Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Besin zehirlenmesi nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Besin zehirlenmesi kişi bakteri ya da virüsler tarafından kirletilmiş besinleri yediği zaman ortaya çıkan bir tablodur. Bağışıklık sistemleri henüz tam gelişmemiş olduğundan, bebekler ve çocuklar besin zehirlenmesine daha yatkındırlar.

Bakterilerin neden olduğu zehirlenmelere çiğ ya da iyi pişmemiş etlerin, tavuk, hindi, balık, yumurta ya da kabuklu deniz ürünlerinin tüketilmesi durumunda rastlanır. Ayrıca pastörize edilmemiş süt, peynir ve diğer ürünler, yıkanmamış meyveler de zehirlenme kaynağı olabilir. Zehirlenme nedeni olabilen bakteriler arasında salmonella, stafilokoklar, Escherichia coli (E.coli), Kampilobakter türleri, şigella, klostridyum, Listeria türleri, Bacillus cereus gibi bakteriler sayılabilir.

Kabuklu deniz ürünleri bakteri ya da virüs içerebilir. Besin zehirlenmesine en sık neden olan virüsler arasında Nonvalk virüsü ve rotavirüs vardır. Bu virüsler insan dışkısı içeren sularda beslenen kabuklu deniz hayvanlarında bulunurlar. Besin zehirlenmesi bakteriler ile enfekte evcil hayvanlar ile temas sonucunda da görülebilir.

Pek çok hastada zehirlenme belirtileri ciddi komplikasyon olmaksızın kendiliğinden düzelir. Ancak bazı bakteriler ciddi zehirlenme tablolarına neden olurlar. E.coli’nin neden olduğu zehirlenme Hemolitik üremik sendrom adı verilen ve alyuvarların hasarına, dolayısıyla da böbrek yetmezliğine yol açan bir tabloya neden olabilir. Salmonella enfeksiyonları ciddi sıvı kayıplarına yol açarak bebeklerde ölümcül besin zehirlenmesi sebebi olabilir. Botulizm de bebek ve çocuklarda ölümcül olabilen bir diğer zehirlenme tablosudur.

Besin zehirlenmesi belirtileri

Besin zehirlenmesinin temel belirtileri ishal, karın ağrısı, bulantı ve kusmadır. Bu belirtiler 2-3 gün sürebilir. Besin zehirlenmesine maruz kalan hastada ateş bulunabilir ve dışkısında kan görülebilir. Besin zehirlenmesi sonucu aşırı ishal ve kusmalar sıvı kaybına yol açabilir. Sıvı kaybı durumunda ağız kuruluğu, gözyaşı sıvısında azalma, idrar renginde koyulaşma ve seyrek idrara gitme gibi belirtiler gözlenir. Besin zehirlenmesinin ilerlemiş vakalarında şok görülebilir. Ciddi zehirlenme tablolarında solunum problemleri baş gösterebilir.

Besin zehirlenmesi belirtileri kirlenmiş besinlerin tüketilmesinden sonra 1-8 saat içinde başlar. Bazen besin zehirlenmesi belirtileri 5 gün sonra da ortaya çıkabilir. Hafif olgularda günde 2-3 kez dışkılama şeklinde ishal görülür iken, ciddi tablolarda 1-15 dakikada bir dışkılama sorunu görülebilir.

Besin zehirlenmesi teşhisi

Anne babalar çocuklarında veya erişkinler kendilerinde besin zehirlenmesi belirtilerini fark edebilirler. Belirtiler 3 günden uzun sürdüğünde ya da tedavi ile belirtiler kötüleştiğinde doktora başvurulmalıdır. Doktor hastayı muayene eder ve belirtilerin ne zaman başladığını ve hastanın neler yediğini öğrenmek ister. Besin zehirlenmelerinde bakteri enfeksiyonu işaretlerinin araştırılması için dışkı kültürü gerekebilir. Besin zehirlenmesi nedeni ile ciddi ishali ve kusması olan hastaların hastaneye yatırılması gerekebilir.

Besin zehirlenmesi tedavisi

Besin zehirlenmesi tabloları çoğunlukla hafif seyreder ve birkaç gün içinde düzelir. Besin zehirlenmesine maruz kalan hastanın bol bol sıvı alması, özellikle et suyu çorbaları içmesi ve hastanın dinlenmesi tedavide çok önemlidir. İshal ve kusma sonucu kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin takviyesi için ağız yolu ile alınabilecek hazır eriyikleri ve enerji veren sporcu içeceklerini ishal kesilene kadar hasta içmelidir. Besin zehirlenmesi sonrası hastanın vücudu sıvı tutmaya başladığında ona daha katı besinleri verebilir, yavaş yavaş normal beslenme düzenine başlanmalıdır. Besin zehirlenmesi sırasında süt ve süt ürünlerini yemekten kaçınılmalıdır.

Besin zehirlenmesi nedeni ile meydana gelen karın ağrıları için hastanın karnına sıcak su torbaları yerleştirebilirsiniz. Ateşi düşürmek için doktorun önerdiği ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçları kullanabilirsiniz. Besin zehirlenmesi tedavisinde ishal kesici ilaçlar iyileşme sürecini yavaşlatacağından kullanılmamalıdır. Özel durumlar dışında besin zehirlenmesi tablolarında antibiyotik kullanımı gerekli değildir. Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için zehirlenmeye maruz kalan hastanın diğer aile bireyleri ile teması da kısıtlanmalıdır.

Besin zehirlenmeleri nasıl önlenir?

Besinler uygun olmayan koşullarda hazırlandığı, dondurulduğu ve saklandığında bakteriler tarafından bozulmaya başlar. Yiyeceklerin saklanmasında özen gösterilmesi gereken noktalar vardır.

1. Besin zehirlenmesini önlemek için etlerin, kümes hayvanı etlerinin, deniz ürünlerinin ve yumurtanın çok iyi pişirildiğinden emin olmak gerekir, çünkü iyi pişirilen besinlerde bakteriler kolayca ölürler. Çiğ ya da iyi pişmemiş yiyecekleri tüketmekten kaçınmak önemlidir.
2. Besin zehirlenmesini önlemek için çiğ et ve tavuk kesilen kesme tahtaları ve bıçakları sıcak ve sabunlu sular ile yıkanmalı ve temizlnmelidir.
3. Besin zehirlenmesini önlemek için piknik ya da ızgara partilerinde sıcak yiyecekleri sıcak, soğuk yiyecekleri soğuk halde tutmaya çalışmak gerekir. Akşamdan kalan yiyecekler uygun biçimde dondurulmalıdır.
4. Besin zehirlenmesini önlemek için tuvalete girdikten sonra ve yemek hazırlamaya başlamadan önce eller mutlaka yıkanmalıdır. Çocuklarınızın da ellerini temiz tutmalarına özen göstermelisiniz.
5. Besin zehirlenmesini önlemek için bozulmuş, kokusu değişmiş yiyecekleri, kutusu şişmiş konserveleri ve bozulmuş paketleri atmanız gerekir.
6. Besin zehirlenmesini önlemek için dondurulmuş etleri üç, kümes hayvanı etini iki günden uzun süre buzdolabında saklamayın.
7. Besin zehirlenmesini önlemek için bakterilerin üremesini engellemek için yiyecekleri buzdolabında defrost edin ya da mikrodalgada çözdükten hemen sonra pişirerek tüketin.
8. Besin zehirlenmesini önlemek için önceden çözülmüş besinleri yeniden dondurmayın, ya hemen pişirin ya da atın.
9. Besin zehirlenmesini önlemek için meyveleri yemeden önce yıkayın.
10. Besin zehirlenmesini önlemek için çiğ besin koyduğunuz tabaklara pişirilmiş besinleri yerleştirmeyin.

Sindirim sistemi hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları

1. Bağırsak enfeksiyonu (gastroenterit) neden olur
2. Çocuklarda ve bebeklerde kabızlık neden olur
3. Karın ağrısı nedenleri ve tedavisi
4. Kurşun zehirlenmesi nedenleri ve tedavisi
5. İshal nedenleri ve tedavisi
6. Bebeklerde ishal neden olur
7. Çocuklarda pika sendromu nedenleri ve tedavisi