Bahar yorgunluğu kış mevsiminden ilkbahar mevsimine geçerken insanların normalden daha fazla hissettiği yorgunluk hissini tanımlayan bir terimdir. Bahar yorgunluğu tıbbi bir terim değil halk arasında kullanılan bir terimdir.
BAHAR YORGUNLUĞU BELİRTİLERİ
Bahar yorgunluğunun en önemli özelliği mevsim değişikliği ve bu yorgunluğun birkaç hafta kadar sürmesidir. Bahar yorgunluğu kişiyi çok fazla etkilemez, kişinin günlük aktivitelerini çok fazla kısıtlamaz, ancak kişi kendini sürekli yorgun hisseder.
Bahar yorgunluğuna eşlik eden diğer belirtiler ise;
- Kas krampları,
- iştah değişiklikleri,
- isteksizlik,
- çabuk yorulma,
- idrarda ve dışkılamada değişiklikler,
- bayanlarda adet düzensizliği,
- uyku değişiklikleri ve bazı psikolojik değişiklikler gibi belirtilerdir.
BAHAR YORGUNLUĞU NEDEN OLUR?
Bahar yorgunluğu tek bir nedenden kaynaklanmaz. Bahar yorgunluğuna neden olan birçok faktör vardır.
- Bahar yorgunluğunun en önemli nedeni hava değişimleridir (ani ısı değişimleri havadaki elektrik yükünün değişimi gibi).
- Bahar yorgunluğuna neden olan faktörlerden biri de hormonal değişimlerdir. İnsan vücudu bir iklimden diğer iklime geçerken korunma amacıyla bazı hormonların (kortizon, adrenalin gibi) normalden daha fazla salgılanmasına yol açar. Bu tür hormon değişimi başlangıçta insan vücuduna yararlıdır ancak bu tür hormonal değişimler uzun süre olduğunda savunma mekanizması ters işleyerek insanlarda yorgunluğa, halsizliğe sebep olabilir.
- Bahar yorgunluğuna neden olan diğer bir faktör ise psikolojik faktörlerdir, çünkü mevsim değişikliklerinde insanlarda bazı psikolojik sorunlar da olabilir ve bu gibi bir durumda yorgunluk, halsizlik gibi belirtiler görülür.
- Bahar yorgunluğunda beslenme faktörünün de önemli yeri vardır. Çünkü kış mevsiminde ağır beslenme tarzı ve hareketsiz yaşam söz konusudur. Bahar aylarında yeni beslenme şekli ve daha aktif yaşam tarzı başlar ve buna bağlı olarak da kişinin bu beslenme tarzına ve yaşam tarzına adapta olması gibi faktörler bahar yorgunluğuna neden olur.
BAHAR YORGUNLUĞU KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Bahar yorgunluğu sıklıkla orta yaş ve üzeri yaşlardaki insanlarda görülebileceği gibi gençlerde de görülebilir. Bahar yorgunluğunu çok uzun süre hisseden orta yaş ve ileri yaş kişilerde altta yatan nedenler de araştırılmalıdır. Bahar yorgunluğu çok uzun sürüyor ve belirtileri çok ağır seyrediyor ise başka hastalıkların habercisi olabilir. Bahar yorgunluğu genellikle kadınlarda kansızlık, hem kadınlarda hem de erkeklerde sık görülen tiroid hastalıkları ve depresyon gibi hastalıkları olan kişilerde daha sık görülür.
BAHAR YORGUNLUĞU NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Bahar yorgunluğunu anlamanın en önemli yollarından biri bu durumun bahar aylarında meydana gelmesidir. Daha önce ciddi bir yorgunluk hissi olmayan bir kişi bahar aylarında yorgunluk ve halsizlik gibi hisler yaşıyorsa, bu belirtiler teşhiste oldukça yardımcıdır. Hastanın şikayetlerini ve şikayetlerin başladığı zamanı iyi hatırlaması ve doktora iyi anlatması teşhiste önemlidir. Fakat bahar yorgunluğunda görülen belirtiler daha uzun sürmüş ve bahar mevsimi dışında da görülüyorsa altta yatan başka bir hastalık varlığını düşündürmelidir.
BAHAR YORGUNLUĞU NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Bahar yorgunluğu tedavisinde bazı vitamin ilaçları kullanılabilir. Bahar yorgunluğunda en sık kullanılan vitamin ilaçları B vitamini, C vitamini ve E vitamini içerikli ilaçlardır. Özellikle antioksidanlar olarak tanımlanan ve vücudun yenilenmesinde etkili olan ilaçlar, bahar yorgunluğu tedavisinde sık reçete edilen ilaçlardır.
Yaşlı hastalarda ve beslenmesi normal olmayan insanlarda bahar yorgunluğu tedavisinde önerilen vitaminler (multivitamin) olarak adlandırılan ilaçlardır.
Bahar yorgunluğu tedavisinde kişinin beslenmesi de önemlidir. Bahar yorgunluğu için düzenli, dengeli ve sağlıklı beslenme tarzı, sağlıklı yaşam tarzı, düzenli uyku, düzenli yürüyüş ya da egzersiz yapma gibi yöntemler faydalı olur.
BAHAR YORGUNLUĞU İÇİN NASIL BESLENMELİ?
Normal beslenmesi olan bir insanın taze meyve ve sebze içerikli beslenmesi bahar yorgunluğunda ve gerekli olan bu vitaminleri karşılamada yeterli olabilir.
- Dinçliği sağlamak ve gün boyu enerjik kalmak için en önemli olan öğünü (kahvaltıyı) her gün düzenli olarak yapmak ve kahvaltıda bir yumurta, az yağlı peynir, zeytin, tahıllı ekmek, sebze ve yeşillik bulundurmak önemlidir.
- Beslenme tarzında sebze, yeşillik ve meyve içerikli beslenmenin arttırılması, yağ içeriğinin azaltılması gerekir.
- Yeterli sıvı tüketimi de önemlidir. Sıvı olarak su (günde 8-10-12 bardak veya kişi kendi ihtiyacına göre) tercih edilmelidir. Yine sıvı olarak süt, ayran, kefir, taze (evde sıkılmış) ve şekersiz meyve suyu, bitki çayı gibi sıvılar da kararında (abartmadan) tüketilebilir.
- Bir öğünde fazla miktarda yemek yenmesi yerine ara öğünlerin de olduğu dengeli ve düzenli öğünler olmalıdır.
- Katkı maddeleri bulunan, yoğun kalorili, tuz ve yağdan zengin gıdalardan (cipsler, pasta ve börek tarzı besinler, aşırı çikolata ve bisküvi tarzı besinler, fast food tarzı besinler, aşırı ve tuzlu kuruyemişler, kızartılarak yapılan yemekler gibi hazır ve yağlı, tuzlu gıdalar) gibi besinlerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
- Yüksek oranda glikoz (şeker) içeren içeceklerden (hazır meyve suları, kola, gazoz, şekerli ve fazla miktarda çay, şekerli ve fazla miktarda kahve, meyveli sodalar ve benzeri içecekler) mümkün olduğunca kaçınılmalı ya da çok az tüketilmelidir.
- Zararlı içeceklerden (sigara, alkollü içecekler ve diğer zararlı maddeler gibi) uzak durulmalıdır.
EGZERSİZ YAPMAK BAHAR YORGUNLUĞUNA İYİ GELİR Mİ?
Bahar yorgunluğuna karşı yapılabilecek en iyi egzersiz düzenli yürüyüş yapmaktır. Günlük yürüyüşün süresi en az 15 dakika en fazla 45 dakika kadar olmalıdır. Yürüyüş dışında kişiler kendi durumlarına ve sağlık yapılarına göre başka egzersizler veya sportif aktiviteler yapabilirler.
- Bisiklete binmek
- Yüzmek
- Yoga yapmak
- Pilates yapmak
- Aerobik yapmak gibi sportif aktiviteler yapabilirler.
BAHAR YORGUNLUĞUNU ÖNLEMEK İÇİN UYKU DÜZENİ NASIL SAĞLANMALI?
Bahar aylarında insanların çoğunda uyku bozuklukları yaşanmaktadır. Bahar aylarında uyku düzeninin bozulmasının nedenleri arasında havadaki elektriklenmenin değişimi, havadaki ısı değişimleri, beslenme saatlerinin ve beslenme içeriğinin değişmesi gibi nedenler vardır.
- Bahar aylarında uyku düzeninin değişmesini önlemek için sessiz ve ısı ayarı iyi olan bir odada yatmak
- Uygun kıyafetler ile yatmak ve uyumadan önce ılık bir duş almak
- Yatmadan en az 2 saat önce ılık süt içmek (yatmadan hemen önce içilen süt reflüye sebep olabilir, bu nedenle bu tür içeceklerin yatmadan en az iki saat önce içilmesi önerilir)
- Rahat bir yatakta yatmak
- Sabah kalkınca ve yatmadan önce yatak odasını havalandırmak
- Akşam yatmadan önce kendinizi rahatlatacak bir kitap okumak
- Uyku saatlerinin düzenlenmesi ve her gün aynı saatlerde yatmak
- Gündüzleri öğlen tatilinde (mümkünse) ve öğle yemeğinden önce 20-30 dakikalık uyumak (şekerleme yapmak) ve bu alışkanlıkları yaşam tarzı haline getirmek gibi önlemler ile bahar aylarında yorgunluğa neden olan uyku düzensizliği önlenebilir.
BAHAR YORGUNLUĞUNU ÖNLEMEK İÇİN STRESİ AZALTMAK
Yaşamın her döneminde ve her mevsiminde olduğu gibi stresli bir yaşam tarzı önemli bir olumsuzluktur. Bu nedenle bahar yorgunluğunu önlemek için de stres ile başa çıkmak son derece önemlidir.
- Stresi azaltmak için yoga yapmak
- Nefes egzersizleri yapmak
- Özellikle hafta sonlarında dinlendirici aktivitelerde bulunmak
- Gün ışığının daha az zararlı olduğu saatlerde öğleden sonra (16’dan sonra gibi) gün ışığında yürümek
- Bahar aylarında günler uzamaya başladığı için çok erken yatmak yerine akşamları arkadaşlar ile buluşup dinlendirici aktiviteler de yapılabilir, bunlar gibi yöntemler ile hem stresi azaltmak hem de stresin tetiklediği bahar yorgunluğunu azaltmak mümkün olabilir.
HANGİ HASTALIKLAR BAHAR YORGUNLUĞU İLE KARIŞIR?
Bahar yorgunluğu ile karışabilen veya bahar yorgunluğu ile birlikte şiddeti artan bazı hastalıklar da vardır.
- Bu hastalıklardan en sık karışanı ve görüleni alerjik hastalıklardır. Alerjik sorunu olan kişinin bahar ile birlikte alerjisi artar ve kişi bu yorgunluğu ve halsizliği bahar yorgunluğu ile karıştırabilir.
- Mide ile ilgili hastalıklar bahar yorgunluğu ile karışabilir veya bahar mevsiminde mide şikayetleri artabilir.
- Tansiyon ve nabız düzensizlikleri bahar aylarında artış gösterebilir ya da bahar yorgunluğu ile karışabilir.
- Kalp ve damar sistemi ile ilgili hastalıklar bahar aylarında artış gösterebilir veya bahar yorgunluğu ile karışabilir.
- Şeker hastalığı gibi metabolik hastalıklarda da metabolizma değişiklikleri nedeni ile artış olabilir veya bahar yorgunluğu ile karışabilir.
- Bazı romatizmal hastalıklar bahar aylarında artış gösterebilir veya bahar yorgunluğu ile karışabilir.
- Özellikle ileri yaş hastalarda bazı kronik hastalıklar veya habis hastalıklar bahar yorgunluğu ile karışabilir.
Bahar yorgunluğu belirtilerinin yanı sıra başka belirtiler de eşlik ediyor ve bahar yorgunluğu normalden daha uzun sürüyorsa hastanın durumu araştırılmalıdır.
Bahar yorgunluğu belirtilerine;
- Aşırı kilo kaybı,
- Gece terlemelerinin çok sık olması,
- İdrar ve dışkı problemlerinin aşırı olması,
- Vücudun herhangi bir yerinden kan gelmesi,
- Normalden çok daha fazla uyuma isteği,
- Vücutta bazı şişliklerin ve kitlelerin olması,
- Beraberinde cilt değişikliklerinin olması gibi belirtiler eşlik ediyorsa, bu hastalıklar araştırılmalıdır.
BAHAR YORGUNLUĞUNA İYİ GELEN BESİNLER
Bazı vitamin ve minerallerin eksik olması bizi yorgun ve halsiz düşürebilir, bu nedenle vitaminlerden ve minerallerden zengin besinleri yeterli miktarlarda ve dengeli, düzenli tüketmek gerekir.
- Kivi bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Kivi C vitamini bakımından zengin bir meyvedir. Sabahları kahvaltı ile birlikte ya da gün ortasında bir adet kivi tüketmek günlük C vitamini karşılamak için oldukça faydalıdır. Özellikle demir ve B vitamini içeren hayvansal besinler (sabahları yumurta ve peynirin yanında, diğer öğünlerde et türü veya etli yemeklerin yanında gibi) ile C vitaminli bir yiyecek tüketmek demirin ve B vitaminin daha iyi emilmesini sağlar.
- Armut bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Armut yüksek oranda A, C ve K vitaminleri içermektedir. Armut’un C vitamini sayesinde antioksidan etkisi de vardır. Bunların yanı sıra armut kandaki şeker düzeylerini dengelemede de yardımcıdır (tabii ki kararında ve abartmadan tüketildiğinde). Bahar yorgunluğunu azaltmak için günde bir armut yeterli olacaktır.
- Havuç bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Havuç içeriğinde barındırdığı A vitamini sayesinde bağışıklık sistemini destekler. Salata içinde her gün havucun boyutuna göre değişmekle birlikte 1-2 adet havuç tüketmek ve havuç tüketirken mutlaka bir miktar yağ koymak oldukça yararlı olacaktır. Fakat havucun içerisinde şeker oranı da yüksek olduğu için kararında (abartmadan) tüketilmelidir.
- Yeşillikler bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Özellikle C vitamini bakımından zengin olan maydanoz, roka, tere, dereotu gibi yeşillikler bağışıklık sistemini güçlendirmede etkilidir. Bağışıklık sistemi ne kadar güçlü olursa bahar yorgunluğundan daha az etkilenmek mümkün olur. Özellikle maydanoz ödem atma özelliği sayesinde kış aylarının vücutta yaptığı ödemi, bahar aylarında atmaya yardımcı olur. Maydanoz, roka, tere, dereotu gibi yeşilliklerin özellikle hayvansal gıdalar ile yenmesi (kahvaltıda yumurta ve peynirin yanında, etli yemekler ve et yemeklerinin yanında gibi) vitaminlerin ve minerallerin emiliminin daha iyi olması için çok önemlidir.
- Ispanak bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Ispanak hem magnezyum hem de demir bakımından zengin bir besindir. Ispanak içeriğinde barındırdığı faydalı vitamin ve mineraller ile vücudun direnç kazanmasını sağlar ve bu sayede bahar yorgunluğunda faydalıdır.
- Marul bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Marulda oldukça zengin C vitamini ve kalsiyum bulunmaktadır. Marul sinirlerin yatışmasında da faydalı olduğu için bahar aylarındaki stresin de azalmasını sağlayarak baharı daha az stresli geçirmeye faydalı olur. Bahar aylarında da en azından bir öğün marul salatası veya diğer sebzeler ile karışık yaptığınız marul salatası tüketebilirsiniz.
- Kuruyemişler bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Ceviz, badem, fındık gibi kuruyemişler bahar aylarında da her gün günde bir kez ara öğün olarak ya da salatalarda bir avuç kadar (8-10 adet gibi) yenilebilir (fakat abartmamak önemlidir). Ceviz bütün olarak yendiğinde 2 adet genellikle yeterlidir. Bu kuruyemişlerin içeriğinde E vitamini, antioksidan etkisi vardır, bu sayede bağışıklık sisteminin güçlenmesine de etkilidir. Ayrıca bunlar tok tutma özellikleri olduğu için ara öğün olarak da tüketilebilir.
- Yoğurt bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Yoğurt vücutta bulunan faydalı bakterilerin korunmasına yardımcı olan probiyotik içermektedir. Bu sayede bağırsak florasını güçlendirerek bağışıklık sistemine de destek sağlar. Ayrıca yoğurt tok tutma özelliği sayesinde ara öğün olarak da tüketilebilir. Yoğurt tok tutma özelliği sayesinde kan şekerinin dengede kalmasını sağlar, böylece gün boyu kendimizi dinç hissedebiliriz.
- Kırmızı et bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Demir ve B vitamini eksikliği olduğunda halsizlik, yorgunluk, baş ağrıları, baş dönmeleri, çarpıntı gibi şikayetler ortaya çıkar. Haftada iki kez abartmadan (yeterli porsiyonlarda) kırmızı et tüketmek baharı daha az yorgun hissederek geçirmeye faydalı olur.
- Yulaf ezmesi bahar yorgunluğuna iyi gelir mi? Yulaf ezmesi, hem kan şekerinin düzenlenmesinde hem de toksinlerin atılmasında yardımcıdır. Ara öğün olarak haftada 3-4 gün ve günde bir kez bir kase süt ya da yoğurt ile yulaf ezmesi tüketebilirsiniz. Yulaf ezmesi ayrıca kaliteli (kompleks) karbonhidrattır.
- Bahar yorgunluğuna iyi gelen bitki çayları: Melisa çayı, papatya çayı, yeşil çay, ıhlamur, maydanoz çayı, kuşburnu çayı gibi çayların bahar yorgunluğunda faydalı olduğu bilinmektedir. Fakat bu tür bitki çaylarının günlere bölünerek birer fincan şeklinde içilmesi daha uygun olur (örneğin bir gün 1 fincan ıhlamur çayı, bir gün 1 fincan melisa çayı, bir gün 1 fincan papatya çayı gibi). Bitki çayları da birbiri ile etkileşime girebilir ve yan etkilere neden olabilir, bu nedenle mümkün olduğunca ayrı ayrı günlerde birer fincan şeklinde tüketilmesi daha doğru olur. Ayrıca ilaç kullananlar veya başka bir hastalığı olanlar doktorlarına danışmadan bitki çayı içmemelidir.
- Bahar yorgunluğu için su tüketiminin önemi: Hem bahar yorgunluğunda hem de yılın diğer aylarında yeterli su tüketimi sağlıklı beslenmenin olmazsa olmazıdır. Su tüketimi kişinin aktivitesine göre, sağlık durumuna, yaşına göre değişmekle birlikte günde 8-10-12 su bardağı veya doktorunun önerdiği şekilde olmalıdır.
BENZER YAZILARIMIZ
- Saman nezlesi (alerjik rinit) belirtileri
- Bahar alerjisi belirtileri ve tedavisi
- Aşırı duyarlılık reaksiyonları nedir
- Yaz aylarında sağlıklı ve doğru beslenme
- Yaz meyvelerinin faydaları
