Çocuklarda kardeş kıskançlığı nasıl önlenir?
Kıskançlık, insanoğlunun en doğal, en evrensel duygularından biridir. Kıskançlık sevilen birinin başkası ile paylaşılmasına katlanamama duygusudur. Ayrıca kıskançlık, beklenen ilgi, sevgi ve şefkat eksikliğine karşı verilen doğal bir yanıttır. Kıskançlığın, içgüdüsel yani doğuştan gelen genlere şifrelenmiş olduğu düşünülmektedir. Kıskançlık her bireyde ve her yaşta görülebileceği gibi, çocuklarda daha yoğun yaşanan bir duygudur. Bu duygu ilk 2 yaşları civarında başlar. Kıskançlık doğal, evrensel ve insanı mutsuzluğa sürükleyen bir duygudur. Kıskançlığın hangi boyutta yaşandığı önemlidir.
Çocuk, herkesin kendisinden daha iyi olduğunu ve kendisinin herkesten daha az sevildiği duygusuna yenik düşer. Özellikle küçük çocuklarda yeni doğan kardeşini kıskanma, çocuğun yaşamını etkileyecek ve davranış bozukluğuna neden olacak derecede olabilir. Çocuk için en değerli varlık annesidir ve onu başka biri ile paylaşmayı hiç istemez. Küçük bir çocuk, kendisi olduğu halde başka bir çocuğun olmasının istenmesini anlayamaz. Annesinin ve babasının yeni doğacak kardeşini daha fazla severler korkusu çocukta endişeye sebep olur.
Çocuklarda kardeş kıskançlığı nedenleri
Doğal bir duygu olan kıskançlık, sevilen kişinin paylaşılamamasından ve temel olarak güvensizlikten kaynaklanır. Çocuğun kardeşi doğduktan sonra, o zamana kadar sadece kendisine yöneltilen sevgi ve ilginin ikiye bölünmesi kıskançlığın en temel nedenidir. Kardeşin doğması ile birlikte diğer çocuğa ayrılan zamanın kısalması, çocukta bebeğe karşı gibi görünen, ama aslında anne babaya karşı kızgınlık, kırgınlık gibi duyguların artmasına sebep olabilir.
Kardeşler arası kıskançlığın derecesi, doğan bebek yüzünden anne babanın tutumunda değişmeler olması, büyük çocuk ile anne baba arasındaki ilişki ve çocuğun bebeğe karşı olumsuz bir davranışta bulunmasına göz yumma hoşgörüsüne bağlıdır. Kardeşler arası kıskançlık derecesini etkileyen diğer bir faktör ise çocukların arasındaki yaş farkıdır. Yaş farkı az olan çocuklarda kıskançlık, yaş farkı fazla olan çocuklara göre daha fazladır.
Kardeşler arası kıskançlığın artmasına sadece ev halkı değil, dışarıdan edilen müdahalelerde neden olabilir. Örneğin, kendisinden büyük bir kız kardeşi olan çocuğa saçlarının renginin ve yapısının, gözlerinin renginin neden ablası gibi olmadığının sorulması, boyunun büyük kardeşine geçeceğinin söylenmesi, daha başarılı olduğunun söylenmesi veya sorulması gibi benzeri yaklaşımlar çocuklarda rekabete ve birbirlerine kızgınlık duymalarına yol açar. Kardeşler arasında cinsiyet farkı nedeni ile de kıskançlık oluşabilir. Ailenin cinsiyet ayrımcılığı (kız veya erkek), çocukta kendisinin istenmediği duygusuna zemin hazırlar. Bu konuda ailelerin yaklaşımı çok önemlidir.
Çocuklarda kardeş kıskançlığı belirtileri
Kardeş kıskançlığı, kendine acıma, üzüntü, küçük düşme korkusu, can sıkıntısı, öfke, nefret ve intikam alma düşüncesinin yanı sıra sevgi, koruma ve yakınlık hissetme isteği gibi karışık duyguların tamamından oluşmaktadır. Bu duyguların en etkili olanı öfke, kendini acıma ve üzüntü duygularıdır. Çocuk kardeşi doğduktan sonra kendisinin artık eskisi kadar sevilmeyeceği korkusunu daha anne hamileyken hissetmeye başlar.
Kendisin evde istenmediğini, onsuz daha mutlu olacaklarını söyler. Dikkatleri üzerine çekmek için aşırı davranışlar sergilemeye başlar. Kardeşine zarar verme davranışlarında bulunabilir. Bazı çocuklar kardeşini gereğinden fazla sevgi ve ilgi göstererek anne babasının ilgini kazanmaya çalışır. Kardeşinin oyuncaklarını kırar. Anne ve babasını sık sık kendisini sevip sevmediklerini sorar ve emin olmaz. Geceleri korktuğunu söyleyerek, tuvaleti geldiğini söyleyerek sürekli kendisi ile ilgilenilmesini ister. Bazı çocuklar annesinden tamamen uzaklaşır ve içe kapanır.
Yemek yememeye başlar ve zayıflar. Hastalanma numarası yapar. Bebek gibi davranmaya, yemeye, içmeye ve konuşmaya başlar. Daha küçük çocuklar bebek emerken oda emmeyi çalışır. Yemeğini kendisi yediği halde annesinin yedirmesini bekler. Biberon ile beslenmeye başlar. Normalde ve geceleri aşırı sinirli olur ve herkese karşı öfkelidir. Kendine ya da eşyalara karşı saldırgan olur. Okula gitmek istemez ve hastayım gibi bahaneler uydurur. Baş ağrısı, mide bulantısı gibi psikojenik belirtiler görülebilir. Fakat emin olmak için doktora götürmekte fayda vardır.
Kardeş kıskançlığı nasıl önlenir?
Kardeş kıskançlığı nasıl önlenir
Kardeş kıskançlığının temeli genellikle anne babanın ve çevrenin davranışlarında başlar. Bu nedenle anne baba rahat olmalıdır. Çünkü çocuklar anne ve babanın davranışlarından etkilenir. Yeni bebek doğduğunda büyük çocuk için endişeli olunmamalıdır. Hamileliğin ilk dönemlerinden itibaren çocuk kardeşi olacağını bilmelidir.
Anne baba kardeşinin olmasının, onun sevilmeyeceği anlamına gelmediğini, onu her zaman çok seveceklerini çocuğa tekrar tekrar anlatmaları gerekir. Kardeşinin isim seçimi çocuk ile birlikte yapılmalıdır. Doğacak bebeğe yapılan hazırlıklarda onuda yardım ettirmek, bebeğin eşyalarını birlikte hazırlamak, bebeğe alınan herhangi bir şeyin yanında onuda bir şeyler almak gibi yöntemler faydalı olacaktır. Hamilelik döneminde çocuk ile babası veya anneannesi, babaannesi ilgilenmelidir.
Bu sayede çocuk ilgisiz kaldığı fikrine kapılmaz. Çocuk, bebek doğduktan sonra bazı değişiklikler yaşanabileceğini bilmelidir. Bebeğin ihtiyaçları hakkında çocuk bilgilendirilmelidir. Çocuğa kızmak yerine kardeşi hakkındaki düşüncelerini konuşmak daha anlamlı olur. Baba bebek ile ilgilenirken annede büyük çocuğa zaman ayırmalıdır. Bebeğin bakımında çocuktan yardım istemek, ona küçük sorumluluklar vermek ve yaptığı işler için onu övmek gibi davranışlar oldukça işe yarar. Çocuğun elbiselerini bebeğe giydirmek için önce çocuktan izin almak gereklidir.
Bebek için söylenen, o çok yaramaz, beni üzüyor, ben seni daha çok seviyorum, o altını ıslatıyor gibi sözler çocuğun anne babasına olan güvenini sarsar. Bu yüzden bu tür inandırıcı olmayan sözler kullanılmamalıdır. Bebeğe sürekli bebek demek çocukta onun canlı değil bir nesne olduğu düşüncesini verebilir. Bebek uyuyor sessiz ol deyip durmak çocuğun yaşam düzenini bozacağı için ters tepki gösterebilir. Çocuk, bebeğe zarar verir düşüncesi ile bebeği çocuktan uzaklaştırmak çok hatalı bir davranıştır. Çocuğa sen ablasın, sen abisin diyerek çocuğun üzerine büyük sorumluluklar yükleyerek çocukluğundan uzaklaştırmak hatalı bir davranıştır. Çocukta çocukluğunu yaşayabilmelidir.
Bazı sözcükleri (kardeşin doğdu ama biz seni seviyoruz, senin hayatında bir şey değişmedi gibi) sadece sözde bırakmayıp uygulamaya çalışmak gerekir. Çocuğa karşı kardeşini sevmek zorunda olduğunu düşündürecek bir davranışta bulunmamalıdır. Kardeşler iyi geçindiğinde ödüllendirilmeli ve övülmelidir. Ailenin bir bütün olduğu çocuklara yansıtılmalı ve birlikte etkinlikler yapılmalıdır. Bazı kararlar verilirken çocuklarında fikri alınmalı onların fikirleri önemsenmelidir. Çocuğun odası bebek doğmadan ayrılmalıdır. Bebek doğduktan sonra çocuk yeniden anne babası ile yatmamalıdır. Çocuklar arasındaki kıskançlığı önlemenin en iyi yolu anne ve babanın çocuklarına verdiği güven ve sevgidir. Kardeşler arasında kıskançlık hissedildiğinde onları birbirinden uzaklaştırmak yerine yakınlaştıracak ortamlar hazırlamak gerekir.
Çocuklar altını neden ıslatır?Çocuklar internet ve televizyondan etkilenir mi?
2 Yorum