Nörotik ekskoriasyon; psikojenik/nörotik ekskoriyasyon, deri yolma bozukluğu ve dermatotillomani gibi isimler ile de adlandırılan ve sağlıklı deriyi kaşıma, yolma isteğine karşı koyamama ile karakterize olan ve kişinin kendine zarar vermesiyle seyir gösteren psikodermatolojik bir hastalıktır. Dermatoloji bölümüne başvuran hastaların %2 kadarını, kaşıntı ile başvuran hastaların %9 kadarını bu grup hastalar oluşturur.
NÖROTİK EKSKORİASYONA NEDEN OLABİLEN FAKTÖRLER
Deri yolma bozukluğu yüksek oranda majör depresyon, anksiyete bozuklukları, dürtü kontrol bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk, beden dismorfik bozukluk gibi durumlar ile ilişkilidir. Aile ve ikizler üzerinde yapılan çalışmalar, deri yolma bozukluğunda genetik geçişin de rolünün olduğuna dikkat çekmektedir.
Sonuç olarak, birçok dermatolojik hastalıkta psikolojik ve psikiyatrik faktörlerin önemi bildirilmiştir. Nörotik ekskoriasyon (deri yolma bozukluğu)’da birincil psikiyatrik sebeplere bağlı ortaya çıkan psikodermatolojik hastalıklar içinde sınıflandırılmıştır. Yapılan çalışmalara göre elde edilen sonuçlar nörotik ekskoriasyonun ve eşlik eden psikiyatrik sorunların çocukluk dönemi travmatik yaşantılarıyla yakından ilişkili olduğunu göstermektedir.
Deri yolma bozukluğunun başlangıç yaşı değişkenlik gösterir. Çocukluk döneminde (10 yaş altı), ergenlik döneminde (13-15 yaşlarında) veya daha ileri yaşlarda (30-45 yaş arası) ortaya çıkabilir. Bu durum kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir.
NÖROTİK EKSKORİASYON KLİNİĞİ ve BELİRTİLERİ
Deri yolma eylemini tetikleyen etkenler değişse de genellikle TV izleme, kitap okuma gibi hareketsiz bırakan etkinlikler sırasında ataklar başlar ancak bazı hastalarda kaygı, yorgunluk, sıkıntılı ve sinirli haller de atakları başlatır.
Belirtiler çoğu hastada geceleri saat 20-24 arasında şiddetlenir. Kaşıdıkları ve lezyon oluşturdukları bölgeler genellikle kollar, bacaklar, yüz ve sırtın üst kısımlarıdır (ellerin ulaşabildiği bölgeler). Deri yolma atakları dakikadan saatlerce sürebilir.
Deri yolma biçimi hastadan hastaya değişiklik gösterse de, çoğu hasta derilerini tırnakları veya parmakları ile yolarken dişler, tırnak törpüsü, bıçak ve cımbız gibi aletler de kullanılabilir.
Lezyonlar temiz, lineer erozyonlar, kabuk tutmuş yaralar, skar dokusu ve enfekte alanlar şeklinde olabilir. Çapları ve şekilleri birbirine benzer olmakla birlikte cildin bazı bölgelerinde yolma ve koparma eylemine bağlı ülserleşmiş alanlar bulunabilir, hatta bazen plastik cerrahi gerektirecek kadar ciddi doku zedelenmesi oluşabilir.
Deri yolma atağı sırasında anlamlı duygusal değişiklikler de olur. Deri yolma işlemini gerçekleştirirken kişi, hipnoz edilmiş gibi yolma davranışına odaklanmıştır.
Deri yolma bozukluğu olan kişilerin, kendi derilerini yolmanın yanı sıra yakınlarının da derilerini yolabildikleri bildirilmiştir.
Deri yolma bozukluğu nadiren ölümle sonuçlanabilen daha ciddi bir duruma yol açabilir.
NÖROTİK EKSKORİASYON TEŞHİSİ
Deri yolma bozukluğu, klinik uygulamada ve tanısal geçerliliğe yönelik güçlü kanıtlarla birlikte DSM-5’de ayrı bir tanı kategorisi olarak sınıflandırılmıştır. Bazı yazarlar nörotik ekskoriasyonu (deri yolma bozukluğu) obsesif-kompulsif bozukluklar spektrumu içinde sınıflandırırken, bazı yazarlar ise bu durumu dürtü kontrol bozuklukları ile ilişkilendirmektedir.
DSM-5’e göre deri yolma bozukluğu tanı ölçütleri
- A. Deride lezyon ile sonuçlanan tekrarlayıcı deri yolma.
- B. Tekrar tekrar deri yolmayı azaltma veya durdurma girişimleri.
- C. Klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlar veya önemli diğer işlevsellik alanlarında bozulma.
- D. Deri yolmanın, bir madde (örn. kokain gibi) kullanımı ya da başka bir sağlık sorununun (örn. uyuz hastalığı gibi) fizyolojisiyle ilgili etkilere bağlı olmaması.
- E. Deri yolmanın, başka bir ruhsal bozukluğun belirtileriyle daha iyi açıklanamaz (örn. psikotik bozukluklara bağlı hezeyanlar ya da taktil halusinasyonlar, beden dismorfik bozukluğu nedeniyle kişinin derisinde kusurlu alanların olduğunu düşünmesine bağlı bu alanları düzeltme çabası şeklindeki davranışları).
Ayırıcı tanıda, kronik kaşıntıya ve bu nedenle deri lezyonlarına yol açabilecek tıbbi nedenlerin de araştırılması gereklidir. Yaygın kaşıntı birçok etkene bağlı olabileceğinden tam kan sayımı, biyokimyasal incelemeler, tiroid fonksiyon testleri, kötü huylu bir hastalık şüphesi varsa buna yönelik incelemelerin de yapılması gerekmektedir.
NÖROTİK EKSKORİASYON
Gerek olgu bildirimleri gerek se açık etiketli çalışmalar ve çift-kör çalışmalarda deri yolma bozukluğunun tedavisinde seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin etkili olduğu bildirilmiştir. Medikal tedavinin yanı sıra, bilişsel-davranış terapisi de kullanılmakta ve faydalı olmaktadır. Eğer bu duruma altta yatan psikolojik bir hastalık sebep oluyorsa, bu duruma yönelik de uygun tedaviler verilir.
Benzer Sağlık Yazılarımız
- Akne konglobata nedir
- Akne fulminans nedir, neden olur
- Jeneralize püstüler psoriasis nedenleri ve tedavisi
- Dermatitis artefakta nedenleri ve tedavisi
- Mikrodermabrazyon nedir
