Ergenlik (puberte), 12 ile 24 yaşları arasında yaşanan ve kişinin, biyolojik gelişiminin sonucu olarak bedensel, cinsel ve zihinsel gelişimini sürdürdüğü ve bitiminde toplumsal değerlendirmede yetişkin olarak tanımlandığı bir gelişim dönemidir. Ergenliğin başlama dönemi ve bitiş dönemi farklı görüşlere göre tartışmalı ve değişiklik gösterir. Kısaca tanımlanacak olursa, ergenlik buluğ çağında başlar ve gencin erişkinlik dönemine ulaşması ile biter.
Günümüzde ergenlik dönemi biyolojik ve psikolojik olarak 10-12 yaşlar ile 16-18 yaşlarına kadar bazı gençlerde ise 20-24 yaşlarına kadar sürmektedir. Buna rağmen ergenlik yaş arası sınırları halen kesin olarak bilinmemektedir. Ergenliğin başlangıcında bireyin biyolojik durumunda, sonunda ise psiko-sosyal durumunda bir değişiklik vardır, bu nedenle ergenlik döneminin başlangıcı da, sonu da bir kriz olarak tarif edilebilir.
ERGENLİK NE DEĞİLDİR?
- Ergenlik çocuğun büyüğü, yetişkinin küçüğü değildir.
- Ergenlik, anne babanın tersine bir yapılanma değildir.
- Ergenlik, hastalık ve problem yaratma dönemi değildir.
- Ergenlik, otoritiye başkaldırı, aileye yabancılaşma değildir.
ERGENLİK NEDİR?
Ergenlik (buluğ), yetişkin vücudunda üremenin mümkün olabilmesi için, cinsel organların büyüyüp olgunluğa erişme özelliklerine sahip oldukları dönemdir. Ergenlik genellikle 10 ile 15 yaşları arasında yaşanır. Hipofiz bezi gonadotropin hormonunun üretmeye başlaması bu dönemi tetikler. Bu dönemde kızlarda over (yumurtalık) östrojen hormonu, erkeklerde testisler testosteron hormonu üretimini arttırırlar. Ergenlikte gözle görülen bir büyüme başlar. Erkeklerde kas gelişmesi ile kızlardaki yağ miktarı artışının bir sonucu olarak ergenlik döneminde vücut ağırlığı iki katına çıkar. Bu ani değişim ve büyüme erkek çocuklarda kız çocuklarına oranla daha geç başlar.
- Ergenlik, bireyin çocukluktan yetişkinliğe geçerken bireyselleşmesini, toplumsallaşmasını sağlayan ruhsal, fiziksel ve sosyal olgunlaşma dönemidir.
- Ergenlik, daha fazla ilgi, saygı, olanak ve hassas bir dönemdir.
- Ergenlik, kişiye göre farklılık gösteren, başlangıcı ve bitişi farklı bir dönemdir.
- Ergenlik, sağlığı yerinde olan her çocuğun yaşayacağı bir süreçtir.
KIZLARDA ERGENLİK BELİRTİLERİ
Çoğunlukla kızlarda ergenliğin belirtileri 10-11 yaşlarında başlar.
- Ergenliğin ilk belirtisi 11 yaş civarında başlayan göğüslerde büyümedir.
- Kızların üçte birinde öncelikle pubik bölge kıllanması da başlayabilir.
- Göğüsler farklı hızlarda büyüyebilir fakat bu farklılık yetişkinliğe ulaşıldığında tamamen ortadan kalkmış olur.
- Pelvisin genişlemesi, vücut yağının kadın vücudundaki dağılımı, pubik ve koltuk altı tüylerinin çıkması gibi ikincil karakteristik özellikler ilerleyici bir şekilde gelişmeye devam eder.
- İlk adet kanamasının başlaması (menstruasyon), çoğunlukla ergenliğin başlamasından 1-1,5 yıl sonra gerçekleşir.
- Adet (menstruasyon) dönemlerinin tahmin edilebilir aralıklarla ve düzenli hale gelmesiyle kızlarda ergenlik döneminin bittiği kabul edilir.
Beslenme şekli ve yaşam standartlarındaki gelişmenin sonucu olarak menstruasyonun (adet dönemlerinin) başlangıç yaşı son yüzyılda daha küçük yaşlara düşmüştür.
Yoğun spor ve bale gibi aktiviteler ile uğraşan kızlarda veya vücudu zayıf düşüren bir hastalığın olduğu durumlarda menstruasyon başlangıcı gecikebilir.
Kızlarda Ergenlik Belirtileri
ERKEKLERDE ERGENLİK BELİRTİLERİ
- Erkeklerde ergenlik, testislerde ve skrotumda ani bir büyümeyi izleyen pubik bölge ve yüzlerde tüylenme ile kendini gösterir.
- Ergenlik çağındaki erkeklerde penisin büyümeye başlaması genellikle 13 yaşında gerçekleşir ve çoğunlukla iki yıl içinde bir erişkinin penisi kadar olur. Fakat bu durum her çocukta farklılık gösterebilir, çünkü bazı erkeklerde penis 14-15 yaşlarında erişkin boyuta ulaşırken bazı erkekler ise bu yaşlarda hala olgunlaşmamış genital organlara sahiptirler.
- Testosteron hormonundaki salgı miktarının artması sonucu sperm üretiminde de artış olur ve prostat bezi ile seminal veziklün olgunlaşmasını da sağlar. Bu durum erkeklerde yüz, göğüs ve kasıklarda tipik erkek tüy dağılımına neden olur.
- Larinks (gırtlak) genişler ve ses telleri uzayarak sensin kalınlaşmasını ortaya çıkarır. Bu, sesin perdesinin düşmesine yol açar.
Erkeklerde Ergenlik Belirtileri
ERGENLİKTE FİZİKSEL DEĞİŞİM NEDİR?
Ergenlik döneminde çocukların bedeninde önemli değişimler olur. Çocukluk çağı özelliklerinden yetişkinlik dönemine geçiş söz konusudur. Beden yapısındaki değişimlerin büyük bir kısmı ergenlik devresinin ilk safhası olan erinlik çağında gerçekleşir. Erinlik çağından sonra devam eden beden gelişimleri yavaş yavaş cereyan eder. Beden gelişiminde hızlanma, bireyin bu değişimlere uyumunu engellemekte ve sonuç olarak güvensizliğe sebep olmaktadır.
Ergenliğin başlangıcı kızlar ve erkeklerde belirli biyolojik değişimler ile başlar. Bu devre Türkiye’de kızlarda ortalama 10-12, erkeklerde 12-14 yaşları arasıdır. Ergenlik çağına girişten önceki yıllarda boy ve ağırlık bakımından bir yavaşlama döneminden sonra gelişmede giderek hızlanan bir artış gözlenir.
Fiziksel gelişimler ergenlerin sosyal ve psikolojik durumunu etkilemekle birlikte sosyal unsurlarda, psikolojik ve bedende yer alan değişiklikleri etkiler, bu nedenle ergenliğin başlangıcı ve sona ermesi her çocukta farklılık gösterir.
Ergenlerin bir çoğu kendisi ile ilgili beden imajı (çok uzunum, çok kısayım, çok zayıfım, çok şişmanım, sivilcelerim var gibi) oluşturur. Çünkü ergenlik ile birlikte birçok değişiklik oluşmuştur ve ergen, hem kendi vücudunda olan değişiklikleri hem de çevresindeki arkadaşlarının vücutlarındaki oluşan değişiklikleri önemli ölçüde dikkat eder. Burada unutulmaması gereken nokta, bu dönemi her bireyin farklı yaşadığı ve dönemin sonunda her bireyin birbirini yakaladığıdır.
ERGENLİK DÖNEMİNDE ZİHİNSEL GELİŞİM NEDİR?
Ergenlerdeki soyut düşünce onların davranışlarını da etkilemektedir. Ergenler, kendileri ve dünya hakkında daha fazla düşünmekte ve 13-15 yaşları arasında daha tartışmacı, idealist ve eleştirici olurlar. Bunun yanı sıra kendilerinin ve başkalarının soyut bakış açılarını değerlendirmekte sıkıntı çektikleri için yeni bir ben merkezci eğilim içine girerler ve kendi düşünceleri, duyguları ve davranışları ile aşırı ilgilidirler.
Ergenlerin kendileri ve diğerleri arasındaki ilişkiler ile ilgili olarak da iki önemli çarpıtmaları vardır. Bunlardan birincisi, kendi kendileri ile çok ilgili olmalarının ötesinde diğerlerinin de kendisi ile ilgilendiklerini düşünmeleri ve devamlı bir sahnede, herkes kendilerini izliyormuş gibi davranmalarıdır. İkincisi ise kendi önemlerini aşırı önemsemeleri ve kendilerini özel ve özgün olarak algılamaları sonucu başkalarının başına gelenin kendi başlarını da gelebileceğini düşünmemeleridir.
ERGENLİK DÖNEMİNDE DUYGUSAL VE SOSYAL GELİŞİM NEDİR?
Ergenlik (buluğ) çağı dengesiz ve düzensiz bir evredir. Bu evre, gence hiçbir şey anlatılamadığı için anlatma çabasının da yoğun geçtiği bir dönem olarak tanımlanabilir. Dönem, çelişkiler dönemidir. Yalnızlıktan haz almanın yanı sıra bir gruba katılma özlemi, yetişkini hor görme ama ona dayanma, endişe ve mutsuzluğa karşın geleceğe coşku ile yönlenme bu çelişkilerin en belirginleridir.
Bu evrede duyguların şiddet kazandığı görülür.
Bunlar;
- Sinirlilik,
- Öfke,
- Bağırma,
- Her şeye karşı gelme gibi özelliklerdir.
Bu dönemde genç, çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler, kolay etkilenme, toplum içinde sivrilme, ilgi çekme, rol sahibi olma çabası içindedir. Toplumda saygınlık kazanmaya ve statü sahibi olmaya gereksinim duyar. Toplumsal uyum, geniş ölçüde bu gereksinimin karşılanmasına bağlıdır. Ergenin bu dönemde ailesi ile, arkadaşları ve öğretmenleri ile olan ilişkileri de önemlidir. Gencin bu dönemde arkadaş ilişkileri çerçevesinde ait olduğu grup önem kazanır ve grup normlarına uymada çaba harcar.
ERGENLERDE GÖRÜLEN RUHSAL BELİRTİLER
- Kimlik arayışı,
- Yalnız kalma isteği,
- Çalışma isteksizliği,
- Can sıkıntısı ve huzursuzluk,
- Tehlikeli konulara merak,
- Otoriteye karşı direnç,
- Özgür kalmaya düşkünlük ve bağımsızlık isteği,
- Bir gruba ait olma arzusu,
- Karşı cinse karşı ilgi,
- İlişkilerinde ve girişimlerinde başarılı olma isteği gibi ruhsal özellikler ergenlik döneminde sık görülen ruhsal özelliklerdir.
ERGENLİĞE GİREN ÇOCUĞA KURALLAR KOYARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Ergenlik döneminde çocukluktan çıkarak yetişkinliğe adım atmaya hazırlanan gençlerin bağımsızlığını oluşturma sürecinde risk almaya eğilimli olmaları, birçok konuda denemeler yapmaları, arkadaş gruplarının etkisinin güçlenmesi ve aile büyüklerine sık sık karşı çıkmaları nedeni ile anne babalar da zor dönemler yaşarlar. Ergenlik döneminde çocuğun güvenliğini sağlayacak kural ve sınırları uygulamak her zamankinden daha zor olur.
- Çocuklara da mutlaka belli ölçüde haklılık payı verilmelidir.
- Anne baba kendi isteklerini ve fikirlerini saklı tutmalı ve öncelikle çocuğun isteğini dinlemeli ve ne istediğini, neden istediğini anlamaya çalışmalıdır.
- Çocuğun talep ettiği özgürlük ve bu özgürlüğün doğru kullanılması, sonuçlarının ne olacağı birlikte değerlendirilmelidir.
- Bazen anne ve babanın görevinin ”hayır” demek olduğunu da akıldan çıkarmamalı ve anne ve baba için gerçekten önem taşıyan durumlarda çocuk ile pazarlık yapmadan hayır denmelidir.
- Ergenlik döneminde makul sınırlar ve kurallar çocuğun güvenlik duygusunu arttırır ve hareket alanını belirleyerek yaşamını kolaylaştırır. Çocuklar her zaman belli etmeseler bile, anne babaları tarafından korunduğunu, sevildiğini bilmeleri onlar açısından bu karmaşık ve zor dönemlerde son derece önemlidir.
ERGENLER NE İSTER?
Ergenlik döneminde birey kendi kararlarını kendisi almak ister fakat ergenler tam olarak bağımsız olmaya da hazır değildirler, bu nedenle ergenlerin anne ve babalarının kararlarına da kulak vermeleri önemlidir.
Ergenler ailelerinden;
- Kendisini dinlemesini,
- Arkadaşları ve kendisi ile dalga geçmemelerini,
- Kendilerini ve isteklerini saygı göstermelerini,
- Ayrı odasının olmasını ve o odanın düzenine karışılmamasını,
- Arkadaşlarını karışmamalarını,
- Kendisine ne yapacağını söylememelerini ve çocuk muamelesi yapmamalarını isterler.
Ergenlik döneminde çocuğa düşen önemli bir görev ise, evine ve sevdiklerine bağlılığını sürdürerek bağımsızlığını kazanmaya çalışmasıdır.
ERGENLİKTE ÇOCUK ÖZGÜVENİNİ NASIL KAZANIR?
Bazı çocuklar dünyaya gülümseyerek ve ben yapabilirim yaklaşımı ile, bazıları da çatık kaşlar, kaygı ve endişe ile bakarlar. Araştırmalar bir çocuğun kendisini nasıl gördüğünün, günlük yaşamın iniş çıkışları ile baş etme şeklini önemli ölçüde etkilediğini göstermiştir.
Sağlıklı bir öz güvene sahip çocuk, zorluklar ve çatışmalar ile daha kolay mücadele eder ve olumsuzluklara karşı daha dirençli olur. Bunun aksine öz güveni düşük olan çocuklar zorluklar ile karşılaştığında kaygıya ve gerilime kapılır ve sorunları çözemeyeceğini düşünür ve arkadaşlarına daha kolay boyun eğerler.
Tüm çocukların sevgi ve taktir görmeye ihtiyacı vardır ve özellikle anne babalarının olumlu ilgisi çocukların gelişip, ilerlemesini sağlar. Çocuklar anne babalarının söylediklerine ve söylemeye çalıştıklarına karşı son derece hassastırlar, bu nedenle çocuklar ile ilişkilerde alay ve utandırma tarzındaki eleştirilerden kaçınmak önemlidir. Suçlama ve olumsuz yargılamalar öz güven düşüklüğüne neden olur.
Anne babalar çocuklarına kesinlikle lakap takmamalı ve özellikle başkalarının önünde çocuklarını eleştirmekten kaçınmalıdırlar. Anne babalar çocuklarına, bunun yerine bu çok iyi bir denemeydi, sen çok iyi bir yardımcısın, bu güzel bir fikir gibi ifadeler kullanarak çocuklar ile iletişim sağlamaya çalışmalıdırlar. Çocuğunuzun öz güveni kazanması için sağlam bir temel oluşturmanın en önemli araçlarından biri kullandığımız kelimelerdir.
Çocuk Gelişimi İle İlgili Benzer Yazılarımız
- Facebook’un çocuklara ve yetişkinlere zararları
- Otizm hastalığı nedir
- Çocuk yetiştirme ve eğitimi nasıl olmalı
- Erken yaşta adet görme nedenleri
- Çocuklar internet ve televizyondan nasıl etkilenir
