Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Pamukçuk nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Pamukçuk, candida albicans grubu mantarların ağzın mukozasında oluşturduğu bir enfeksiyondur. Bu durum erişkinlerin ağız ve boğazlarında ortaya çıkan candida enfeksiyonunu içerdiği gibi, daha çok bebeklerin ağzında oluşan tekrarlayıcı candida enfeksiyonunu da tanımlar. Ağızda bulunan normal flora elemanlarından biride candida albicans’tır ve üremesi faydalı bakteriler tarafından kontrol altında tutulur.

Pamukçuk kimlerde görülür?

Pamukçuk bebekler, yaşlılar, diyabet hastaları, vajinal mantar enfeksiyonu olan kadınlar ve hastalık ya da tıbbi tedavi ile immün sistemi (bağışıklık sistemi) baskılanmış kişilerde yaygın olarak görülmektedir. Bebekliğin ilk 6 ayı boyunca en sık görülen fungal enfeksiyon olan pamukçuk, bütün bebeklerin yaklaşık % 2-5’inde görülür iken, erken doğan bebeklerde daha fazla görülmektedir.

Bebeklerde ve annenin memesinde pamukçuk nedenleri

Yeni doğan döneminde gelişen pamukçuk genellikle doğum sırasında genital mantar enfeksiyonu sorunu olan anneden aldıkları ve bu durumda enfeksiyonun doğumdan sonra 2 hafta içerisinde ortaya çıktığı bilinmektedir. Bebekler bu dönemde bağışıklık sisteminin tam gelişmemiş olmasından dolayı bu enfeksiyondan kolayca etkilenir. Pamukçuk olayını kolaylaştıran çok sayıda faktör vardır.

Bu faktörler, gebelik sırasında doğumdan kısa bir süre önce veya doğum sırasında annede vajinal mantar enfeksiyonu belirtilerinin ortaya çıkması ve annenin sık genital mantar enfeksiyonu öyküsünün olması, annenin gebelik ve doğum eylemi sırasında antibiyotik kullanmış olması ya da annenin sık antibiyotik kullanma öyküsü, bebeğin antibiyotik tedavisi alması, anne ya da bebekte uzun süre steroid kullanımı, meme ucunda çatlakların olması, annenin östrojen içeren kontraseptif kullanması, nemli emzirme pedlerinin ya da sütyenlerinin meme ucu dokusuna uzun süre temas etmesi, plastik kenarlıklı meme pedlerinin kullanımı, bebeğin emzik kullanması, annenin yapay tatlandırıcı veya çok fazla tatlı tüketiyor olması ve annede diyabet ve anemi gibi sağlık sorunlarının olması gibi faktörler bebeklerde ve annenin memesinde pamukçuk oluşmasına yol açar.

Ağzında pamukçuk olan bebek emebilir mi?

Anne sütü ile beslenen bebeğin ağzında pamukçuk oluşur ise annenin meme ucu bu enfeksiyondan etkilenir. Aynı şekilde annenin meme ucunda başlayan candida enfeksiyonu da bebeği etkiler. Candida albicans nemli ve sıcak yerlerde yaşar. Emzirme, sütünde yüksek glukoz içeriği nedeni ile etkenin üremesine ek bir katkı sağlar ve pamukçuk enfeksiyonu anne ve bebek arasında ileri geri geçiş gösterir.

Tedavi edilmeyen pamukçuk enfeksiyonu annenin memesindeki süt kanallarına kadar ilerleyerek meme iltihabına (mastit) neden olabilir. Memenin candidal enfeksiyonunun en sık görülen belirtisi annenin emzirme sırasında ağrı yaşamasıdır. Meme ucu ağrısı nedeni ile genellikle anneler bebeğin sütten kesilmesini isterler. Bebeklerin daha uzun süre süt emebilmeleri için hemşire ve ebelerin, gebelik ve doğum, doğum sonrası dönemlerde pamukçuğun önlenmesi, erken tanısı ve tedavisi için önlemler almaları önerilir.

Bebeklerin ağzında pamukçuk belirtileri

Pamukçuk enfeksiyonu bebeklerde her zaman belirti vermeyebilir. Bebeklerde pamukçuğun en tipik belirtisi ağızda görülen (dilin üzerinde, dudak ve yanağın iç kısmında ve bazende boğazda) krem veya beyaz renkte noktalardır. Bu noktalar süt kesiği ya da peynir görünümünde olup, kazıdığın zaman altındaki mukoza hafifçe kanar. Bebeğin tükürüğünde ya da dudaklarının iç yüzeyinde beyazımsı bir parlaklık vardır.

Bebekte görülen diğer pamukçuk belirtileri ise bebeğin emme sırasında emmeyi sık sık bırakması ya da emmek istememesi, emmenin fazla sesli olması, mantarların bebeğin emdiği süte karışması sonucu bebekte aşırı gaz oluşumu, bebeğin huzursuz ve sakinleştirilmesinin zor olması, bebeğin poposunda pişik kremlerine yanıt vermeyen kızarıklıklar gibi belirtiler pamukçuk enfeksiyonu belirtileridir.

Annenin memesinde pamukçuk belirtileri

Annede görülen pamukçuk belirtileri ise meme ucunda kaşınma, herhangi bir dokunmaya karşı aşırı hassasiyet, meme uçlarında iyileşmeyen çatlaklar, meme ucunda ya da memede renk değişikliği veya renk kaybı, meme ucunda pembe, kırmızı, soyulmuş ya da döküntülü kabarcıklar, doğumdan hemen sonra ya da günler sonra memede şiddetli ağrı ve annede vajinal mantar enfeksiyonu gibi belirtiler annede pamukçuk belirtileridir.

Bebeklerde pamukçuk teşhisi

Tıbbi geçmişte pamukçuk tanısı, tedavisi ve seyri üzerine bulunan bilgiler kısıtlıdır.

1. Pamukçuk hastalığında klinik belirti ve bulguların süreklilik göstermemesi (bebekte pamukçuk olduğu halde belirti olmayabileceği gibi, bebekte belirti olduğu halde annede her zaman belirti olmayabilir).
2. Annedeki belirtiler başka sebeplerden dolayı da oluşabilir. Örneğin bebeğin memeyi yanlış emmesi veya yanlış pozisyona bağlı memede fiziksel travma, emziklilik ile ilgisi olmayan kronik dermatoz gibi durumlar pamukçuk tanısında sıkıntı yaratabilir.
3. Ayrıca candida albicansın normal mukoz membran florasında olması laboratuvar testleri ile tanınmasını engeller.
4. Bebeklerde genellikle basit fiziksel muayene ile pamukçuk tanısı konulabilir.
5. Bebeklerde oluşan pamukçuğun başka hastalıklar ile ilgisinin olmadığı gibi, tedaviye yanıt vermeyen ya da tekrarlayan pamukçuğun altında yatan bir problemin olup olmadığı araştırılmalıdır.
6. Bebeklerde pamukçuk damağa ya da boğaza yayılabilir. Ayrıca ağızda oluşan pamukçuk nadiren deriye, sindirim kanalına ve akciğerlere yayılabilir bu nedenle şikayetlere yönelik tetkiklerin de yapılması gerekebilir.

Annenin memesinde pamukçuk teşhisi

1. Annenin memesindeki pamukçuk tanısı ise, annenin ve bebeğin öyküsü ile fiziksel muayenede konulabilir.
2. Annenin memesinde pamukçuk varlığında erken tanı şansını yakalayabilmek için anne ve bebeğin yakından izlenmesi, özellikle meme ucunun yaralanmaya yatkın olduğu ilk haftalarda ve annenin doktor tarafından öyküsünün iyi alınması önemlidir.
3. Zamanında tedavi edilmeyen pamukçuk enfeksiyonu sık tekrarlar ve kronik hale dönüşebilir.
4. Pamukçuk bebeklerde beslenme zorluğuna neden olabileceği gibi annedeki pamukçuk enfeksiyonu ise meme ucunda başlayıp süt kanallarına kadar dağılabilir.

Bebeklerin ağzındaki ve annenin memesindeki pamukçuğun tedavisi nasıl yapılır? 

Pamukçuğun tedavisine yönelik öneriler oldukça farklıdır ve klinik bir tedavi çalışması yapılmadığı için pamukçuğa özel bir tedavi yöntemi yoktur. Bazı kaynaklarda, bebekte pamukçuk var ancak hastalık belirtisi yok ise bir süre bebeği izleyerek beklemenin uygun olması ile birlikte, bebekte veya annede belirti görüldüğünde, annenin de bebeğinde tedavi edilmesi gerektiğine dair bilgiler vardır.

Pamukçuğun tedavisinde bazı pomatlar kullanılır. Belirtiler genellikle tedavi başladıktan 2-3 gün sonra gerilemeye başlar fakat tam iyileşmesi için 10-14 günlük tedavi uygulanır.

Ayrıca çocuğun ağzının bakımı sırasında 1 çay bardağı su 1 çay kaşığı karbonat ile solüsyon hazırlanır ve temiz bir gazlı bez ile çocuğun ağzı silinir. Annenin meme ucunda da mantar enfeksiyonu oluşmuş ise doktorun verdiği kremler kullanılır. Emzik ve biberonlar kaynatılmalıdır. Her pamukçuk enfeksiyonu sonrası emzikler ve biberon başları değiştirilmelidir.

Bebek hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları

1. Bebeklerde ağlama neden olur
2. Bebeklerde pişik nedenleri, belirtileri ve tedavisi
3. İsilik nedenleri, belirtileri ve tedavisi
4. Bebeği tutma ve taşıma yöntemleri
5. MMR aşısı nedir? MMR aşısının yan etkileri
6. Çocuk aşıları ve aşıların yan etkileri
7. Down sendromu nedenleri, belirtileri ve tedavisi