Bakteri nedir?
Bakteri, çıplak gözle görülemeyen tek hücreli mikroorganizmalar dır. Bu terimin tekil hali bakteridir. Havada, toprakta ve suda bolca bulunan bakterilerin birçoğu insanlara zararsızdır. Bağırsakta yaşayanlar gibi bazı bakteriler yararlıdır ve sindirim için yiyeceklerin yıkımına yardımcı olur.
Hastalık yapan bakteri türleri
Hastalığa neden olan bakteriler patojenler olarak bilinir ve şekline göre üç temel gruba ayrılır: koküsler (yuvarlak şekilli), basiller (çubuk veya çomak şekilli) ve spiroketler veya spirilla (spiral şekilli) bakterilerdir.
Koküsler bakterilerin neden olduğu hastalıklar : Koküsler (yuvarlak şekilli) bakterilerin neden olduğu çok sayıda hastalık arasında pnömoni (zatürre), tonsilit (bademcik iltihabı), bakteriyel endokardit (kalbin iç tabakasının enflamasyonu), menenjit (beyni ve omuriliği çevreleyen zarların enflamasyonu) toksik şok sendromu ve çeşitli deri hastalıkları gibi hastalılara neden olur.
Basiller bakterilerin neden olduğu hastalıklar : Basiller (çubuk ya da çomak şekilli) bakterilerin neden olduğu hastalıklar arasında tüberküloz (verem) hastalığı, boğmaca (pertussis) hastalığı, tifo hastalığı, difteri hastalığı, tetanoz hastalığı, salmonelloz hastalığı, şigelloz (basilli dizanteri) hastalığı, lejyoner hastalığı ve botulizm hastalığı gibi hastalıklar yer alır.
Spiroketler bakterilerin neden olduğu hastalıklar : Üçüncü ve en küçük gruptaki bakteriler olan spiroketler, sifilis (frengi), verem dutu enfeksiyonu (frambezi), leptospiroz ve Lyme hastalığından sorumludur.
Bakteriler nasıl üreme gösterir?
Çoğalma ve hareket, insan vücudunu kolonize eden bakteriler sıcak ve nemli ortamlarda çoğalırlar. Bu bakterilerin bazıları aerobdur (yani, büyümek ve çoğalmak için oksijene ihtiyaç duyarlar) ve dolayısıyla daha çok deride veya solunum sisteminde bulunurlar.
Diğerleri anaerobdur; oksijenin bulunmadığı derin dokularda veya yaralarda yaşarlar. Bazı bakteri türleri doğal olarak hareketsizdir, vücutta ancak hava veya sıvı akımı ile dolaşırlar. Ancak sıvıda kamçı benzeri kuyruklarıyla (flagella olarak bilinir) hareket eden ve pili olarak adlandırılan ipliksi lifleriyle diğer hücrelere tutunabilen salmonella gibi çok hareketli bakteri türleri de vardır.
Bakteriler, ideal şartlarda (tüm hücreler için doğru ısıda ve yeterli besin ortamında) birkaç dakikada bir meydana gelebilen basit hücre bölünmesi ile ürerler. Bazı bakteriler spor (tek bir yeni bakteri) oluşturarak çoğalırlar. Kalın zar (membran) ile korunan sporlar yüksek ısılardan, kuru koşullardan ve besinsizlikten etkilenmezler.
Bakteriler vücuda nasıl girerler?
Öksürük ve aksırıkla etrafa yayılan enfekte damlacıklar solunduğu takdirde bakteriler vücuda akciğerler yoluyla girerler. Bakterinin bulaştığı yiyecek yenir ise sindirim sistemi enfekte olabilir. Bazı bakteriler genitoüriner sisteme girerek cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar gibi hastalıklara neden olurlar. Bakteriler çeşitli yollardan deri içine de girebilirler: kıl kökleri, yüzeysel kesikler ve sıyrıklar, yanıklar, derin ve penetran yaralar gibi açık yaralardan bakteriler vücuda girer.
Vücut bakterilere karşı kendini nasıl savunur?
Hastalığa neden olan bakterilere karşı vücudun ilk savunması deri ve solunum sistemini, sindirim sistemini ve genitoüriner sistemi örten mukoz membranlardır. Gözyaşı içindeki bir enzim gözleri korur ve mide tarafından salgılanan hidroklorik asit yiyecekte ve suda bulunan birçok bakteriyi öldürür. Bakteri bu bariyerleri geçer ise vücudun immün sistemi bakterileri bulmak ve yok etmek için çeşitli beyaz kan hücresi türlerini gönderir, immün immünizasyon (aşılama) yoluyla da oluşabilir. Bunun için bakteri veya zehrinin zayıflatılmış şekli immün yanıtı uyarmak için vücuda enjekte edilir. İmmünizasyon günümüzde difteri, tetanoz ve bazı menenjit türlerini içeren birçok hastalıkta alışılagelmiş bir uygulamadır.
Bakteriyel hastalıklar nasıl tedavi edilir?
Bakteriyel hastalıkların tedavisinde bazen sadece immün yanıt (bağışıklık sisteminin savunması) iyileşme için yeterli olur ve hafif bakteriyel enfeksiyonlarda tedaviye gerek kalmayabilir. Ancak daha şiddetli enfeksiyonlarda antibiyotik ilaçlar başlıca tedavi şeklidir. Yüzeysel enfekte yaralar antiseptikler ile tedavi edilebilir. MRSA gibi bazı bakteriler günümüzde antibiyotikler ile tedaviye direnç göstermektedir. Bu koşullarda, bakteriyel enfeksiyonların tedavisi zor ve hatta imkansız olabilir ve hayatı tehdit edebilir.
Bakteri nedir
Enfeksiyon hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları
- Enfektif endokardit nedenleri ve tedavisi
- Pnömoni (zatürre) nedenleri ve tedavisi
- Tetanoz hastalığı nedenleri ve tedavisi
- Difteri hastalığı nedenleri ve tedavisi
- Tifo hastalığı nedenleri ve tedavisi
- Şigelloz hastalığı nedenleri ve tedavisi
