Delüzyonel (sanrısal) parazitoz, tıbbi kanıt olmadığı halde kişinin parazit ya da böceklerin bulaştığı yönünde sanrının olduğu, nadir görülen psikiyatrik bir bozukluktur.
SANRISAL (DELÜZYONEL) PARAZİTOZ TİPLERİ ve NEDENLERİ
Sanrısal parazitoz primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olarak iki ana başlık altında değerlendirilir. Altta yatan herhangi bir hastalığın olmadığı ve genellikle ani gelişen ve belirtilerin aniden geliştiği durum birincil (primer) sanrısal parazitoz olarak adlandırılırken, başka bir hastalık veya madde kullanımına bağlı gelişen durum ikincil (sekonder) sanrısal parazitoz olarak adlandırılır.
Sanrısal parazitoz ile birlikte görülebilen bazı psikiyatrik bozukluklar;
- Demans,
- Şizofreni,
- Psikotik bozukluklar,
- Paranoid kişilik bozukluğu,
- Depresif bozukluk,
- Bipolar bozukluk,
- Yas reaksiyonu,
- Obsesif kompulsif bozukluk.
Sanrısal parazitoz ile birlikte görülebilen bazı bedensel hastalıklar;
- Diyabetes mellitus,
- Hipertansiyon,
- Kalp yetmezliği,
- Lepra,
- Malign hematolojik hastalıklar (lenfoma, lösemi, anemi gibi),
- Tiroid hastalıkları (hipotiroidizm, hipertiroidizm ve pan hipotiroidizm gibi),
- Bazı vitamin eksiklikleri (B12 vitamini, niasin, folik asit),
- Enfeksiyon kaynaklı bazı hastalıklar (sifiliz, tüberküloz, AIDS gibi).
SANRISAL (DELÜZYONEL) PARAZİTOZ BELİRTİLERİ ve BULGULARI
Primer sanrısal parazitoz altta yatan bir hastalık olmaksızın gelişir ve belirtiler genelde birden bire ortaya çıkar. Sekonder sanrısal parazitozda ise belirtiler başka bir hastalığa veya madde kullanımına bağlı olarak ortaya çıkar.
Sanrısal parazitozun kliniği farklılık gösterebilir. Sıklıkla kaşıntı, batıcı tarzda ağrı, yanma, kibrit kutusu belirtisi (hastanın saç, deri, tırnak gibi vücut parçalarını küçük bir kap/kutu içerisinde biriktirip doktora götürmesi) gibi belirtiler görülür. Daha seyrek olarak işitsel varsanılar ve kişinin kendine zarar veren davranışlar (tırnakların gereğinden fazla kesilmesi, saçların ve vücut kıllarının kazınması, vücuda pestisit uygulanması gibi) bulunması gibi görülebilir.
Doktora geç başvuran hastalarda bu durum ilerleyebilir ve süregelen kaşıntı nedeniyle likenifikasyon ve tekrar tekrar kullanılan dermatolojik ilaç kullanımına bağlı da irritan dermatit gelişebilir.
SANRISAL (DELÜZYONEL) PARAZİTOZ TEŞHİSİ
Sanrısal parazitoz psikiyatrik bir rahatsızlık olduğu halde, hastalar genellikle dermatoloji (cildiye) polikliniğine başvurmaktadırlar. Bu nedenle tanının konmasında dermatologların rolü büyüktür.
Hastaların öyküsü tipiktir. Şikayetlerini doktor daha sormadan detaylı bir şekilde tanımlarlar. Derilerinin altında parazitlerin dolaştığını ve buna bağlı kaşındıklarını ifade ederler.
Teşhiste; hastanın öyküsü alınır, klinik belirtiler ve bulgular değerlendirilir, bu durum ile birlikte görülebilecek hastalıklar açısından tam kan sayımı, serolojik testler, vitamin eksikliklerine yönelik testler, hormon seviyeleri testleri, HIV testi gibi laboratuvar testleri, dermatolojik testler, nörolojik problemlerin araştırılması için beynin manyetik rezonans görüntülemesi ve ruhsal durum muayenesi gibi yöntemler kullanılır.
SANRISAL (DELÜZYONEL) PARAZİTOZ TEDAVİSİ
Sanrısal parazitoz teşhisi ve tedavisi için hastalar genellikle dermatoloji (cildiye) uzmanına giderler. Bu hastaların gittikleri doktorlar hastanın durumunu fark edip durumu açıklamaya çalıştıklarında ve psikiyatriste yönlendirdiklerinde hastalar hayal kırıklığı ve öfke duyarlar. Psikiyatriste gitmeyi reddederek başka başka dermatologlara gitmeyi ve durumlarının parazitler nedeniyle oluştuğunu gittikleri doktorlara ikna etmeye çalışırlar ve/veya kendi kendilerine çeşitli tedavileri denerler.
Sanrısal parazitozun tedavisi oldukça zordur. Tedavi planı yapılırken ilaçların yan etkileri, hastanın ilaçlara uyumu, doktorları ile arasındaki ilişki ve güveni önemlidir. Tedavinin başarısı için öncelikle sanrısal parazitozun tipinin belirlenmesi gerekir.
Antipsikotik ilaçlar primer (birincil) sanrısal parazitozda oldukça iyi bir tedavi olanağı verirken, başka bir hastalığa bağlı gelişen durumlarda bu ilaçlar yalnızca semptomlar için kullanılır ve altta yatan hastalığın tedavisi gereklidir. Gereken durumlarda antidepresan, anksiyolitik ilaçlar, serotonin geri alım inhibitörleri, serotonin noradrenalin geri alım inhibitörleri, elektrokonvusif tedavi ve psikoterapi gibi yöntemler de uygulanabilir. Dermatolojik belirtilerin azaltılması ve/veya iyileştirilmesi için kortikosteroid kremler, losyonlar, kaşıntı için topikal ya da oral antihistaminikler, oluşan enfeksiyonlar için bunlara yönelik tedaviler uygulanır.
Hastanın bazen hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi gerekebilir. Düzenli takipler önemlidir.
Sanrısal (delüzyonel) parazitoz tedavisinde uygulanan/uygulanabilen ilaçları sıralayacak olursak;
- Antipsikotikler,
- Antidepresanlar,
- Anksiyolitikler,
- Serotonin geri alım inhibitörleri,
- Serotonin noradrenalin geri alım inhibitörleri,
- Kortikosteroid kremler/losyonlar,
- Topikal veya oral antihistaminikler.
Diğer tedavi yöntemleri;
- Elektrokonvusif tedavi,
- Psikoterapi.
Benzer Yazılarımız
- Dermatitis artefakta nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Obsesif kompulsif bozukluk nedenleri, tipleri, belirtileri ve tedavisi
- Tik bozuklukları neden olur, nasıl tedavi edilir
- Nörodermatit nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Anksiyete bozukluğu nedenleri, belirtileri ve tedavisi
