Beynin anatomik yapısı ve görevleri
Beyin latince serebrum,”baş” sinir sisteminin merkezi olarak hizmet eden organıdır. İnsan beyni, kraniyal sinirler ve omurilik sayesinde merkezi sinir sisteminin kontrolünü sağlar. Çevresel sinir sistemini yönetir ve insanın işlevlerini düzenler. Kalp atışı, soluk alma ve sindirim gibi istemsiz faaliyetler, otonom sinir sistemi yolu ile insan farkında olmadan beyin tarafından yönetilir. Düşünce, mantık ve soyutlama gibi daha karışık zihinsel faaliyetler ise bilinçli şekilde beyin tarafından yönetilir. İnsan beyninde beş ana lob vardır.
Beyin lobları ve görevleri
Frontal lob : Bilinçli düşünme, zarar görmesi durumunda ruh hali, hissi değişiklik olabilir.
Perietal lob : Farklı duyu organlarından gelen bilgileri birleştirmede rol oynar. Ayrıca nesnelerin kullanılması ve bazı mekansal görüş işlemlerinde perietal lobun bazı bölümleri görev alır.
Oksipital lob : Görme duyusu ile alakalı bilgilerin işlendiği lobdur. Bu lobun biraz zarar görmesi halüsinasyonlara neden olur.
Temporal lob : ses ve kokunun algılanması ve yüzlerin algılanması, mekanlar gibi karmaşık uyaranların işlenmesi bu lob tarafından gerçekleşir.
Serebellum : Duyu organlarından gelen bilgiler ile hareketi ilişkilendirir. Bu lob en çokta dengenin sağlanmasında işe yarar.
Bu loblardan her bir lob beynin iki yarım küresinde yer alır. Serebellum haricinde bu lobların hepsi de telensefalonun parçasıdır.
Beyin nedir
Beyin kaç bölümden oluşur?
Yapısal olarak beyin üç bölüme ayrılır. Bu bölümler ön beyin, orta beyin ve art beyin şeklindedir. Ön beyinde üst düzey işlevleri kontrol eden serebral korteksin’in çeşitli lobları vardır. Orta ve art beyin ise daha çok bilinç dışı, otonom işlevleri yürütür.
Beyin oluşumu esnasında insan beyninin kütlesi vücut kütlesine oranla diğer türlere göre artış göstermiştir. Bu süreç özellikle beynin dil ve bilinç ile ilgili olan bölümü olan neokortekste oldukça belirgindir. Neokorteks insan beyninin kütlesinin ortalama % 76’sını oluşturur. Diğer hayvanlara göre çok daha büyük neokorteksi olan insan, daha ilkel türler ile benzer nöroanatomisi olmasına rağmen benzeri olmayan zihinsel güce sahiptir. Uyaranlara karşı insanı uyaran, çevredeki olayların farkında olmasını sağlayan ve hemeostazı sürdüren temel sistemler omurgalılar ile benzerlik gösterir. İnsan bilinci modern neokorteksin genişlemiş kapasitesi kadar beyin sapının gelişmiş yapıları üzerine de kurulmuştur.
Beynin anatomisi
Beyin ve metabolizma
Beyin herhangi bir organlardan daha fazla olarak insan vücudu tarafından kullanılan enerjinin yüzde yirmisini tüketir. İnsan beyni temel yakıt olarak glukoz kullanır. Kan beyin bariyerinden dolayı serbest yağ asitleri yakıt olarak kullanılamadığı gibi, uzun süre aç kalındığında keton cisimleri kullanılabilir. Beyin egzersiz sırasında ek olarak laktat kullanabilir.
Beynin işlevleri
Beyinde, duyu organlarından gelen uyarılar değerlendirilir. Sorunlar ve olaylar düşünülür ve çözülür. öğrenme faaliyeti ve hafıza olgusu sağlanır. Acıkma, susama, uyku, uyanma veya uyanık kalma gibi eylemler düzenlenir. Kan basıncı ve vücut sıcaklığı kontrolü sağlanır. Hormonların salgılanma zamanı belirlenir.
Beynin görevleri
Beyin ve sinir sistemleri
Beynin yönettiği sinir sistemleri temel olarak, merkezi sinir sistemi ve çevresel sinir sistemi şeklinde ikiye ayrılır.
Merkezi sinir sistemi : Meninks, omurilik, beyin (art beyin ( omurilik soğanı ( pons beyincik), orta beyin, ön beyin, (ara beyin, serebrum).
Çevresel sinir sistemi : Somatik (duyu siniri, motor nöron, kranial sinir, spinal sinir), otonom (sempatik, parasempatik enterik) sinir sistemleri şeklindedir. Beyin ile ilgili hastalıklar, nöroloji uzmanları, sinir ve beyin cerrahi uzmanları ve ruh sağlığı uzmanları tarafından değerlendirilir.
