Esneme neden olur?
Araştırmalara göre esneme eylemi anne karnındayken başlar ve yaşam boyunca yüz binlerce kez esnenir. yine yapılan araştırmalara göre insanların %90’ı günde bir ya da 15 kez veya daha fazla (günde 200 kez) esneyebilir.
Esneme, çoğunlukla uyku gelmesi, rahat bir uykudan uyanma, oksijensiz kalma ya da sıkılma ile ilişkili olan istemsiz bir eylem ya da refleks hareketidir. Bazen heyecanlı bir yarışmadan önce, stresli bir sınav sırasında da esneme krizleri olabilir. Bilim insanlarına göre esneme oldukça karmaşık bir süreç ve farklı durumlarda ortaya çıkabilmektedir.
Esneme ne işe yarar?
Esnemenin amacı tam olarak bilinmemektedir ama bir kuramın öne sürdüğüne göre, kanda karbondioksit düzeylerinin yükselmesi esnemeyi tetikler; bu nedenle de esnemenin amacı, kanda karbondioksiti azaltmak ve oksijeni arttırmak olabilir. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, fazladan oksijen vermenin esnemeyi azaltmadığını, yine aynı araştırma sonucuna göre ortamdaki karbondioksit seviyesini arttırmanın da esnemeyi arttırmadığını ortaya koymuştur.
Son yıllarda yapılan başka bir çalışmanın iddiası ise esnemenin beyin ısısını düşürmeye yaradığını öne sürmektedir. Yapılan çalışmalara göre hareketsiz kalındığında, uyku geldiğinde, ortamdaki oksijen azaldığında ya da strese girildiğinde beyin ısısı yükselmekte ve ısının yükselmesi de beynin işleyişini yavaşlatmaktadır. Bu durumda da vücut esneyerek soğuk hava alır ve böylece beynin soğumasını sağlar.
Esnemenin beynin uykulu halinden uyanıklık haline geçmesini hızlandırdığı ve kolaylaştırdığı modern görüntüleme yöntemleri ile kanıtlanmıştır. Esnemenin ne işe yaradığı konusundaki teoriler bunlar, ancak esnemenin ne işe yaradığı henüz net olarak bilinmemektedir.
Esneme belirtileri
Esnerken ağız genişçe açılır ve yavaş, derin bir nefes alınır. Genellikle kalp atımında anlık bir artış ve göz yaşarması esneme eylemine eşlik eder.
Günde 1 ile 15 kez esneme tüm insanlarda görülebilir. Günde 200’den fazla esnemek tembel ya da miskinlik olarak kabul edilip sosyal yaşamda olumsuzluklara neden olur. İnsanlar genellikle güne ilk başladığı saatlerde uyandıktan sonra, yemeklerden sonra, yatmaya yakın saatlerde daha sık esner.
Aşırı esnemek bir hastalık belirtisi mi?
Esnemek kişiyi bazen zor durumda bırakabilir, örneğin bir kişi önemli bir toplantı sırasında esnediğinde kişinin çevresindekiler toplantıyı ciddiye almadığını düşünebilir (bu sosyal bir sorundur). Fakat bazı durumlarda esnemek bir sağlık sorununun belirtisi de olabilir.
Normal bir insanın günde 1 ile 15 kez esnemesi olağandır, fakat bazı bozukluklar ve bazı ilaçların kullanımı kişinin gün içinde normalden fazla esnemesine neden olabilir. Örneğin uyku apnesi sendromu, antidepresan kullanımı, aşırı yorgunluk, bazı kalp damar hastalıkları, aorta içinde veya etrafında kanama gibi durumlar aşırı esnemeye neden olabilir.
Daha nadir nedenler arasında epilepsi, beyin tümörü veya inme belirtisi olarak, multipl skleroz, karaciğer yetmezliği ve/veya bazı sistemik hastalıkların atakları sırasında (örn. Akdeniz ateşi hastalığının atakları sırasında aşırı esneme krizleri görülebilir).
Eğer normalden fazla esneme probleminiz varsa bir uzmana görünmeyi ihmal etmemelisiniz.
Esnemek bulaşır mı?
Esnemek tüm insanlarda görülen ve oldukça bulaşıcı biyolojik bir eylemdir. Amerika’da yapılan bir deneyde bir grup öğrenciye esneyen insanların videoları izletilmiş ve deney sonuçlandığında sınıfta bulunan öğrencilerin %70’i videoda izledikleri insanlar gibi esnemeye başlamışlardır. Bu ve buna benzer deneyler, esnemenin bulaşıcı bir özelliği olduğunu göstermektedir. Diğer yandan esnemenin sadece insanlara ait bir hareket olmadığı da bir gerçektir ve kediler, köpekler gibi memeliler de insanlar gibi esnerler.
Esnemek bulaşıcı mı
Aşırı esnemenin nedeni teşhis etme yöntemleri
Aşırı esneme sorunu olan bir bireyde tanının konulması için doktor öncelikle hastanın uyku alışkanlıklarını değerlendirir. Bu değerlendirme sayesinde esnemenin yorgunluk ya da bir uyku problemi olmadığı ortaya koyulur.
Hastanın öyküsü ve eşlik eden diğer sorunları değerlendirildikten sonra EEG, MRG gibi bazı tetkikler istenebilir. EEG beyin aktivitesini değerlendirmek için, MRG taraması da vücut yapılarının görüntülenip değerlendirilmesi için kullanılır. Gereken durumlarda kalp damar sistemi için de gerekli incelemeler yapılabilir.
Aşırı esneme nasıl tedavi edilir?
Aşırı esnemenin nedeni antideprasan kullanımı ise doktorunuz ilaçların dozunda ya da ilaçlarda değişiklik yapabilir.
Esnemeye sebep olan durum uyku bozukluğu ise, doktorunuz uyku düzenini sağlamaya yönelik yardımcı yöntemler ve/veya yardımcı ilaç tedavisi verebilir.
Aşırı esnemenin altta yatan nedeni başka bir durum ise bunlara yönelik araştırmalar yapılır ve çıkan sonuca göre altta yatan nedene yönelik tedaviler verilir.
Benzer sağlık yazıları
- Uyku bozuklukları neden olur
- Uyku apnesi neden olur
- Benzodiazepinler ne için kullanılır
- Reaktif hipoglisemi nedir ve neden olur
