Dizin anatomik yapısı nasıldır?
Diz eklemi vücuttaki en büyük eklemdir. Diz eklemi, asıl olarak fleksiyon (bükülme) ve ekstansiyon (gerilme) hareketlerine olanak sağlayan menteşe (ginglymus) tipi bir eklemdir.
Eklemin dengesini durgun ve hareketli yapılar sağlar. Durgun yapılar kapsül ve bağlardan, hareketli yapılar kas ve tendonlardan oluşmuştur.
Dizin kemik yapısı
Diz kemikleri,Diz eklemi femur, tibia ve patella arasında oluşmuş bir eklemdir. Fakat fibula bu ekleme dahil değildir.
Femur: Femurun eklem yüzeyini oluşturan ucu iki kondilden oluşup, interkondiler çentikle birleşir. Dizin ekstansiyonunda ön çapraz bağ buraya dayanarak aşırı ekstanisyonu önler. Kondiler büyüklük ve şekil bakımından asimetrik bir yapı gösterirler. Medial kondil daha büyük ve eğriliği daha simetriktir. Lateral kondilin ise eğriliği arkada daha keskindir.
Tibia : Tibial eklem yüzü medial ve lateral tibia kondiler ile bunları birbirinden ayıran interkondiler çıkıntıdan oluşur. Medial kondil içbükey iken lateral kondil hafif dışbükeydir. Tibia kondileri ortalama 8 derece – 10 derecelik arkaya doğru bir eğim bulunur. Medial çıkıntı ön çapraz bağının, lateral çıkıntı ise arka çapraz bağının başlangıç noktalarıdır.
Patella : Patella dizin ekstansör mekanizması içinde bulunan ve guadriceps ve patellar tendon arasında yer alan bir sesamoid kemiktir. Arka yüzün 3/4’ü femurun trokleası eklemleştiği gibi, 1/4’ü bu ekleme katılmaz. Eklem yüzü ortada geçen bir krista ile medial ve lateral fasete ayrılmıştır. Medial faset küçük, ve dışbükey iken, lateral faset ise daha büyük, geniş ve içbükeydir. Fasetler arasında 130 derecelik bir açı vardır.
Dizin kemik dışı ve eklem içi yapıları
Menisküsler, femur ve tibia arasındaki yük taşıyan kıkırdak yüzeyler, menisküsler C harfine benzer ve kuş yuvası şeklinde kenarları yüksek ortası ince bir yapıya sahiptir. Menisküsler, tibia platosunda, eklem yüzeyinin 2/3’lük periferik kısmını kaplarlar.
Menisküsler diz ekleminin yapısal uyumunu sağladığı gibi ekleme binen yükün eşit dağılmasını sağlar. Menisküsler gelen darbeleri emer ve eklemin bağlar ile beraber sabitlenmesine yardımcı olur.
Dizin bağ yapısı
Diz nedir
Bağlar her iki ucu kemiğe yapışan sabit yapılardır ve sınırlı derecede esnekliğe sahiptirler. Tendonlar ise bir uçları kemiğe yapıştığı gibi, diğer uçları kas ile devam eder ve kasların hareketini kemiğe ulaştıran yapılardır.
Bağlar yan bağlar, ön çapraz bağlar, arka çapraz bağlar ve posterolateral kompleksten oluşur. Yan bağlar dizin iç ve yanlarında yerini alıp, dizin her iki yana açılmasını önler. Ön çapraz bağlar dizin dönme hareketlerini kısıtlar ve öne hareketini engeller. Arka çapraz bağ ise tibianın arkaya hareketini önler.
Dizin kas yapısı
Dizin kas yapısı
Bu kaslardan biri uyluğun ön yüzüne yapışan guadriceps kası dır. Bu kas dizin düzleştirilmesi hareketini yaptırdığı gibi, diz kapağının dengesini de sağlar. Bu kas, bağlar için çok önemli olurken dizin dönme hareketlerini kısıtlayarak ön çapraz bağa, tibianın arkaya hareketini kısıtlayıp arka çapraz bağa yardımcı olur.
Bu kasların kuvvetlenmesi bağların sakatlanmaması veya sakatlanma var ise iyileşmesi bakımından oldukça önemlidir. Diğer grup kas ise hamstring kaslarıdır. Hamstringler, dönme hareketlerini ve tibianın öne hareketini kısıtlayıp arka çapraz bağa yardımcı olur. Bu grup kaslarda kısalık oluşmasına çok fazla rastlanır. Bu nedenle bu kasların kısalığı doktor muayenelerinde dikkat edilmeli ve germe egzersizleri ile bu sorun giderilmelidir.
Diz hastalıkları
- Diz kapağı çıkığı neden olur
- Diz bağ yaralanması neden olur
- Diz kireçlenmesi nedenleri ve tedavisi
- Diz romatizması nedenleri ve tedavisi
- Patellar tendon yırtılması neden olur
- Osgood schlatter hastalığı nedir
