Hareket düzensizliği veya hareket bozukluğu, istemsiz ve amaçsız bir hareketin sürekli olarak tekrar edilmesidir. Çocuklarda hareket düzensizliklerine stres, uyarılma gereksinimi, zeka geriliği, otizm ve başka hastalıklar yol açabilmektedir. Birçok çocukta yaş ilerledikçe bu sorun genellikle kaybolur.
ÇOCUKLARDA HAREKET BOZUKLUĞU TİPLERİ VE BELİRTİLERİ
Çocukluk çağında sık karşılaşılan bazı hareket bozuklukları, tikler, stereotipi adı verilen tekrarlayan hareketler ve spazmlardır.
Çocuklarda tik belirtileri:
Bunlar çocukluk çağında en sık görülen hareket bozukluklarıdır.
- Başını çevirme,
- Omuzları silkme,
- Yüzünü buruşturma,
- Göz kırpma,
- Dokunma,
- Zıplama,
- Terbiyesiz vücut hareketleri,
- Homurdanma,
- Havlama,
- Horlama,
- Boğazını temizleme ya da kendinin veya başka birinin sözlerini tekrarlama gibi tikler çocuklarda sık karşılaşılan tikler ve hızlı, istemsiz, tekrarlayıcı hareket ya da seslerdir.
Tikler tipik olarak birden ortaya çıkıp kaybolurlar. Çocuklar kaygılı, stresli, öfkeli, heyecanlı ya da yorgun olduğunda ağırlaşma eğilimi gösterirler. Çocuk gevşediğinde ya da başka bir etkinliğe dikkatini verdiğinde tikler daha az belirgin olur. Çocukta hem motor (hareket) hem de vokal (ses ile ilgili) tikler olduğunda, bu durum ”Tourette sendromu” olarak adlandırılır. Geçici tik vakaları bir yıldan az sürebileceği gibi, kronik vakalar bir yıl ve üzerinde devam edebilmektedir.
Çocuklarda stereotipi belirtileri:
Bu hareketler tekrarlayıcı ve genellikle ritmiktir.
Sık görülen örnekler arasında;
- Kafayı çarpma,
- Boynu döndürme,
- Vücudunu sallama vardır.
Çocukların vücudunu sallama olasılığı kafayı çarpmadan daha yüksektir. Stereotipik hareketler tipik olarak çocuğun uyumasından hemen önce başlar ve yalnızca birkaç dakika sürer. Çocuklar genellikle bu mekanik hareketleri yapmaya yaşamın ilk yılında başlarlar ve üç yaşına gelmeden bırakırlar. Erkek çocuklarda stereotipi olasılığı kız çocuklarından daha fazladır. Hareketler normal gelişmenin bir parçası olabileceği gibi, otizm ya da zeka geriliği gibi altta yatan başka bir durumu da gösterebilir.
Çocuklarda spazm bozukluğu belirtileri:
Spazmlar tipik olarak çocuğun yüzünde, kollarında ya da bacaklarında, birden ortaya çıkan, şiddetli ve istemsiz kas seğirmesi ya da kasılmalarıdır. Kasılmalar oldukça ağrılı olabilir. Yüzdeki spazmlar yüzün bir tarafının tümünü ya da yalnızca gözün etrafını tutabilir. Çocuğun diyaframında spazm olduğunda hıçkırık tutar.
Sinir sistemi hastalıklarının neden olduğu spazmlar arasında, miyoklonus (çocuk hareketliyken ya da istirahatteyken olan hızlı, kontrol edilemeyen kas kasılmaları) ve kore (yüz, kollar, bacaklar ya da gövdede hızlı, rastgele hareketler).
- Miyoklonus havale sırasında olabilir veya ensefalit denilen bir hastalık sonucunda da meydana gelebilir.
- Kore (yüz, kollar, bacaklar ve gövdenin hızlı rastgele hareketleri) serebral palsi denilen durum ile ilişkilendirilmiştir ve atetoz adı verilen, yavaş, kıvranma şeklindeki hareketler ile aynı anda ortaya çıkabilir. Kore, psikiyatrik hastalıklarda verilen nöroleptik adlı ilaçlar gibi belirli ilaçların yan etkisi olarak da görülebilmektedir. Ayrıca romatizmal ateş ve Wilson hastalığında (karaciğerde bakır birikmesi olan nadir bir kalıtsal hastalık) sonucu bir komplikasyon olarak da görülebilir.
ÇOÇUKLARDA HAREKET BOZUKLUKLARI TEŞHİSİ
Çocuk belirtilerde sayılan hareketlerden herhangi birini yapmaya başladığında, hangi saatlerde neler yaptığını bir yere kaydetmek ve çocuğun doktoruna bildirmek önemlidir. İmkân varsa doktora göstermek için hareketleri videoya kaydetmek daha doğru olur. Doktor çocuktaki hareketlerin normal gelişmenin bir parçası mı, strese bağlı mı yoksa başka bir hastalığın işareti mi olduğunu bu sayede belirleyebilir. Doktor gereken durumlarda ek tetkikler isteyebilir.
ÇOCUKLARDA HAREKET BOZUKLUKLARI TEDAVİSİ
Hareket bozukluğu teşhisi konulan birçok vakada, doktor hareket bozukluğuna bir hastalığın yol açtığını belirlemediğinde tedavi gerekmiyor olabilir. Neden, stres ya da uyarılma eksikliği ise hekim çocuğun stresini giderecek ya da etrafında uyarılmayı artıracak yollar önerebilir. Çocuk yeterince büyükse onu psikiyatri ile ilgilenen bir sağlık görevlisine sevk ederek stresli koşullar ile başa çıkmanın öğretilmesini sağlayabilir.
Çocuktaki anormal hareketlere altta yatan bir hastalık neden oluyorsa çocuğun doktoru olanak bulunduğunda bu hastalığın tedavisini verir ve hareketlerini kontrolde yardım için bir fizik tedavi uzmanına da sevk edebilir.
ÇOCUK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ BENZER YAZILARIMIZ
- Tourette sendromu nedenleri ve tedavisi
- Ensefalit nedenleri ve tedavisi
- Çocuklarda dikkat eksikliği neden olur
- Otizm hastalığı nedir
- Çocuk yetiştirme ve eğitimi nasıl olmalı
