Dermatitis artefakta (DA), psikokütan dermatozlar başlığı içinde değerlendirilen, psikojenik kökenli ve özellikle deri bulguları ile seyir gösteren özgün bir durumu tanımlar. Bu durumu, hasta kendisi bilinçli ya da bilinçsiz olarak oluşturur. Hastalar kendi derilerine kesme, delme, yakma, sıkıştırma, çimdikleme, vurma, enjeksiyon ve benzeri eylemler ile hasar verirler. Genellikle ergenlik çağındaki çocuklarda, genç erişkinlerde ve kadınlarda daha fazla görülür.
Artefakt dermatitine eşlik eden psikiyatrik bozukluklar arasında ağır kişilik bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon, zeka geriliği ve psikoz gibi bozuklar sayılabilir.
DERMATİTİS ARTEFAKTA BELİRTİLERİ ve BULGULARI
Kişinin kendi derisinde oluşturduğu hasarın büyüklüğü sıyrıklardan tutun da şiddetli ülserler ya da başka lezyonlar oluşturan yaygın tahribata kadar değişebilir.
Lezyonlar genellikle baskın olan elin ulaşabileceği vücut bölgelerinde oluşur ve eritamatöz, veziküler, büllöz, kangrenöz ve nodüler görünümdedir. Kimyasal maddelerle oluşturulan lezyonlarda madde vücudun diğer bölgelerine de sızabileceğinden, akması ya da damlaması sonucu eritemli, çizgisel ve noktasal lezyonlar ortaya çıkabilir.
DERMATİTİS ARTEFAKTA TEŞHİSİ
Tıbbi muayene yapıldığında, bu durumdaki kişi, problemin oluşmasında herhangi bir rolünün olduğunu ısrarla reddedebilir ve iyileşmek istemeyebilir. Hastalar, lezyonların aniden ortaya çıktığını iddia ederek durumun gelişim şeklini gizlemeye çalışır ya da hastaların çok az bir kısmı lezyonun nasıl oluştuğunun farkındadır. Bu sebeplerden dolayı da tanı koymada hastanın öyküsü çok fazla işe yaramayabilir.
Histopatolojik incelemeler lezyonun ne durumda olduğuna göre değişiklik gösterir ve duruma özgül değildir.
Dermatitits artefakta lezyonları pek çok dermatolojik hastalığı taklit edebilir. Bu nedenle ayırıcı tanı önemlidir.
Dermatitis artefakta ile karışabilecek bazı hastalıklar;
- Pyoderma gangrenosum,
- Poliarteritis nodosa,
- Porfiria kutanea tarda,
- Büllöz dermatozlar.
Bazı ilaçların (örn. kumarin grubu ilaçlar) kullanımına bağlı oluşan deri lezyonları, deri enfeksiyonları, artropod ısırıkları, koagülasyon bozuklukları, diğer bazı psikokütan hastalıklar ve bağ doku hastalıklarına bağlı oluşan deri lezyonları da dermatitits artefakta ile karışabileceğinden, bunların da ayırıcı tanı da düşünülmesi önemlidir.
DERMATİTİS ARTEFAKTA TEDAVİSİ
Dermatitits artefakta tedavisinde erken ve doğru tanı oldukça önemlidir ve tedavinin sadece belirtileri gidermeye yönelik olmaması gerekir. Hasta, şikayetlerinin bedensel bir rahatsızlık olduğu konusunda ısrarcıdır ve doktorunun kendisine inanmasını ister. Bu nedenle doktorun hastaya yaklaşımı çok ama çok önemlidir.
Tedavide lezyonların iyileşmesi için duruma uygun topikal tedavi ve bandajlama gibi yöntemler uygulanır. Ayrıca bu hastalar için psikiyatrik danışmanlık da gereklidir. Fakat psikiyatriste yönlendirilmeyi hasta doktorunun kendisine inanmadığını düşüneceğinden, doktorun bu yönlendirmeyi yaparken çok dikkatli olması gerekir. Hastalar, bu süreçte kinci, öfkeli, doktorlara meydan okuyan, saldırgan ya da tam tersine durumu gereğinden fazla kabullenmiş olabilirler.
Özetle, dermatitis artefakta tedavisi dermatolog, psikiyatrist ve psikolog işbirliği gerektirir. Psikodermatolojik yaklaşımda deri hastalıklarının tedavi edilmesinin yanında hastanın kişilik özellikleri, eşlik eden psikiyatrik rahatsızlıklar, ailevi durumu, mesleği, sosyal durumunun ele alınması ve bu alanlardaki sorunlara işaret edilmesi, Dermatitis artefakta tedavisi planı içinde yer almalıdır.
Benzer Sağlık Yazılarımız
- Nörodermatit Nedir, Neden Olur
- Kangrenli Pyoderma Nedir, Neden Olur
- Döküntüler Neden Olur
- Ürtiker Türleri ve Ürtiker Belirtileri
