Ürik asit, pürin metabolizmasının son ürünüdür ve kandaki seviyesi diyetle alım, vücuttaki hücre döngüsü ve renal ekskresyonla ilişkilidir. Ürik asit yüksekliği “Hiperürisemi” olarak adlandırılır. Serumda ürik asit düzeyinin erkeklerde 7 mgr/dl, kadınlarda 6 mgr/dl üzerinde olması “Hiperürisemi” olarak kabul edilir.
Metabolik sendrom, kronik böbrek yetmezliği, iskemik kalp hastalığı gibi hastalıklar ile ilişkili bulunmuştur. Kanda ürik asit seviyesi 7 mgr/dl üzerinde olursa, gut hastalığı ve böbrek taşı oluşumu riski artar. Hiperürisemi bazen asemptomatik (belirti göstermeyen hiperürisemi) kanda test edilebilir.
ASEMPTOMATİK HİPERÜRİSEMİ NEDİR?
Asemptomatik hiperürisemi, sadece kanda ürik asit düzeyinin yüksek bulunmasıdır ve artrit, tofus ya da ürat böbrek taşları yoktur.
ÜRİK ASİT YÜKSEKLİĞİ (HİPERÜRİSEMİ) NEDENLERİ
Hiperürisemi, primer ya da sekonder olarak görülebilir.
Primer Hiperürisemi Nedenleri;
- Azalmış ürik asit atılımı,
- Fazla ürik asit üretimi,
- İdiyopatik (nedeni bilinmeyen),
- Hipoksantin fosforibozil transferaz (HGPRT) enzim eksikliği,
- PRPP sentetaz aktivitesi.
Sekonder Hiperürisemi Nedenleri;
- Hemolitik anemi,
- Pernisiyöz anemi,
- Myeloproliferatif hastalıklar,
- Lenfoproliferatif hastalıklar,
- Psöriasis (sedef hastalığı)
- Paget hastalığı,
- Hemoglobinopatiler,
- Egzersiz.
- Renal yetmezlik (böbrek yetmezliği),
- Hipertansiyon,
- Laktik asidoz,
- Hiperparatiroidizm,
- Sarkoidoz,
- Adrenal yetmezlik,
- İlaç kullanımı (salisilatlar, diüretikler, siklosporin, levodopa, fenilbutazon, antiinflamatuar ilaçlar (örn. flurbiprofen) gibi ilaçlar),
- Preeklampsi.
HİPERÜRİSEMİ BELİRTİLERİ VE BULGULARI
Hiperürisemi, ürik asit kristallerinin eklemlerde depolanması sonucu gut hastalığına veya böbrek taşlarına ve diğer vücut dokularında kristal toplanmasına (tofus) neden olabilir.
Hiperürisemide görülen belirtiler ve bulgular, bu duruma neden olan bozukluğa/hastalığa veya hiperüriseminin yol açtığı hastalığa/duruma bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Örneğin;
Gut hastalığı: Eklemlerde şişlik, kızarıklık ve şiddetli ağrı en temel belirtilerdir. Ayrıca etkilenen eklemde katılaşma, hareket kısıtlılığı, gibi belirtiler de görülür. Gut hastalığı, alevlenme ataklarıyla seyir gösterir. Herhangi bir belirti yokken, aniden gelen atakla ağrılar başlayabilir.
Böbrek taşları: Ürik asit kristalleri böbrekte birikerek taş oluşturabilir. Bu taşlar genellikle çok küçük olup, bir şikayete neden olmadan idrar ile atılır. Fakat bazen bu taşlar büyür ve idrar yollarında tıkanıklığa neden olabilir. Böbrek taşlarının belirtileri arasında kusma, böbrek yakınlarında ağrı, idrar yaparken ağrı ve zorlanma, idrarda kan (hematüri) ve eğer idrar yollarında enfeksiyon gelişmiş ise, bu belirtilere ek olarak ateş ve titremeyi sayabiliriz.
HİPERÜRİSEMİ TEDAVİSİ
Asemptomatik Ürisemi:
Hiperürisemisi olan hastada kontrol atında tutulması gereken faktörler vardır.
Bunlar;
- Obezite,
- Hipertrigliseridemi,
- Alkol kullanımı,
- Diüretik tedavi,
- Kontrolsüz hipertansiyon,
- Diyet.
Diyet tedavisi; kırmızı et gibi hayvansal proteinlerden, alkol ve baklagiller ve ıspanak gibi gıdalardan uzak durulmasını içerir.
İlaç tedavisi, ürik asit düzeyini düşüren ilaçların (antihiperürisemik ilaçlar; örn. allopurinol, sülfinpirazon gibi) kullanımını içerir.
Gut Hastalığı Tedavisi:
Gut hastalığı tedavisinde de diyet tedavisi, hastanın semptomlarını azaltmaya yönelik tedavi ve ilaç tedavileri gibi yöntemler yer alır.
Böbrek Taşları Tedavisi:
Böbrek taşı oluşmuş hastalarda ise, taşın büyüklüğüne göre tedavi veya bol sıvı tüketimi ve yürüyüşü içeren yöntemlerden, taş kırma cerrahisine kadar uzanan tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Eğer idrar yolu enfeksiyonu da gelişmiş ise ateş düşürücü ve antibiyotik ilaçlar da kullanılabilir.
KONU İLE İLGİLİ DİĞER BAZI YAZILARIMIZ
- Gut hastalığı nedenleri ve tedavisi
- Pürin nedir, pürin içeriği yüksek besinler
- Böbrek taşı nedir, böbrek taşı türleri
- Böbrek taşı oluşumunu önlemek içi neler yapılabilir
