Çocuklar neden havale geçirir? Havale tedavisi
Havale beynin bir hastalığıdır. Havale her yaş grubunda görülebildiği gibi, daha çok çocukluk döneminde ortaya çıkar. Çocuğun yaşı ne kadar küçük ise çocuğun havale geçirme riski o kadar yüksektir.
Çocukluk döneminde havale görülme oranın yüksek olmasının asıl nedeni çocuğun beyin gelişiminin hızlı olmasıdır. Çocukta beyin gelişimi, bebeklik döneminden ergenlik dönemine kadar oldukça hızlıdır ve beynin hızla gelişmesi sırasında bazı aksaklıklar oluşur ve bu aksamalardan dolayı havale sorunu meydana gelebilir.
Çocukların ortalama binde bir ya da ikisi yaşamının bir döneminde havale geçirebilir. Fakat havale yüksek ateş ile meydana gelir ise bu sıklık % 1 veya 5 oranına kadar değişebilmektedir.
Çocuklarda havale geçirme nedenleri
Beyinde fonksiyonel değişiklikler havaleye sebep olabilir. Çocukluk çağı ateşsiz havale (sara hastalığı havalesi) genellikle genetik faktörlerden kaynaklanmaktadır. Havale geçiren çocuklarda altta yatan nedeni bulmak için kullanılan en uygun yöntem beynin manyetik rezonans ile görüntülenmesidir.
Çocuklarda havale geçirme sorunu anne karnında oluşan anomalilerden de kaynaklanabilir. Fakat havale geçiren üç çocuktan birinde neden tam olarak bilinmemektedir. Yani havale geçiren çocuklarda nedenler genetik, yapısal, çevresel ve nedeni bilinmeyen şeklinde tarif edilebilir.
Her çocuk havale geçirir mi?
Havale her toplumda binde bir ile binde iki oranında çocukta görülür. Çocuğun yaşı ne kadar küçük ise havale geçirme eğilimi o kadar yüksek olur. Her çocuk havale geçirmez. Fakat genetik yatkınlığı olan çocuklarda havale geçirme sıklığı daha yüksektir.
Bunun dışında akut etkenler de havaleye sebep olabilir. Örneğin, ani zehirlenmeler, ani ateşlenmeler, travmalar, çocuğun içtiği ilaçlar, beynin oksijensiz kalması gibi etkenler çocuklarda havale geçirmeye yol açabilir.
Çocuklarda havale geçirme belirtileri
Çocuklarda havale belirtileri
Beynin yürüttüğü işlevlere yönelik, her türlü havale meydana gelebilir. Havale geçirme yeni doğan döneminde farklı, süt çocukluğu döneminde farklı, okul çocuklarında farklı belirtiler gösterir.
Yeni doğan döneminde çocuğun ayağını bisiklet tarzında çevirmesi ya da kolları ile kürek çekme gibi yaptığı bazı hareketler havale belirtisi olabilir. Daha yetişkin dönemdeki çocukta geçici ani görme kaybı havale belirtisi olabilir.
Kendini azda olsa tarif edebilen çocuklarda olmayan bir şeyleri görmek (hayal görmek gibi) havale belirtisi olabilir. Çocuk geçmişte olan olayları gördüğünü söyleyebilir. Çocukta ani öfke ve korku nöbetleri görülebilir. Çocukta boş bakışlar, dalgınlıklar ve konuşmada bozulmalar, kasılmalar ortaya çıkabilir.
Çocuğun havale geçirdiği nasıl teşhis edilir?
Havale geçiren bir çocuk doktora götürüldüğünde öncelikle aileden çocuğun neler yaşadığı hakkında ve aile geçmişi hakkında bilgi alınır. Örneğin, çocukta havaleye neden olabilecek çevresel, genetik ya da yapısal nedenler olup olmadığı değerlendirilir.
Muayene sırasında çocuk herhangi bir travma geçirmiş mi, suda boğulma gibi oksijensiz bırakacak bir durum yaşamış mı, ateşli bir hastalık geçirmiş mi bunlar sorgulanır. Bunların yanı sıra geçirilen havale, tekrarlayan sara hastalığının bir nöbetimi bu durum araştırılır.
Havale geçirmeye neden olan diğer bir etken ise merkezi sinir sistemi enfeksiyonlarıdır ve bu enfeksiyonlar (menenjit, ensefalit ve herpes virüsü gibi) küçük yaş grubunda daha sık görülür.
Çocuklarda havale tedavisi
Havalenin tedavisinde öncelikle neden önemlidir. Çocuklarda havale herhangi bir tetikleyici nedene bağlı ise tetikleyici neden ortadan kaldırılmalıdır. Çocuklarda en önemli etken ateşli nöbetlerdir ve bu ateşli nöbetlerin tedavisi yapılır. Tetikleyici faktör herhangi bir ilaç kullanımına bağlı ise bu ilaçların kullanımı bırakılmalıdır.
Bazen havaleler fazla ışıklara maruz kalma sonucu, televizyonu yakından maruz kalma sonucu, atari, satranç gibi oyunlar, yanıp sönen ışıklar gibi etkenler nöbetleri tetikleyebilir ve bu tetikleyici etkenler ortadan kaldırılmalıdır. Fakat havaleler sara hastalığına bağlı havaleler ise epilepsi tedavisine başlamak gerekir. Kısacası havale tedavisi nedene yönelik yapılır.
Havale çocukların beyninde hasar bırakır mı?
Çocuklarda havale teşhisi
Çocuklarda havalenin hasar bırakması havalenin şekline, süresine ve çocuğun o sırada aldığı ilk yardım ve tıbbi yardımın niteliğine göre değişir.
Eğer havale küçük havale denilen (boş bakış, dalma, saçma şeyler konuşma ve geçici bellek bozukluğu gibi) belirtiler ile seyrediyor ve bu durumda gereken tedavi de uygulandığında beyinde ciddi bir hasar kalma riski yok denilecek kadar azdır.
Fakat havale tüm vücudu sarmış ise, tüm kasları etkilemiş ve buna bağlı olarak solunum kasları da geçici olarak işlevini kaybetmiş ve oksijen alış verişi etkilenmiş ise, nöbet direkt merkezi sinir sistemini geçici olarak etkilemiş ya da kalp ritmini bozmuş ise bu durumda hayati işlevlerde geçici olarak sıkıntı olabilir.
Bu tür bir havale nöbetinde gerekli tıbbi yardım alınamamış ve nöbet 15-20 dakika sürmüş ise bu nöbetin sinir sisteminde kalıcı hasar bırakması kaçınılmaz olabilir.
Yüksek ateş çocuklarda havale geçirmeye neden olur mu?
Ateşi olan her çocuk illede havale geçirecek diye bir kaide yoktur. Yapılan çalışmalar sonucunda Türk toplumunda ve Batı toplumunda 6 ay ile 6 yaş arasındaki ortalama % 5 çocukta ateşli havale geçirme riski olduğu ortaya konulmuştur. Fakat ateşli havalenin hangi ateşlenmede görüleceği hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Havale geçirme ihtimali yüksek olan ateşlenme türü genellikle ateşin hızlı yükselmesi ve hızlı düşmesi havale nöbetini tetikleyebilir. Çocuğun ateşi 39 dereceye ulaşmış ve o derecede kalmış ise havale nöbetine sebep olma riski daha düşüktür.
Fakat çocuğun birinci derece akrabalarında ateşli havale öyküsü var ise çocukta havale olanağı daha yüksektir. Ayrıca çocuk 18 aylıktan küçük iken ateşli havaleler geçirmiş ve ailesinde ateşli havale öyküsü de var ise ya da geçirmekte olduğu ateşli havale tek taraflı ve uzun sürmekte ise tekrar ateşli havale geçirmesi görülebilir.
Çocuklarda havale ile sara hastalığı ilişkisi nedir?
Havalenin birçok çeşidi vardır. Ateşle birlikte seyreden havalelerde genellikle ani gevşek kalma, bütün vücudun kasılması, daha nadir görülen tek taraflı nöbetler ve bu tek taraflı nöbetler daha kısa süreden daha uzun sürebilen (20-30 dakika civarı) nöbetler şeklinde de görülebilir.
Havale tek geçişli bir durumdur ve havaleler tekrar tekrar ve hiç bir neden olmadan gelmesi ise epilepsi (sara hastalığı) atakları olabilir. Kısacası havale ile epilepsi ataklarını birbirinden ayırt etmek önemlidir. Sara (epilepsi) bir hastalıktır ve tekrar tekrar herhangi bir neden olmadan ortaya çıkan nöbetler şeklinde kendini gösterir.
Çocuk hastalıkları ile ilgili benzer sağlık konuları
- Bebeklerde ateşlenme belirtileri
- Beyin iltihabı nedir
- Çocuklarda konuşma gecikmesi nedenleri
- Çocuklarda bayılma nedenleri
- Çocuklarda sara hastalığı
