Üst bacak kırıkları nedenleri ve tedavisi
Diz ekleminin kemik yapısı, uyluk kemiği (femur) alt ucu, kaval kemiği (tibia) üst ucu, diz kapağı kemiği (patella) adı verilen kemiklerden oluşur. Genelikle en fazla travma gören diz eklemini oluşturan bu kemiklerde çok sayıda kırık meydana gelebilir.
Femur suprakondiler kırıklar
Femur distal ucu, femurun giderek genişleyip spongioz yapı göstererek diz eklemini oluşturan bölgedir. Femur suprakondiler bölgesi kondilerin hemen yukarısındaki femur cismine uzanan huni şeklinde daralan 5-6 sm’lik kısmını içerir ve tüm femur kırıklarının % 4 veya 7’si bu bölgede meydana gelir. Burada bulunan addüktör, fleksör ve ekstensör adı verilen kaslar kırıkların tamirini zorlaştırır.
Femur suprakondiler kırkları genellikle yüksekten düşme, trafik kazaları ve ağır tarvmalar nedeni ile gençlerde ve genellikle erkeklerde ve ileri ki yaşlarda kadınlarda meydana gelir. Suprakondiler femur kırıkları, yüksek enerjili travmalardan oluştuğu için genellikle birden çok yaralanma ile birlikte görülür.
Femur suprakondiler kırıklarının tanısında, ekstremitede inspeksiyonla şişlik, şekil bozukluğu, cilt yaraları ve morluk gibi belirtiler değerlendirilir. Bunun dışında radyolojik muayene için ilk olarak ön, arka ve yan ragyografiler ve dizde bağ yaralanmaları olan olgularda kırık tespit edilmeden stres grafileri çekilir.
Femur suprakondiler kırıklarının tedavisinde, genellikle konservatif tedavi uygulanır. Hastanın ameliyata uygun olmadığı durumlarda uzun bacak veya pelvipedal alçı ile alçılı tespit yapılır. Alçılı tespitin süresi hastaya göre değiştiği gibi 4-8 hafta arasındadır. Konservatif tedavi uygulanamayacak hastalarda cerrahi tedavi uygulanır.
Femur interkondiler kırıklar
Femur suprakondiler kırıklar
Buna ek olarak inntraartiküler kırık sebebi ile eklem içi kanama vardır. iki yönlü radyografi tetkiki ile tanısı konulabilir. İnraartiküler kırıklarının hepsinde olduğu gibi anatomik redüksiyon gerektirir. Bunun için açık redüksiyon, vidalar ve dinamik kondiler plak ve vidalar ile içten tespit yapılır.
Tibia plato kırıkları
Tibia plato kırıkları, diz ekleminde tibianın eklem yüzünü oluşturan tibia kondillerinin kırıkları dır ve dolaylı travma ile oluşur. Tibia uzun eklemi boyunca diz eklemine gelen zorlanma varus veya valgus zorlanması eklendiğinde tibia plato kırığı oluşabilir. Genellikle diz yan bağları, çapraz bağlar ve menisküsler de aynı travmalardan yaralanabilir.
Tibia plato kırıklarının klinik tanısı ve belirtileri, dizde ağrı, şişlik, eklem içi kanama, dizin şeklinde bozukluk, gibi belirtiler vardır. İki yönlü radyografi tetkiki ile tanı konulabilir. Bazı durumlarda bağ lezyonlarını değerlendirmek amacı ile stres grafileri çekilebilir. Gereken durumlarda bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemleri kullanılır.
Tibia plato kırıklarının tedavisinde amaç, stabil, güçlü, hareketli ve ağrısız bir diz elde etmektir. Tedavi yöntemi seçilirken hastanın yaşı, genel durumu, kırık tipi ve derecesi, eşlik eden bağ ve menisküs yaralanmaları göz önünde bulundurulur. Çok az kaymış kırıklarda uzun bacak alçı tespiti yapılır.
Yerinden ayrılmış kırıklarda cerrahi tedavi, açık redüksiyon ve internal tespit uygulanır. Kırılma ile birlikte plato çökmesi var ise çökme kaldırılıp, altı kemik greft ile desteklenerek internal tespit yapılır. Tespit vidalar, anatomik plaklar ile yapılır. Çok parçalı ayrılmamış kırıklarda konservatif tedavi uygulanır. Tibia plato kırıklarındaki tedavide erken hareket ve geç yük verme esastır. Aktif hareketlerden sonra kırık, radyolojik tetkiklerde görülmeyene kadar koltuk değneği kullanılmalıdır.
Eminentia interkondilaris kırıkları
Eminita kırıkları
Eminentia interkondilaris kırıklarının tanısında,dizde ağrı, şişlik ve eklem içi kanama vardır. Ön ve arka 20-30 derece büküktür ve düzeltmek istendiğinde zorlanır. Dizde kan birikmesi var ise stabilite testleri aspire edildikten sonra araştırılır. Radyolojik tetkiklerde iki yönlü radyografi ve tünel grafisi yöntemleri kullanılır. Çapraz bağların durumunu anlayabilmek için manyetik rezonans görüntüleme yönteminden yararlanılır.
Eminentia interkondilaris kırıkları tedavisinde, ayrılmamış kırıklarda uzun bacak alçı tespiti yapılır. Ayrılmış kırıklarda cerrahi tedavi yöntemi uygulanır. Açık redüksiyondan sonra kırılan parça, tel ya da kendiliğinden eriyen çubuk ya da vidalar ile tespit edilerek tedavi edilir.
Patella (diz kapağı kemiği) kırıkları
Patella kırıkları
Patella kırıkları tanısında, dizde şişlik ve hareket etme sırasında ağrı ve eklem içi kanama vardır. Doktorun elle yapacağı muayenede kırık yerinde basamak ve boşluk bulgusu alınır. Radyolojik tetkiklerde ön, arka ve yandan çekilen radyografiler ile kesin tanı konulabilir. Kenarda kırıklarında, ön, arka ve yan radyografinin yanı sıra tanjansiyel patella filmleri çekilir.
Patella kırıkları (diz kapağı kemiği kırıkları) tedavisinde, çekilen radyografilerde ayrışma göstermeyen, bacağın dizini bükmeden düz kaldıran patella kırığı olgularda breys veya alçı ile tedavi edilir. Bu durumda önemli olan eklem yüzeyinde basamaklaşma denilen seviye farkının olmamasıdır.
Ortopedi uzmanı, gereken durumlarda bilgisayarlı tomografi isteyebilir. Kırık uçlarında ayrışma, eklem seviyesinde basamaklaşma ve dizini düz tutarak bacağını kaldıramayan patella kırıklı hastalarda cerrahi tedavi uygulanır. Patella kırığı cerrahisinde sıklıkla germe teli uygulaması dediğimiz tel ve ince çiviler ile uygulanan yöntem kullanılır.
Kaval kemiği kırıkları (Tibia ve fibula cisim kırıkları)
Kaval kemiği kırıkları
Kaynamanın gecikmesi ve kırık yerinde yalancı eklem oluşması oldukça sık görülür. Dolaysız darbe ile veya ayak sabit vaziyetteyken döndürücü zorlamalar ile kırıklar oluşabilir. Fibula kırıkları izole olabileceği gibi çoğunlukla tibia kırıklarına eşlik eder.
Kaval kemiği (tibia fibula) kırıkları tanısında, genel kırık belirtilerine ve bulgularına ek olarak, damar, sinir yaralanması, kompartman sendromu gelişebilir. İki yönlü radyografi tetkiki ile tanısı konulabilir.
Tibia fibula (kaval kemiği) kırıkları tedavisinde, fibula cisim kırıklarında çok fazla ağrı yok ise tespit gerekmeyebilir. Tibia kırıklarının tedavisi genellikle konservatiftir. Kapalı redüksiyondan sonra uzun bacak alçı tespiti veya yürüme ortezi ile yapılır. İlk üç hafta radyolojik olarak redüksiyon kontrolü yapılır.
Açık kırıklarda geniş yumuşak doku defektleri olan tibia-fibula kırıkları, kemik kaybı olan kırıklar, kompleks tibia kırıkları eksternal fiksasyon yöntemi ile tedavi edilir. Tibia plato ve tibia plafond kırıkları açık redüksiyon ve kilitli veya kilitsiz vidalar ile tedavi edilir. Tibia fibula kırıklarında, yaklaşık 4-6 ay süresinde iyileşme sağlanır ve bazı durumlarda bu süre bir yıla kadar uzayabilir.
Diz hastalıkları ile ilgili benzer sağlık konuları
- Diz ağrısı neden olur
- Diz kapağı kayması neden olur
- Diz kapağı çıkıkları nedenleri
- Diz protezi nedir
