Folik asit’in vücutta işlevi ve önemi nedir?
Folik asit, kemik iliği tarafından alyuvarların üretilmesi için gerekli olan bir vitamindir. Folik asit suda çözünebilen B grubu bir vitamindir. Hamilelik döneminde bebeğin büyümesinde, sinir sisteminin gelişmesinde ve kan hücrelerinin oluşmasında folik asit çok önemlidir.
Gebelik planlayan kadınların bebeğini sinir yolu hastalıklarından (spina bifida, anensefali gibi) koruyabilmeleri için, gebelik öncesi ve gebeliğin ilk 12 haftası süresince doktorlarının önerdiği dozda folik asit takviyesi almaları tavsiye edilir.
Folik asit özellikle karaciğer ve taze ve yapraklı sebzeler gibi çeşitli yiyeceklerin içerisinde bulunur. Normal şeklilde beslenme yeterli mikatarda folik asit içerir, fakat yemeklerin pişirme süresinin uzaması ve emilim bozukluğu durumunda folik asit eksikliği ortaya çıkar.
Folik asit eksikliği neden olur?
- Folik asit eksikliği baş ağrısı, yorgunluk, solgunluk gibi belirtiler ile seyir gösteren megaloblastik anemiden kaynaklanabilir.
- Folik asit eksikliği herhangi bir ciddi hastalık sonucunda ortaya çıkabilir.
- Folik asit eksikliği özellikle çok alkol tüketenlerde, beslenmesi iyi olmayan kişilerde de görülür.
- B 12 vitamininden fakir beslenme sonucu ya da vücudun yeterli şekilde folik asit emilimini engelleyen (irritabl bağırsak sendromu gibi) bir hastalık var ise folik asit eksikliği ortaya çıkabilir.
- Kanser hastalığında, kan ya da dolaşım sistemi hastalıklarında, vücutta enfeksiyon varlığında ciddi folik eksikliği görülebilir.
- Hamilelik gibi vücudun işleyişini değiştiren durumlarda folik asit eksikliği olabilir.
Folik asit eksikliği belirtileri
Folik asit eksikliği durumunda kansızlık ve kansızlığa bağlı belirtiler, unutkanlık, aşırı yorgunluk, baş dönmesi, nefes darlığı gibi belirtiler görülebilir. Bu belirtiler diğer B grubu vitamini olan B 12 eksikliğinde de görülebilir, bu nedenle gerekli kan testleri ile folik asit eksikliğinin teşhisi önemlidir.
Folik asit içeren besinler
Folik asit normal beslenme şekli ile alınabilen bir vitamindir, fakat vücudun işleyişini bozan veya değiştiren durumlar varlığında ve besinlerin yanlış pişirilmesi sonucu folik asit eksikliği ortaya çıkabilir.
- Karaciğer
- Yapraklı sebzeler
- Mercimek, nohut, kurufasulye gibi baklagiller
- Turunçgiller
- Kuşkonmaz
- Tahıllı ekmek, mısır
- Ayçekirdeği
- Muz
- Yumurta
- Kırmızı ve beyaz et türleri
- Elma, üzüm gibi meyveler
- Lahagiller
- Avakado
Bu yiyecekler folik asit içeren yiyeceklerdir ve bu besinlerin pişirilerek yenmesi gerekenleri buharda ve kısa süreli pişirilerek tüketilmelidir.
Hamilelikte neden folik asit takviyesi gerekir?
Folik asit takviyesinin hamilelikte kullanımının önemi bebekte oluşabilecek nöral tüp defekti denilen beyin ve omurganın kapanması durumundaki anomalilerin önlenmesidir.
Yapılan araştırmalarda özellikle hamileliğin ilk 12 haftasında ve hamilelik planı yapıldıktan sonra hamilelikten 1 ay önce 400 mikrogram folik asit desteği alan kadınların bebeklerinde nöral tüp defektlerinin oluşma riskinin azaldığı görülmüştür.
Bu gelişmelerden dolayı hem Dünya Sağlık Örgütü hem de Kadın Doğum Dernekleri 400 mikrogram folik asit takviyesinin hamilelik planlayan kadınlara ve hamileliğin ilk 12 haftasında kullanılmasını tavsiye etmektedirler.
Folik asit hamilelik döneminde de yeşil yapraklı sebzelerden, esmer pirinç gibi tahıllardan, turunç gillerden de alınabilmektedir, ancak hamileliliğin ilk dönemlerinde özellikle bulantılı dönemlerde bu besinlerden yeterli oranda tüketilip tüketilemeyeceği belli olmadığı için takviye olarak folik asit verilmesi uygun görülmektedir.
Folik asit hamilelikte neden kullanılır
Folik asit takviyesinin mutlaka gerekli olduğu hamilelikler
Bazı hamileliklerde folik asit ihtiyacı daha fazladır.
- Daha önceki gebeliklerinde doğumsal anomalili bebek sahibi olan annelerde
- Şeker hastası veya gebelik şekeri olan annelerde
- Epilepsi hastası olan ve epilepsi ilaçları kullanan annelerde
- Bağırsaklarında emilim bozukluğu (çölyak hastalığı gibi) olan annelerde folik asit takviyesi daha fazla önerilir.
Folik asit tabletlerinin yan etkileri
Besinlerden de alınan folik asit beslenmesi normal olan ve sağlıklı beslenme şekline dikkat eden kişilerde genellikle yeterli olmaktadır. Hamilelik döneminde annenin folik asit ihtiyacı iki kat arttığı için doktorun önerdiği dozda folik asit takviyesi verilir.
Her gün yüksek dozda folik asit kullanımın bazı yan etkileri vardır. Gerekmediği halde her gün folik asit takviyesi alan kişilerde kanser ve kalp damar hastalığı riskinin arrtığına dair bilgiler vardır, bu nedenle folik asit takviyesi doktor önermedikçe ve ihtiyaç olmadıkça kullanılmamalıdır.
Folik asit tabletlerinin bilinçsizce kullanımı yarardan çok zarar verebilir.
Benzer sağlık yazıları
- Sinir yolu defekleri neden olur
- Benexol B12 tablet nedir ve ne için kullanılır
- Sağlıklı bebek için hamilelikte beslenme nasıl olmalı
- Nöral tüp defekleri neden olur
- Spina bifida nedenleri ve tedavisi
