hastalıkları denildiğinde, kalp ve kan damarlarında oluşan hastalıklar akla gelir. Damar sertliği ve kalp duvarlarındaki kalınlaşma yavaş yavaş seyreden ilerleyici bir kalp damar hastalığıdır. Damar sertliğinin en fazla görüldüğü atardamarlar, kalp kasını besleyen ve beyindeki atardamarlardır. Bu damarların sertleşmesi, kalp krizi ve inme gibi ciddi sorunlara sebep olabilir. Kalp krizi, yüksek kan basıncı (hipertansiyon), kan dolaşım bozukluğu, ritim bozuklukları, kalp yetmezliği, yüksek kolesterol, koroner arter hastalığı ve felçler, Türkiye’deki ve dünyadaki ölüm sebeplerinin en başında gelmektedir.

KALP VE DAMAR HASTALIĞI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ

Yaşın ilerlemesi kalp sağlığını nasıl etkiler? Erkeklerde 45 yaş ve üstü, kadınlarda 55 yaş ve üstü kalp hastalıkları için risk faktörü olarak değerlendirilir.

Genetik faktörlerin kalp ve damar sağlığına etkisi nedir? Birinci derece akrabalardan, erkeklerde 55 yaşlarından önce, kadınlarda 65 yaşlarından önce koroner arter hastalığı bulunması o aileden bir birey için risk faktörüdür.

Sigara içmenin kalp ve damar sağlığına etkisi nedir? Sigara orta yaşlı erkek ve kadınlarda kalp hastalığına bağlı ölüm riskini 3 kat arttırır. Sigarayı hem aktif, hem de pasif içici olmak damar sertliği ve kalp krizine neden olan kalp hastalıklarının tetiklenmesinde önemli rolü vardır.

Kolesterol değerlerinin kalp ve damar sağlığına etkisi nedir? Kandaki toplam kolesterolün, 200 mg/dl’nin üzerinde olması. LDL kolesterolünün (kötü kolesterol) 130 mg/dl’nin üzerinde olması kalp ve damar sağlığı açısından risk faktörüdür. HDL kolesterolün (iyi kolesterol), 40 mg/dl’nin altında olması kalp ve damar hastalıkları için risk faktörü olarak kabul edilir.

Diyabetin (şeker hastalığının) kalp ve damar sağlığına etkisi nedir? Diyabeti olan bireylerin 10 yıllık süre içinde ciddi kalp hastalıklarına yakalanma riski % 15-25 arasındadır. Kan şekeri düzeyinin korunması kalp hastası olma riskini düşürür.

Şişmanlığın kalp ve damar sağlığına etkisi nedir? Şişmanlık kalbin yapısında ve fonksiyonunda farklı değişikliklere sebep olabilir. Şişmanlığın, kalp üzerinde yaratmış olduğu yapısal ve fonksiyonel değişikliklerden dolayı tek başına kalp hastalığı riskini yükseltmesi söz konusudur. Şişmanlık ve hipertansiyonun birlikte bulunması kalbin yapısı ve fonksiyonu üzerindeki olumsuz etkinin iki katına çıkmasına neden olur.

Stresin kalp ve damar sağlığına etkisi nedir? Stres kan basıncını (tansiyonu) yükseltir. Stresin azaltılması halinde kan basıncı yükselmesi ve kalp hastalığı oluşma riski azaltılabilir.

Menopoz dönemleri ve fiziksel aktivitenin az olması kalp ve damar sağlığını nasıl etkiler? Menopoz dönemi ve hareketsizlik koroner kalp hastalığı riskini arttırır.

Yüksek kan basıncı (hipertansiyon) kalp ve damar sağlığını nasıl etkiler? Kan basıncının 140/90 mm hg’nin (yani 14/9) üzerinde olmasının kalp hastalıkları oluşmasında büyük rolü vardır. Hipertansiyonu olan bireylerin kalp krizi geçirme olasılığı sağlıklı bireylerden iki kat daha yüksektir.

KALP  VE DAMAR HASTALIKLARINDA RİSK FAKTÖRLERİ ÖNLENEBİLİR Mİ?

Değiştirilebilir risk faktörleri:

• Sigara içilmesi,
• Hipertansiyon,
• Yüksek kolesterol,
• Fiziksel aktivite azlığı ve kilo problemi gibi kalp ve damar sağlığını bozan faktörler değiştirilebilir.

Değiştirilemeyen risk faktörleri:

• Yaşın ilerlemesi,
• Cinsiyet farkı,
• Ailede erken yaşlarda görülen koroner arter hastalığının varlığı,
• Şeker hastalığı (diyabet),
• Bireylerin kişilik yapısı (stresli yaşam) gibi kap ve damar sağlığını olumsuz etkileyen etkenler değiştirilmesi zor faktörlerdir.

KALP VE DAMAR HASTALIĞI NASIL ÖNLENİR?

• Fazla kilo almayı (şişmanlığı) önlenmek: Çok yağlı ve boş enerji veren yiyeceklerden uzak durmak, kızartma, şeker, sakatatlar ve katı yağlar gibi kilo almayı sebep olan besinlerden mümkün olduğunca uzak durmak ve hareketli yaşam şişmanlamayı önlemek için önemlidir.
• Beslenme davranışı bozukluğunu önlemek: Aşırı yeme, hızlı yeme ve öğün dışı yeme gibi yanlış beslenme alışkanlığı edinmekten kaçınmak gerekir.
• Hipertansiyonu önlenmek: Günde 5-6 gramı geçmemesi gereken tuz tüketimi, düzenli fiziksel aktivite, sigara ve benzeri maddelerden uzak durulması, sağlıklı beslenme gibi önlemler ile hem yüksek tansiyon hem de kalp ve damar hastalıkları önlenebilir.
• Sağlıklı beslenme kurallarına alışmak: Kilo almayı önlemek, hipertansiyon ve yüksek kolesterolü önlemek, sağlıklı ve kaliteli besinler ile beslenmek, öğünlerin düzenli olması, porsiyonların aşırı olmaması gibi önlemler ile sağlıklı beslenmeyi öğrenmek ve alışmak mümkün olabilir.
• Basit şekerlerden kaçınmak: Reçel, tatlılar, şekerlemeler ve çay şekeri gibi benzeri şekerler tavsiye edilmez. Bal, pekmez gibi besinlerin %100 şekersiz olanlarından az miktarlarda ve dikkatli tüketimi önerilir.

KALP VE DAMAR HASTALIKLARINDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

Beslenmede fazla yağ alımı nasıl önlenir?

• Süt ve süt ürünlerinde, özellikle peynirde az yağlı olanlar tercih edilmelidir.
• Kızartmalardan uzak durmak gerekir.
• Sakatatlar, sucuk, salam, sosis, tereyağı, kaymak, krema tüketimi azaltılmalıdır.
• Yağsız dana, koyun eti ve derisi alınmış kanatlı hayvan etlerini tercih etmek önemlidir.
• Katı yağların yerine zeytin yağı, fındık yağı başta olmak üzere sıvı yağlar kullanılmalıdır.
• Satın alınan besinlerin etiketleri üzerindeki yağ oranlarını kontrol etmek gerekir.
• Arada atıştırma öğünlerinde yağ oranı düşük besinler tercih edilmelidir.
• Balık yağının kalp ve damar hastalıklarından koruyucu etkisi bulunduğundan, haftada 2 defa balık tüketmenin önemli yeri vardır.

Beslenmede posalı besinlerin önemi nedir?

• Her öğün sebze veya meyve tüketmeyi özen göstermek gerekir.
• Haftada en az iki kez kuru baklagiller tüketmek önemlidir.
• Tam tahıllı, yulaflı ve kepekli ekmekler tercih edilmelidir.
• Pirinç yerine bulgur tüketmek daha faydalıdır.

KALP VE DAMAR HASTALIKLARI RİSKİNİ AZALTAN DİYET PROGRAMI

Karaciğer gibi yüksek kolesterol içeren sakatat yemek azaltılmalıdır. Yumurta haşlanmış olarak iki günde bir yenilmesi normaldir. İdeal vücut ağırlığı korunmalı veya fazla ise kilo vermek gereklidir. Uygun pişirme yöntemleri seçilmeli ve fırında, ızgarada veya haşlama pişirme yöntemleri tercih edilmelidir. Evin dışında yemek yenildiğinde az yağlı yemekler seçilmelidir.

Besin grupları nasıl seçilmeli?

• Süt grubu iyi seçimi: Az yağlı süt, yoğurt ve kefir, yağı azaltılmış sütten yapılan çökelek, lor, peynir ve sütlü tatlılar tercih edilmelidir. Süt grubu yanlış seçimi: Tam yağlı süt, yoğurt, yağlı peynirler, kremadan yapılmış dondurmalar, çikolata katkısı olan tatlılar tavsiye edilmez.
• Et, tavuk, balık ve baklagiller grubu en iyi seçim: Her türlü balık, tavuk, hindi ve diğer kanatlı hayvanların derisiz beyaz eti, zeytin yağlı kurubaklagil yemekleri tercih edilmelidir. İyi seçim: Tavuk, hindi ve diğer kanatlı hayvanların derisiz siyah eti, yağı iyice ayrılmış dana ve kuzu eti tercih edilebilir. Et, tavuk, baklagiller grubu yanlış seçim: Sucuk, salam, sosis, kavurma, yağlı etler, kızartılmış etler, tavuk ve diğer kanatlı hayvanların derisi tavsiye edilmez.
• Yağ grubu iyi seçim: Zeytin yağı, fındık yağı, bitkisel sıvı yağlar ve yağlı tohumlar tercih edilmelidir. Yağ grubu yanlış seçim: Tereyağı, iç yağı, sade yağ ve katı margarinler tavsiye edilmez.
• İçecek grubu iyi seçim: Şeker konulmamış çay, bitki çayı, su, maden suyu, taze sıkılmış meyve suları, domates suyu, bitki çayları (ıhlamur, ada çayı ve benzeri) içecekler tercih edilmelidir. İçecek grubu yanlış seçim: Kola, gazoz, fazla içilen çay ve kahve, şekerli meyve suları, enerji içecekleri gibi benzeri içecekler tavsiye edilmez.
• Tahıl grubu iyi seçim: Kepekli ekmek, tam buğday unu ekmeği, çavdar ekmeği, yulaf ekmeği, bulgur plavı, zeytin yağlı kurubaklagil, bulgur karışımı sebze yemekleri, yulaf ezmesi gibi tahılların tüketilmesi tavsiye edilir. Tahıl grubu yanlış seçim: Beyaz ekmek, beyaz pirinç ve hamur işleri tavsiye edilmez.
• Sakıncalı olan unlu mamuller: Yağ ve şeker içeren her türlü unlu mamuller, bisküviler, krakerler, beyaz ekmek ve çikolata ve katı yağ eklenmiş hamurlu tatlılar mümkün olduğunca kaçınılması gereken yiyeceklerdir.
• Meyve ve sebze grubu: Kalp ve damar hastalıklarında sebze ve meyvelerin tüketilmesinde sakınca yoktur.
• Yumurta: Kalp ve damar hastalıklarında kahvaltıda haftada 2-3 defa 1’er yumurta yenilebilir.

BESİNLERİN HAZIRLANMASI VE PİŞİRİLMESİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

• Yemek ve salatalarda, zeytin yağı veya sıvı yağ kullanılmalıdır.
• Yemekler yağda kızartma yöntemi ile değil fırında ya da ocak üstünde mümkün olduğunca kendi suyunda kısık ateşte pişirilmelidir.
• Etleri pişirirken ızgara tercih edilebileceği gibi, et ile ateşin arasında 12-15 cm mesafe olmalıdır.
• Hamsi, istavrit gibi yağlı balıklar buğulama yöntemi ile pişirilmelidir.
• Kıymalı veya etli dolma, sarma ve yemeklere ya daha az ya da hiç yağ konulmamalıdır.
• Yemekleri bol soğan, sarımsak veya yeşillik koymak faydalıdır.

Sonuç olarak; kalp ve damar hastalıkları düzenli ve çok yorulmadan egzersiz, yürüyüş, fazla kilo probleminin önlenmesi, sağlıklı beslenme ve sigara gibi zararlı maddelerden uzak durulduğunda engellenebilir, bu nedenle genetik deyip bahane edilmemelidir.

BENZER YAZILARIMIZ

• Kalp krizi neden olur
• Kalpte ağrı neden olur
• Kalp damar hastalıkları
• Koroner arter bypass nedir
• Ateroskleroz hastalığı nedir