Paylaş

Tweetle

Paylaş

E-posta

Bağırsak tıkanması (obstrüksiyonu) neden olur?

Bağırsak tıkanıklığı, bağırsağın herhangi bir yerinde meydana gelen bir tıkanma sonucunda bağırsağın içindeki atılması gereken dışkıyı ileriye atamaması ile karakterize bir tıkanıklık durumudur. Tıkanıklık tam ya da kısmi olabilir. Bağırsak tıkanmasından dolayıda meydana gelen bağırsak şişkinliği, karın şişkinliği, kusma gibi şikayetler görülebilir. Bağırsak tıkanıklığı ince bağırsaklarda ve kalın bağırsaklarda görülebilen bir durumdur.

Bağırsakların tıkanma şekillerinin değişik nedenleri vardır. Halk arasında bağırsak düğümlenmesi diye bilinen durum bağırsak tıkanması yapan nedenlerden biridir. Halk arasında genellikle bağırsak düğümlenmesi, bağırsak tıkanması ile aynı anlamda adlandırılır. Fakat bağırsak düğümlenmesi ve bağırsak tıkanması farklı durumlardır. Bağırsak düğümlenmesi olarak bilinen durum özellikle kalın bağırsağın kendi etrafında düğümlenmesi şeklinde oluşur.

Bağırsak tıkanmasına neden olan faktörler

Bağırsak tıkanıklığı yapan etkenler oldukça farklıdır. Bu etkenlerin en başında ameliyatlar sonrası karın içerisinde gelişen yapışıklıklara bağlı olarak meydana gelen bağırsak tıkanmasıdır. Bunun dışında fıtıklara bağlı bağırsak tıkanması, bağırsak düğümlenmesine bağlı bağırsak tıkanması, tümörlere bağlı bağırsak tıkanması, metabolik hastalıklara bağlı bağırsak tıkanması, kullanılan ilaçlara bağlı bağırsak tıkanması, vasküler bozukluklara bağlı bağırsak tıkanması, divertikülit nedeni ile bağırsak tıkanması, volvulus nedeni ile bağırsak tıkanması, bezoarlara bağlı bağırsak tıkanması meydana gelir.

Bağırsak tıkanmasını önlemek için lifli besinler ve bol su tüketimi gereklidir. Fakat lifli gıdaların aşırı tüketilmesi de, özellikle mide cerrahisi geçiren hastalarda bağırsak tıkanmasına yol açabilir. Chron hastalığı (bağırsakların inflamatuar hastalığı) da bağırsaklarda, özellikle ince bağırsaklarda tıkanmaya neden olabilir.

Bağırsak tıkanıklığı tipleri ve sınıflandırma

Hastanelerin acil servislerine akut karın ağrısı nedeni ile yatırılan hastaların % 20’sini bağırsak tıkanıklıkları oluşturur. Bağırsak tıkanmalarının yalaşık % 80’i ince bağırsak seviyesinde, yaklaşık % 20’si kalın bağırsak seviyesindedir. Kalın bağırsak tıkanıklığının % 60’ı tümörler, % 15’i divertikülit ve volvulus nedeni ile ve daha çok yaşlılarda görülür.

Mekanik bağırsak tıkanıklığı : Bağırsak lümeninin tam ya da kısmi olarak patolojik bir lezyon nedeni ile tıkanmasıdır. Bu durum bağırsak duvarına ait, lümen içi ve lümene dıştan bası nedeni ile olabilir.

Basit bağırsak tıkanıklığı : Bağırsakta meydana gelen tıkanma tek bir bölgede sınırlıdır.

Kapalı ans tipi bağırsak tıkanıklığı : Bir bağırsak bölümünün iki ya da daha fazla yerden tıkalı olması şeklidir.

Paralitik (A dinamik) bağırsak tıkanıklığı : İnce bağırsağın motor fonksiyonunu zayıflatan durumlar (ameliyat sonrası, travma, peritonit, spinal travma, pnömoni, hipokalemi, üremi ve pankreatit gibi) durumlardır.

Strangüle bağırsak tıkanıklığı : Bağırsak duvarının beslenmesini mezenterik damar tıkanıklığı ile seyreder. Nekroz 3-4 saatte meydana gelir.

Bağırsak tıkanıklığı genellikle mekanik ve paralitik olmak üzere iki ana başlık altında sınıflandırılır.

Bağırsak tıkanıklığı belirtileri

Bağırsak tıkanıklığı olan hastada görülen belirtiler, karında şişkinlik ve gerginlik, kusma, kabızlık, gaz şikayetleri, karın ağrısı gibi belirtiler, karın ağrısı gelip geçici tarzda karın ağrısı şeklindedir ve bu duruma kolit tarzında karın ağrısı denilir. Bağırsak tıkanıklığının teşhisi bazı tetkikler ile konulur.

Bu tetkiklerde bağırsak tıkanıklığının seviyesine, ince bağırsakta mı, kalın bağırsakta mı olduğuna bakılır ve tıkanıklığı kısmı belirlenir. Bir insan normalde günde 3 kez büyük abdest yapabildiği gibi, 1 hafta içerisinde 3 kez büyük abdest yapabilmesi de normaldir. Fakat bir haftayı geçen büyük abdest yapamama sorunu olur ise bu durum bir sorun olduğuna işaret eder.

Bebeklerde bağırsak tıkanıklığı olur mu?

Bebeklerde oluşan bağırsak tıkanmasının da farklı nedenleri vardır. Örneğin, yeni doğan bebeklerde mekonyuma bağlı bağırsak tıkanması meydana gelir. Yani çocuğun ilk dışkılaması olayının iki gün süresince yapamaması ile birlikte bağırsaklarda tıkanma oluşabilir. Bu durum mekonyum ileusu olarak tanımlanır. Mekonyum ileusu, iki günden fazla büyük abdestini yapamayan bebeklerde bu durum göz önünde bulundurulmalıdır.

Bebeklerde bağırsak tıkanmasına yol açan diğer nedenler ise bağırsak adliyesi denilen ve doğumsal olarak meydana gelen bağırsaklardaki tıkanmalar, imperfore anüs denilen makat kısmının kapalı olması ile karakterize hastalıklar, toksik megakolon hastalığı, kistik fibrozis gibi hastalıklar bebeklerde bağırsak tıkanmasına neden olur. Ayrıca bebeklerde göbek ve kasık fıtıklarına bağlı bağırsak tıkanması gelişebilir. Bu gibi durumlarda ailelerin bilinçli olması gerekir.

Bağırsak tıkanıklığı nasıl teşhis edilir?

Bağırsak tıkanıklığı olan hastanın teşhis ve tedavisi için gastroentroloji ya da genel cerrahi uzmanının hastadan alacağı ayrıntılı öykü ve fizik muayenenin önemi vardır. Hastaların genelinde iyi alınmış öykü ve fizik muayeneye eşlik eden düz batın grafileri teşhis koymada ve tedavi planını yapmada yardımcıdır.

Bağırsak tıkanıklığında en önemli tanı aracı ayakta veya yatar vaziyette çekilen düz röntgen grafileridir. Bu grafiler tıkanıklığın varlığını ve seviyesini göstermede önemlidir. İnce bağırsak tıkanıklığının teşhisi düz batın grafileri ile yaklaşık % 80 – 85 doğruluk ile konulur. Bazı hastalarda bağırsak tıkanması bilgisayarlı tomografi veya enteroklizis ile daha iyi tespit edilir. Gereken durumlarda ultrasonografik görüntüleme yöntemi de kullanılır. Ayrıca bağırsak tıkanması olan hastalarda bazı kan ve idrar tetkikleri de istenir.

Bağırsak tıkanıklığı tedavisi

Bağırsak tıkanıklığının tedavisinde göz önünde bulundurulması gereken 2 önemli durum söz konusudur. Birincisi, hastanın yaşamının devam etmesi, ikincisi ise tıkanıklığa neden olan etkenin tedavisidir. Gangren ile seyreden ince bağırsak tıkanmaları vakalarında sistemi olumsuz etkilemesi nedeni ile ölüm oranı yaklaşık % 30-35 civarı olmasına rağmen, laparotomi yapılan basit ince bağırsak tıkanmalarında bu oran % 1-2’ye düşer.

Bağırsak tıkanıklığı tedavisi ikiye ayrılır. Birincisi medikal (koruyucu) tedavi, ikincisi ise cerrahi tedavidir. Konservatif (koruyucu) tedavide hasta hastaneye yatırılır ve ağızdan beslenme kesilir. Nazogastrik dekompresyon ile sindirim kanalı içindeki sıvı ve gaz miktarı azaltılır.

Konservatif olarak takip edilecek hastalarda, hastanın durumuna göre idrar sondası ve santral venöz kateter yerleştirilmesi hastanın hemodinamik şekilde takibini kolaylaştırır. Fakat koruyucu tedaviye rağmen, durumu düzelmeyen ve acil ameliyat gerektiren hastalarda cerrahi tedavi uygulanır.

Egzersiz bağırsak tıkanmasını önler mi?

Egzersiz yapmak ve hareketli olmak bağırsak tıkanıklığını önlemede faydalıdır. Fakat bu egzersizler ağır egzersiz değil hafif egzersizlerdir. Özellikle karın kaslarını geliştiren egzersizlerin kabızlığı ve bağırsak tıkanıklığını engelleyici özelliği vardır.

Örneğin, yürüyüş yapmak, plates yapmak gibi hafif egzersizler olabilir. Egzersiz yapmanın bağırsak sisteminin çalışmasında etkisi griptus denilen kasların kasılması ve onlarında bağırsak hareketlerini arttırıcı etkiye sahip olması ile gerçekleşir. Egzersiz yapan kişilerde bağırsak hareketlerinde artış başlar ve bu durum kabızlığı ve bağırsak tıkanmasını önlemede etkilidir.

Bağırsak tıkanması nasıl önlenir?

Bağırsak tıkanıklığı olmaması için öncelikle su tüketimini (en az günde 8 bardak) arttırmak gerekir. Bunun yanı sıra meyve, sebze ve baklagillerin bol tüketilmesi önerilir. Bu tip beslenme kabızlığı önleyici ve bağırsak tıkanıklığını bir şekilde faydalı olan beslenme tarzıdır. Özellikle lifli gıdaların aşırı tüketilmesi de bağırsak tıkanmasına yol açabileceği için kararında tüketilmesi önemlidir. Bol su, kepekli ekmek, sebze, meyve, ananas suyu, siyah pirinç, bulgur, baklagiller gibi gıdaların yeterli tüketilmesi bağırsak tıkanmasını önlemede oldukça faydalıdır.

Bağırsak hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları

1. Bağırsak tembelliği neden olur
2. Bağırsak dönmesi nedenleri ve tedavisi
3. Gastroenterit nedir
4. Bağırsak düğümlenmesi