Gebelikte sigara kullanımı ve zararları
Epidemik salgına dönüşerek küresel bir sorun haline gelen sigara tüketimi ve bundan kaynaklanan hastalıklar, dünyada önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Gebelik döneminde sigara kullanımı, hem anne hem de bebeğin sağlığına ciddi zararlar vermektedir. Sigara intrauterin dönem, bebeklik ve çocukluk dönemlerindeki hastalık ve ölümlerin en önemli önlenebilir nedenleri arasındadır.
Hamileliği sırasında sigara kullanan annelerin bebeklerinde düşük doğum kilosu, ani ölüm sendromu, bebeğin anne karnında ölmesi, ileri ki dönemlerde davranış bozuklukları gibi pek çok sorun ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle hamilelik planı yapan ve hamile olan kadınların sigarayı bırakması hem bebeğin hem de annenin sağlığı açısından çok ama çok önemlidir.
Sigaranın hamilelerde fizyolojik etkileri
Gebelikte sigara kullanımı hem annenin hem de bebeğin sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Sigara 4000 tane kimyasal madde içermektedir. Sigara başta solunum sistemi olmak üzere kalp, damarlar ve vücudun diğer tüm organlarına zarar vermektedir.
- Akciğerleri daraltarak akciğerlere daha az hava girmesine yol açar.
- Nabzı hızlandırır.
- Bulantı ve kusmaları arttırır.
- Koku ve tat duyusunu azaltır.
- Çabuk yorulmaya neden olur.
- İştahsızlık yapar.
Sigaranın anne karnındaki bebeğe zararları
Sigaranın içinde bulunan maddelerden olan nikotin ve karbonmonoksit bebeğin sağlığı açısından son derece zararlıdır. Bebek anne karnında plasenta ve kordon aracılığıyla beslenmektedir. Annenin kanında oksijen azaldığında bebeğe giden oksijen miktarı ve diğer besin öğelerinin miktarı da azalır. Buna bağlı olarak da bebeğe yeterli miktarda oksijen taşınamaz ve bundan dolayı bebek yeterince beslenemez ve gelişemez. Oksijen anne karnındaki bebeğin büyümesini ve gelişmesini sağlamakta önemlidir. Sigara içen annelerin bebeklerinde büyüme ve gelişme geriliği oldukça sık görülür. Hamilelik sırasında bile sigarayı bırakmak fetüs için çok ama çok önemlidir. Çünkü anne karnındaki bebek tek bir sigara içildiğinde de etkilenir.
Hamilelikte sigara içmek plasentayı nasıl etkiler?
- Anne karnında bebeği saran zarın erken yırtılmasına (erken membran rüptürüne) neden olabilir.
- Aşırı vajinal kanamaya yol açabilir.
- Plasentanın yerleşmesinde bozukluğa ve /veya plasentanın erken ayrılmasına neden olabilir.
Hamilelikte sigara içmek gebeliği ve bebeği nasıl etkiler?
- Düşük riskinde artışa neden olur.
- Erken doğum durumuna yol açabilir (ABD’de erken doğanların %14’ünün annenin sigara içmesiyle bağlantılı olduğu düşünülmektedir.
- Bebeğin anne karnında ölmesine neden olabilir.
- Bebeğin yarık damak ve yarık dudak kusuruyla doğmasına neden olabilir.
- Düşük doğum ağırlıklı bebek doğumuna neden olabilir.
- Bebeğin akciğerlerinin az gelişmesine neden olabilir.
- Sigara anne karnındaki bebekte gelişme ve büyüme geriliğine de sebep olmaktadır.
- Sigara vajinal kanamaya neden olabilmektedir.
- Sanayileşmiş ülkelerde küçük doğan bebeklerin üçte birinden sigara sorumlu tutulmaktadır.
Emziren annelerin sigara içmesi bebeğe zarar verir mi?
- Sigarada bulunan kimyasal maddeler anne sütüyle bebeğe geçer.
- Anne sütünde bulunan C vitamin değeri sigara içen annelerde azalır.
- Sigara içen annelerin süt üretimi bozulur ve bebek yeteri kadar beslenemez.
- Sigara kullanan annelerde iştahsızlık olur, bu da annenin yeteri kadar beslenememesine ve dolayısıyla bebeğin de yeterli düzeyde beslenememesine yol açar.
Sigara içen annelerin çocuklarında daha sonra oluşabilecek sorunlar nelerdir?
- Sigara kullanan annelerin bebeklerinde çocuk doğduktan sonra pnömoni (zatürre) ve bronşit gibi hastalıklara yakalanma riski daha yüksektir.
- Sigara içen annelerin bebeklerinde ani ölüm sendromu görülme oranı 2 kat daha fazladır.
- Bu çocuklarda orta kulak iltihabı, astım hastalığı ve alerjik hastalıklar daha sık görülür.
- Bu çocuklar sigara içmeyen annelerin çocuklarına oranla daha sık hastalanır.
- Anne karnında sigaraya maruz kalan bebekler büyüdüklerinde sigara bağımlısı olmaya daha meyillidir.
- Anneleri sigara içen bebeklerde apne (soluk almanın durması) olasılığı daha fazladır.
- Yapılan bir çalışmada, sigara içenlerin adolesan çağındaki çocuklarının solunum sistemi hastalıklarına daha eğilimli oldukları, sigara içmeyen annelerin çocuklarından daha kısa boylu oldukları ve okul başarılarının daha düşük olduğu gösterilmiştir.
Sigara içme isteğini nasıl bastırabiliriz?
Sigara içme motivasyonunun belirlenmesi: Örneğin, sigarayı zevk için mi, uyarıcı olduğu için mi yoksa gevşemek için mi sigara içiyorsunuz? Gerilimi veya hayal kırıklığını azaltmak için elinizde ya da ağzınızda bir şeyler olsun mu istiyorsunuz? Motivasyonunuzu tam olarak keşfettiğinizde sigaranın yerine koyacak bir şeyler bulabilirsiniz.
Sigarayı bırakmak için iyi bir sebebin belirlenmesi: Hamilelik sigarayı bırakmak için en iyi sebeptir.
Yoksunluk belirtileriyle başa çıkma yönteminin belirlenmesi: Çok ileriye atmadan ”son günü” kesin olarak seçin ve o gün için, tüm gün boyunca sizi sigarayı hatırlatmayacak etkinlikler planlayın.
- Öncelikle ellerinizi oyalamak için sigara içmek yerine kalemle, tespihle, örgüyle veya hangi tür el işi seviyorsanız o işle uğraşmaya çalışın. Gümüşleri parlatmak, yeni yemekler yapmayı denemek, mektup yazmak, resim yapmak, yap-bozla uğraşmak, biriyle satranç gibi oyunlar oynamak gibi ellerinizi oyalamak adına uğraşlar ile kendinizi oyalayabilirsiniz.
- Ağzınızı bir şeyle meşgul etmek için sigara içmek yerine, şekersiz sakız çiğnenebilir, çiğ sebzeler çiğnenebilir, patlamış mısır yenebilir, kürdanla oyalanabilir. Fakat kalorisi yüksek olan yiyeceklerden de kaçınmak önemlidir.
- Uyarıcı olsun diye sigara içmek yerine, iyi bir yürüyüş yapın, sürükleyici bir kitap okuyun, iyi bir sohbet gibi yöntemler ile kendinizi uyarın. Öğünlerinizde ve ara öğünlerde günlük besin değerlerinden yeterli miktarda aldığınızdan emin olun. Dengeli ve sağlıklı beslenmemek kan şekerinizi düşürebilir, bu da kendinizi uyuşuk hissetmenize neden olabilir.
- Gerilimi azaltmak ve gevşemek için sigara içmek yerine, alıştırma yapmayı ya da gevşeme tekniklerini deneyin, uzun bir yürüyüş yapın, yatıştırıcı bir müzik dinleyin, masaj yaptırın, eşinizle cinsel aktiviteyi deneyin.
- Keyif için sigara içmek yerine, keyfi başka uğraşlarda arayın. Örneğin sinemaya gidin, çocuk mağazalarını gezin, sevdiğiniz bir müzeye, konsere ya da tiyatroya gidin. Sigaraya alerjisi olan bir arkadaşınızla veya yakınınızla yemek yiyin.
- Alışkanlığınız olduğu için sigara içmek yerine, her zaman sigara yaktığınız durumlardan ve sigara içen arkadaşlarınızdan uzak durun. Sigara içme yasağı olan yerlere gidin.
- Bazı içecekleri veya yemekleri sigarayla içmek yerine, sizi sigara içmeyi iten içeceklerden ve yiyeceklerden uzak durun. Kahvaltı sonrası sigara içmeyi seviyorsanız, kahvaltınızı birkaç gün yatakta yapın.
- Sigara içme dürtüsü duyduğunuzda derin derin nefes alın. Son nefesi ağzınızda bir kibrit çöpü varken tutun ve yavaş yavaş vererek, kibrit çöpünü fırlatın ve onu bir sigara izmariti olduğunu düşünerek ezin.
Yanlışlıkla bir sigara yakarsanız hemen umutsuzluğa kapılmayın ve programınızı kaldığınız yerden devam edin. İçilmeyen her sigaranın hem size hem de bebeğinize sağlayacağı yararı göz önünde bulundurun.
Sigarayı vazgeçemeyeceğiniz bir şey olarak görmeyin. Sigara kullanırken de sigara içemeden çalıştığınız zamanları, lokantaları, sinemayı, hastaneleri, otobüsleri aklınıza getirin. Kahve içmeyi bırakın, çünkü kahve stresinizi arttırabilir. Dinlenin, sigara yasağı olan yerlerde gezin, sinemaya gidin.
Sigarayı bırakmanın olumsuz etkileri birkaç günle birkaç hafta arasında sürer, fakat sigarayı bırakmanın faydaları siz ve bebeğiniz için yaşam boyu devam eder.
Hamilelikte pasif sigara içiciliği bebeğe zarar verir mi?
Sigara kullanımı sadece içen kişiyi değil, çevresindeki herkesi de etkiler. Bu etkilenen kişiler arasında hamileler, anne karnındaki bebek ve küçük bebekler de bulunmaktadır. Bu nedenle, eğer eşiniz, evinizde yaşayan diğer bireyler ya da yanınızda çalışanlar sigara içtiğinde bebeğiniz hemen hemen sizin sigara içmeniz kadar etkilenir.
Eğer eşiniz sigarayı bırakmak istemiyorsa, eşinize evin dışında ya da sizden uzakta başka bir odada sigarasını içmesini söyleyiniz. Eşinizin de sigarayı bırakması tabii ki uzun dönemli düşünüldüğünde hem kendi sağlığı hem de bebeğinizin sağlığı açısından çok önemlidir. Çalışmalar, annenin ya da babanın veya her ikisinin de sigara kullanmasının çocuklarında solunum sorunlarına ve gelişiminde bozulmaya neden olduğunu göstermiştir. Ayrıca anne veya babası veya her ikisi de sigara içen ebeveynlerin çocuklarının büyüdüklerinde sigara içme olasılığını arttırmaktadır.
Hamileyseniz arkadaşlarınızı ve etrafınızdaki sigara içenleri içmekten vazgeçirmek mümkün olmayabilir, ancak onların sizin yanınızda sigara içmemelerini sağlayabilirsiniz. Örneğin çalıştığınız yerde sigara içimini belirli alanlarda sınırlayabilirsiniz. Onlardan sigaranın hamileye ve bebeğine ne kadar zararlı olduğunu belirten yayınları okumasını isteyebilirsiniz. Sigara içmeyenlerin yakınında sigara içmeyi yasaklayan kurallar koymayı deneyebilirsiniz. Bunlar da durumu çözmezse çalıştığınız büroyu değiştirebilirsiniz ya da hamileliğiniz süresince işe ara verebilirsiniz.
Benzer sağlık yazıları
- İntrauterin gelişme geriliği nedir ve neden olur
- Hamilelik nasıl planlanır
- Düşük tehdidi nedir ve neden olur
- Hamilelikte plasenta hastalıkları
- Hamilelikte kanama neden olur
