Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Divertikül nedir?

Divertikül, içi boş bir organın (örn. kalın bağırsak gibi) duvarından dışarıya doğru uzanan küçük kese ya da torbacık (kör kese), organın iç katmanını duvardaki güçsüz alanlardan dışarıya iten basıncın bunlara neden olduğu düşünülmektedir. Bağırsakların duvarlarında bunların bulunması divertikül hastalığının ayırt edici özelliğidir.

Divertikül türleri

• Özofagus (yemek borusu) divertikülleri
• Mide divertikülleri
• Duodenum divertikülleri
• Divertiküler bağırsak hastalığı
• Kardiyak divertiküller
• Trakea divertikülü
• Mesane divertikülleri
• Üretra divertikülleri

Özofagus (yemek borusu) divertikülleri nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Özofagus divertikülleri: Özofagus duvarının oluşum nedenlerine bağlı olarak tek tabakalı veya tüm tabakalarıyla lokal olarak dışa doğru genişlemesidir. Epitelle örtülü mukozal torbacıklardır. Genellikle edinseldir. Özofagus divertikülleri nadir görülmekle beraber en sık Zenker divertikülü görülür.

Özofagus divertiküllerine neden olan faktörler: Uzun süreli kusmalar, yemek borusunun kısa olması, hiatus hernisi, özofago-gastrostomi veya jejunostomi işlemleri, gastroözofageal bariyerin geçici olarak kaybı, gıda veya hava ile mide distansiyonu, artımış intragastrik veya intra abdominal basınç, mide boşalmasının gecikmesi gibi faktörler özofagus divertiküllerine neden olabilir.

İtilme (pulsion divertikülleri): Genellikle boyun, nadiren de epifrenik bölgede oluşur. Kaslar (adaleler) arasındaki koordinasyonun bozulması nedeniyle mukoza ve submukozanın adale tabakası arasından itilerek fıtıklaşması sonucu divertikül meydana gelir. Divertikül tabanı yukarıdadır, tepe noktası aşağıdadır, bu nedenle içinde gıda birikebilir. Pulsiyon divertiküllerinin büyüklükleri farklıdır, genellikle belirti göstermezler. Ancak yutma güçlüğü, biriken gıda artıkların geri gelmesi, ağız kokusu, kilo kaybı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler gösterebilirler.

Zenker divertikülü: Kllian olarak adlandırılan zayıf bölgeden çıkar; genellikle sola doğru uzanır, en sık görülen özofagus divertikülü tipidir. Erkeklerde ve 50 yaş üzerinde sık görülür. Genellikle belirti göstermez. En sık görülen belirti yemek borusunun üst kısmında yutma güçlüğüdür (dıştan bası olduğu için). Divertikül kesesinin büyüklüğüyle artan yutma zorluğu olur. Kesenin pozisyonla boşalması sonucu sindirilmemiş gıdalar ağız içine geri gelir. Boğazda sesler duyulabilir. Gıdaların divertikül kesesi içinde birikmesine bağlı ağız kokusu, ülserasyon ve kesenin iltihaplanması gibi divertikül kesesine ait komplilaksyonlar da gelişebilir. Delinme olursa derin boyun enfeksiyonu oluşabilir. Ayrıca kanama, kansere sebep olma, ses kısıklığı, bronkospazm, pnömoni gibi komplikasyonlar da gelişebilir. Bu bozukluğun tanısı genellikle baryum özofagus grafisi ile konulabilir. Tedavi, bu duruma sebep olan hastalığın ya da durumun tedavisi ve divertikülektomi ve krikofaringeal myotomi tedavileri şeklinde uygulanır.

Epifrenik divertikül: Diyafragmanın hemen üzerinde özofagus segmentinde oluşan pulsiyon divertikülleridir. Genellikle sağda ve lateral duvarda daha sık oluşur. Çoğunlukla hiatal herni ile ilişkilidir. Hafif yutma zorluğu, göğüs ağrısı, mide yanması, gıda artıklarının geri gelmesi, ağız kokusu, kilo kaybı, öksürük, aspirasyon pnömonisi gibi şikayetlere neden olabilir. Daha az sıklıkta divertikülde ülserasyon, kanama, özofagus delinmesi, divertikülden karsinom gelişmesi gibi komplikasyonlara da sebebiyet verebilir. Tanı baryumlu grafi ile konulur. Tedavi için divertikülektomi ve myotomi yapılır.

Traksiyon divertikülleri: Genellikle mediastendeki segmentte görülür. Bu nedenle midözofageal ya da parabronşiyal divertikül olarak da adlandırılır. Trakea bifürkasyonu, sol bronş ve akciğer hilusu düzeyinde iltihaplı lenf bezleri özofagus duvarına yapışır. İltihabi durum gerilerken büzüşerek kendisine yapışmış olan özofagus tüm tabakalarıyla dışa doğru çekerek traksiyon divertikül oluşturur. Divertikül tabanı geniştir, tepe noktası yukarıdadır. Bu nedenle içinde gıda birikmez. Çoğu kişide herhangi bir şikayete neden olmaz. Ağrı, yutma güçlüğü olabilir veya olmayabilir. Genellikle radyolojik görüntüleme sırasında tesadüfen teşhis edilir. Hastanın bir şikayeti yoksa ve komplikasyon söz konusu değilse tedavi gerektirmez. Tedavisi gerektiğinde de divertikülektomi işlemi uygulanır.

Özofagus divertikülleri nadir görülürler. Ancak hayatı tehdit eden komplikasyonlara neden olabilecekleri için takip ve tedavilerinin nasıl yapılacağının bilinmesi son derece önemlidir. 

Mide – gastrik divertikül nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Gastrik (mide) divertikülü nedir? Mide divertikülü çok nadir görülen bir hastalıktır ve çoğunlukla tesadüfen teşhis edilir. En sık midenin gastroözofageal bileşkeye yakın arka duvarında yerleşir. 1 cm’den, 10 cm kadar değişen genişlikte olabilir. Gastrik divertiküller doğumsal ya da edinsel olabilir.

Gastrik divertikül belirtileri: Gastrik divertikülller genellikle asemptomatiktir (belirtisizdir). Nadiren ağrı ve hazımsızlığa neden olabilir. Çok seyrek olarak kanama ve delinme gibi komplikasyonlar gelişebilir.

Gastrik divertikül teşhisi: Gastrik divertikül baryumlu grafi ve gastroskopi ile teşhis edilir. Çok küçük olanlar ülser veya kanser ile, özofagogastrik bileşkeye yakın olanlar ise paraözofageal herni ile karışabilir. Bu nedenle doğru teşhis önemlidir.

Gastrik divertikül tedavisi: Gastrik divertiküllerin yalnız belirtilere neden olanları tedavi gerektirir. Bu hastalarda, belirtiler olduğunda, medikal tedaviye dirençli olgularda ya da kanama, delinme gibi komplikasyonlar geliştiğinde cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulabilir.

Safra kesesi divertikülü nedir?

Safra kesesi divertikülü nadir görülen bir hastalıktır. Sindirim sistemi divertikülleri özofagustan (yemek borusundan) kolona (kalın bağırsağa) kadar sindirim yolunun hemen hemen her yerinde görülebilmektedir, nadiren safra kesesinde de görülebilir. Safra kesesi divertikülü genellikle kolesistektomi’den sonra teşhis edilir.

Duodenum – onikiparmak bağırsağı divertikülü nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Duodenum divertikülü nedir? Duodenal divertikülleri konjenital (doğumsal) ve edinsel olarak sınıflandırılır. Edinsel divertiküller daha sık görülürler ve kan damarlarının muskuler tabakayı penetre ettiği ve zayıflattığı kısımdan mukoza ve submukozanın fıtıklaşması sonucu meydana gelir. Konjenital divertiküller, ekseriyetle duodenum ikinci bölümünde yerleşim gösterse de, dördüncü bölüme kadar uzanabilirler. Edinsel duodenal divertikül sıklıkla kronik duodenal ülser sonucu oluşur. Günümüzde peptik ülser tedavisindeki gelişmeler sayesinde görülme sıklığı azalmaktadır.

Duodenum divertikülü belirtileri: Duodenum divertiküllerinin büyük bölümü herhangi belirti göstermez. %5’den daha az veya bir o kadar hastada özgül olmayan abdominal semptomlar (karın ağrısı, bulantı, kusma, şişkinlik hissi gibi) görülebilir. Gelişen komplikasyona veya komplikasyonlara göre başka belirtiler de ortaya çıkabilir.

Duodenum divertikülü komplikasyonları: Divertikülün kese boynunun dar olması nedeniyle yetersiz drenajı sonucunda inflamasyona bağlı divertikülit gelişebilir ve sırasıyla lokalize apse ve peritonite (karın zarı iltihabına) yol açabilir. Diğer komplikasyonlar arasında ise duodeno-kolik, pankreatik veya biliyer fistül gelişimi, neoplastik değişiklikler, peridivertikülitis, pankreatit, kör loop sendromu, bezoar oluşumu, perforasyon sayılabilir. Nadir olarak divertikül içi kanama şoka neden olabilen masif kanamaya yol açabilir.

Duodenum divertikülü teşhisi: Duodenum divertikülü hastaların çoğunda asemptomatiktir (belirtisiz). Tanı çoğunlukla başka hastalıklar nedeni ile yapılan tetkikler sırasında tesadüfen saptanır. Tanı baryumlu mide-duodenum grafisi ile konulur.

Duodenum divertikülü tedavisi: Tedavide endoskopik cerrahi ya da girişimsel radyoloji müdahale yapılabilir. Klasik cerrahi tedavi duodenal divertikülün rezeksiyonu veya laparotomi ile inversiyonudur. Duodenal divertikülde cerrahi tedavi perforasyon (delinme), kanama ve tekrarlayan karın ağrısı gibi komplikasyonlarda uygulanabilir.

 

Bağırsağın divertikül hastalığı belirtileri ve tedavisi

Divertiküler bağırsak hastalığı nedir? İleumdan çıkan küçük, içi boş, geniş ağızlı bir kese olup 40 kişiden birinde bulunan sık bir anomalidir. Bağırsak divertikülleri embrilojik gelişimin 5-8 haftasında omfolomezenterik kanalın kapanmaması nedeniyle ortaya çıkar. Bağırsak duvarında çıkıntı yapmış küçük keselerin ya da torbacıkların varlığı ve bunlardan kaynaklanan belirtiler ve komplikasyonlar görülebilir. Bu kesecikler dışarı çıkıntı yaparken bağırsak duvarında bulunan kas tabakalarının arasından bir fıtıklaşma şeklinde çıkar.

Divertiküler bağırsak hastalığı belirtileri: Birçok insanın kalın bağırsağında divertikül bulunmasına rağmen yaklaşık %15-20’sinde bu durum rahatsızlığa neden olur. Belirtiler sadece divertikül iltihaplanır, tıkanır veya ülserleşirse görülür. En sık belirtisi rektumdan ağrısız kanamadır. Bu kanama derhal kan transfüzyonunu gerektirecek derecede ani ve ciddi olabilir. İltihaplanması alt karın ağrısı gibi apandisittekine benzer belirtilere neden olur. Bazen Meckel divertikülü ince bağırsakta bir barsak bölümünün, kendisini izleyen bölüm içine geçmesi (intussusepsiyon telescoping) veya ince bağırsağın mezenterik ekseni etrafında dönmesine (vovulus) neden olur. Bu belirtiler her divertikül hastalığı olanda görülmez ve diğer bağırsak problemlerinden ayırt edilmesi zordur.

Divertiküler bağırsak hastalığının komplikasyonları: Divertiküler bağırsak hastalığında kanama, divertikülit, fistül, perforasyon, bağırsak tıkanması gibi komplikasyonlar ve bu komplikasyonlara yönelik şikayetler de görülebilir.

Divertiküler bağırsak hastalığı teşhisi: Bağırsak divertikülleri bebeklik döneminde, ileri çocukluk çağlarında veya erişkin yaşlarda da rastlantısal olarak ya da semptomlar veya komplikasyonlar geliştikten sonra teşhis edilebilir. Bu belirtiler her divertikül hastalığı olanda görülmez ve diğer bağırsak problemlerinden ayırt edilmesi zordur. Anomalinin tanısı teknetyum radyonüklid tarama kullanılarak yapılabilir.

Divertiküler bağırsak hastalığı tedavisi: Divertiküler hastalık belirti vermediği sürece medikal ya da cerrahi tedaviye ihtiyaç olmaz. Hastaların klinik durumlarına göre tedavi planı yapılır. Divertikülleri ve fonksiyonel belirtileri olan ama enflamasyonu olmayan hastaların tedavisinde yüksek lifli beslenme sağlanır. Kepekli yiyecekler, baklagiller, sebzeler, meyveler, patates, salata, kabuklu yiyecekler lif bakımından zengindirler. Bu yiyeceklerin yanı sıra günlük yeterli sıvı alımı da gerekir. Siyah çay, kakao, kırmızı şarap, fast food tarzı besinler kabızlığı arttıracağı için, bu tür yiyecek ve içeceklerden kişinin uzak durması ya da sınırlama getirmesi gereklidir. Fakat komplikasyon  (kontrol altına alınamayan divertikülite bağlı sindirim sistemi kanaması, bağırsakta delinme ve apse gelişimi, bağırsak tıkanıklığı gibi) gelişen hastalarda acil cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur. Fistül gelişen, bağırsak kanseri olup olmadığı anlaşılamayan hastalarda ayırıcı tanı yapılarak tedavi belirlenir.

Kardiyak divertikül nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Kardiyak divertikül nedir? Konjenital ventriküler divertikül, ventrikülün (genellikle sol ventrikül) dışa doğru keseleşmesidir. Fakat diğer kalp boşluklarından da köken alan divertiküller görülebilir. Kardiyak divertiküllerin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Musküler divertiküllerin ve orta hat torakoabdominal anomalilerin birlikteliği embriyolojik gelişimdeki bir kusuru düşündürmektedir.

Kardiyak divertikül belirtileri: Ventrikül divertikülleri genellikle belirtisizdir. Sol ventrikül divertiküllerine bağlı ortaya çıkabilecek belirtiler, bu durum ile birlikte bulunan diğer anomaliler veya komplikasyonlara bağlıdır. Bazı hastalarda göğüs ağrısı ve aritmi olabilir.

Kardiyak divertikül komplikasyonları: Konjenital ventrikül divertikülleri sistemik tromboemboli, endokardit, kardiyak rüptür, kalp yetersizliği, ventriküler aritmi ve ani kardiyak ölüm gibi komplikasyonlara neden olabilir. Hastalığın prognozu kardiyak ve diğer eşlik eden malformasyonların şiddetiyle ilişkilidir.

Kardiyak divertikül teşhisi: Ventrikül divertikülleri sıklıkla diğer kardiyak anomalilerle birlikte olduğundan erken çocukluk döneminde de teşhis edilebilir. Bununla birlikte bazı hastalarda divertikül tek başınadır ve beraberinde başka bir doğumsal anomali görülmez. Direkt grafide anormal konturu bulunanlar kardiyak divertikül bakımından daha detaylı incelemeye alınmalıdır. İki boyutlu ekokardiyografi ile büyük çaplı divertiküllerin tanısı konulabilir, fakat küçük çaplı divertiküllerin ekokardiyografi ile tanısını koymak zordur. Bu durumda ventrikülografi tanı koymada daha değerli bir yöntemdir.

Kardiyak divertikül tedavisi: Eşlik eden kardiyak anomalisi olmayan olgularda semptomlar tıbbi tedavi ile kontrol altında tutulabiliyorsa, sadece tıbbi tedavi yeterli olabilir. Ancak, beraberinde belirtileri olan hastalarda ve ventrikül divertikülünü ek kardiyak anomalilerin eşlik ettiği vakalarda cerrahi tedavi gerekli olabilir. Belirti göstermeyen veya tıbbi tedavi gerektiren hastaların düzenli takibi önemlidir.

Trakea – soluk borusu divertikülü nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Trakeal divertikül nedir? Trakeal duvarın bir veya daha bölgeden paratrakeal alana invajinasyonu ile oluşan hava kistidir. Bu durum doğumsal ya da edinsel oluşabilir.  Doğumsal trakeal divertikülün yerleşim yeri %98 oranında trakeanın sağ arka-yan duvarında, %88 oranında da vokal kordların altında karinanın hemen üzerinde T1-T2 vertebralar düzeyindedir. Edinsel trakeal divertikül ise hatalı entübasyon, trakea cerrahileri, kas zayıflığının eşlik ettiği trakea basınç artışına neden olan öksürük veya kronik akciğer hastalıklarında görülebilir.

Trakeal divertikül belirtileri: Genellikle belirtiye neden olmaz. Ancak divertikül içinde biriken sekresyonlar kronik enfeksiyonlara sebep olabilir. Kronik akciğer enfeksiyonlarına bağlı nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, kanlı balgam ve vokal kordlara bası ile ses bozukluğu, gürültülü solunuma neden olabilir.

Trakeal divertikül teşhisi: Trakeal divertikül genellikle başka nedenlerden dolayı çekilen bilgisayarlı tomografi (BT) gibi bir görüntüleme yöntemi ile teşhis edilir. Divertikülün trakeaya açıldığı deliğin genelde dar olması nedeniyle bronkoskopi ile tanı zordur.

Trakea divertikülü tedavisi: Trakea divertikülü olan hastalarda genellikle herhangi bir belirti olmaz. Diğer bozukluklar eşlik etmedikçe ve sık tekrarlayan trakeaobronşiyal enfeksiyonlar olmadıkça tedavi gerektirmezler. Şikayetleri olan hastalarda divertikül içinde biriken sekresyonların boşaltılmasını sağlayan fizyoterapi uygulamaları ve enfeksiyonlara karşı ilaç tedavileri uygulanabilir. Cerrahi tedavi genç ve belirtilerin bulunduğu hastalarda düşünülebilir. Cerrahi girişimler lazer ile koterizasyon ve servikal yaklaşım ile açık cerrahi gibi yöntemleri içerebilir.

Mesane divertikülü nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Mesane divertikülü nedir? Mesane divertikülü mukozanın mesane duvarındaki detrusor defektinden dışa doğru sarkmasıdır. Divertiküller tek, çift veya çok sayıda olabilirler. Hastalık en çok 10 yaşlarında ve 60 yaşlarında görülür.

Mesane divertikülü belirtileri: Divertiküller belirtisiz olabileceği gibi, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, idrar kaçırma, idrar yolu taşları, vezikoüreteral reflü, tıkanma bulgularıyla da belirti verebilirler.

Mesane divertikülü komplikasyonları: Divertikül içinde idrar durması displazi ve metaplazi gelişme riskini arttırır. İdrar yolu enfeksiyonları ve idrar yolları taşları böbreklerde de hasara neden olabilir. İdrar kaçırma hastanın yaşam kalitesini ve psikolojik durumunu olumsuz yönde etkileyebilir.

Mesane divertikülü teşhisi: Mesane divertikülü radyolojik olarak en iyi voiding sistografi ya da intravenöz pyelografi yöntemleriyle teşhis edilir. Bazen ultrasonografik görüntüleme ile de anlaşılabilir.

Mesane divertikülü tedavisi: Mesane divertikülü tedavisinde öncelikle intravezikal bir tıkanma varsa, mutlaka düzeltilmelidir. Küçük ve orta büyüklükteki divertiküllerde endoskopik divertikül boynu insizyonu uygulanabilir. Tedavi sonrası uzun süre enfeksiyon kontrolü ve enfeksiyon gelişirse tedavisinin yapılması gerekir. Çocuklarda paraostial divertikül varsa, ekstravesikal anti-refluks bir ameliyatla reflü gelişimin önlenmesi amaçlanır ve aynı zamanda divertikül mesane içine itilerek ortadan kaldırılır.

Üretra divertikülü nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Üretra divertikülü nedir? Üretra divertikülü kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Üretra divertikülleri oluşum mekanizmasına göre; konjenital, edinsel, yalancı ve gerçek oluşlarına göre; erkeklerde anterior ve posterior üretra divertikülleri, kadınlarda ön, orta ve arka üretra divertikülleri şeklinde sınıflandırılırlar. Erkeklerde, kalıcı üretral kateter nedeniyle basınç nekrozu, üretra darlığı ve üretral travma gibi faktörlere bağlı olarak daha sonra proksimalde idrar ekstravazasyonu sonucunda periüretral apse oluşur. Apse drenajı dışarı olursa üretrokutanöz fistül, üretraya doğru olursa üretra divertikülü meydana gelir. Kadınlarda ise paraüretral bezlerde enfeksiyon sonucu periüretral apse oluşur. Bu apsenin üretra içine drenajı ve daha sonra kavitenin epitelizasyonu ile divertikül meydana gelir.

Üretra divertikülü belirtileri: Üretra divertikülü varlığında dizüri (ağrılı işeme), pollaküri (sık idrara çıkma), tekrarlayan üriner enfeksiyonlar, idrar yaptıktan sonra damlama, penis ventral yüzünde veya vagen ön duvarında üretra altında kitle, bu kitleye bastırıldığında üretradan idrar veya püy gelmesi, kadınlarda cinsel ilişki sırasında ağrı gibi belirtiler olabilir.

Üretra divertikülü teşhisi ve tedavisi: Tanı üretrografi ile konulur. Tedavi çok küçük divertiküller dışında cerrahi olarak divertikülün çıkarılması (divertikülektomi) şeklinde yapılır.

Benzer sağlık yazıları

1. Yemek borusu divertikülü nedir ve neden olur
2. Meckel divertikülü nedir ve neden olur
3. Divertiküler kolon hastalığı nedir ve neden olur
4. Mega üreter nedir ve neden olur
5. Peritonit (karın zarı iltihabı) neden olur