Androjen hormonu nedir?
Androjen hormonlar, virilüzasyonu (yüz kıllarının gelişmesi, seste kalınlaşma ve kas kütlesinde artış gibi ikincil erkek cinsiyet özelliklerinin gelişmesini) uyaran bir grup hormondur.
Androjen hormonu üretimi nasıl gerçekleşir?
Androjenler erkeklerde testiste ve her iki cinste adrenal bezlerde özelleşmiş hücreler tarafından üretilmektedir. Overler (yumurtalıklar) menopoza kadar çok az miktarda androjen üretir. En aktif androjen testosterondur (testiste üretilir). Testisler tarafından androjen üretimi gonadotropinler adı verilen bazı pitüiter hormonlar tarafından kontrol edilir. Adrenal androjenler bir diğer pitüiter hormon olan ACTH tarafından kontrol edilir.
Androjen hormonları vücutta ne işe yarar?
Androjenler pubertede (ergenlikte) sesin kalınlaşması ve yüz kıllarının çıkması gibi ikincil erkek cinsiyet özelliklerinin görülmesini uyarırlar. Bu hormonlar anabolik protein sentez hızını arttırma ve yıkılma hızını azaltma gibi bir etkisi sayesinde kas kütlesini arttırırlar ve büyümeyi hızlandırırlar. Pubertenin sonunda androjenler kemiklerin büyümesini durdururlar. Erişkin erkelerde testosteron hormonu cinsel yaşamın devam etmesini ve normal sperm yapımını sağlar.
Androjenlerin ergenlik dönemi gelişimdeki etkilerini sıralayacak olursak;
- Dokularda genel büyümeyi tetikleyici etkisi,
- Penil, skrotal büyüme,
- Cildin kalınlaşması ve yağlanması, cilt renginin koyulaşması, ciltte kan dolaşımın artması,
- Pubik-aksiller kılların gelişimi ve sakalların gelişimi,
- Larinksin gelişimi, ses tellerinin kalınlaşması,
- İskelet gelişimi, epifiz plağının kapanması, vücut kitlesinin artması,
- Prostat, seminifer veziküler gibi aksesuar bezlerin büyümesi,
- Cinsel davranışların uyarılması ve devamı gibi gelişimsel fonksiyonlarda androjenlerin önemli rolü vardır.
Androjen hormonu eksikliği belirtileri
Eğer testisler hastalanırsa veya pitüiter bez gonadotropin salgılayamassa androjen eksikliği ortaya çıkabilir.
Tipik belirtileri arasında ince ses, vücut ve yüz kıllarında azalma, az gelişmiş genitaller, azalmış cinsel istek ve kas gelişiminde gerilik sayılabilir.
Erkekte ve kadınlarda androjen hormonu yüksekliği belirtileri
Androjenlerin aşırı üretilmesi adrenal tümörler, konjenital adrenal hiperplazi gibi adrenal bozukluklar, testis tümörleri, androjen salgılayan over (yumurtalık) tümörleri gibi faktörlere bağlı olabilir.
Erkeklerdeki fazla miktardaki androjenler erkeğe ait fiziksel özellikleri daha belirgin hale getirir, erkek çocuklarda zamanından önce cinsel gelişmeye yol açarlar. Bunlar, aşırı olduğunda akneye neden olan sebumun salgılanmasını da uyarırlar. Androjenler yüzde, kollarda, ellerde kılların uzamasına ama erken erişkin yaşta erkek tipi kelliğe (saçların dökülmesine) neden olurlar.
Kadınlarda aşırı miktardaki androjenler vücut kıllarında artışa, seste kalınlaşmaya, klitoriste büyümeye ve amenoreye (adet kanamasının olmamasına), erkek tipi saç dökülmesine, aşırı sivilcelenme sorununa, kol ve bacak kaslarında hipertrofiye neden olurlar.
Androjen Hormonu Yüksekliği Belirtileri
Androjen ilaçlar nedir ve ne için kullanılır?
İlaç olarak kullanılan ve en önemli androjenlerden biri testosteron olan doğal ya da sentetik androjen hormonlardır (erkek cinsiyet hormonları).
- Androjen ilaçlar erkek hipogonadizmi (testislerin olması gerekenden az çalışması) tedavisinde erkek cinsiyet özelliklerinin gelişimini uyarmak amacıyla kullanılırlar.
- Androjen ilaçlar çok seyrek olarak bazı meme kanseri tiplerinin tedavisinde kullanılır.
- Androjenler atletler ve vücut geliştiriciler tarafından, sağlık bakımından tehlike içerdiği bilinmesine rağmen kas kütlesini ve gücünü arttırmak için de kullanılır .
Androjen ilaçların yan etkileri nelerdir?
Androjenlerin olası yan etkileri arasında sıvı tutulması, kilo artışı, kan kolesterolünde yükselme ve karaciğer hasarı bulunmaktadır.
Bu ilaçlar kadınlar tarafından kullanıldığında yüzde kıllanma, kas hipertrofisi gibi erkek özelliklerinin oluşmasına neden olurlar.
Androjen ilaçların kontrendikasyonları
- Prostat büyümesi olanlarda
- Hamilelerde
- Prepubertal çocuklarda
- Kalp yetmezliği olanlarda
- Hipertansiyon problemi olanlarda
- Migren sorunu olanlarda
- Epilepsi hastalarında, bunlar gibi durumlarda androjenik ilaçlar kontrendikedir (kullanılmamalıdır).
Androjen preparatları
- Danozol (idiopatik trombositopenik purpura, endometriyozis, memenin kistik hastalığı, herediter anjiyoödem, erkelerde jinekomasti) gibi hastalıklarda kullanılır.
- Testosteron busiklat (en uzun etkili testosteron preparatıdır).
- Testosteron prupionat (kısa etkilidir).
- Fluoksimesteron/Kalusteron/Testolakton (meme kanseri tedavisinde antineoplastik olarak kullanılırlar).
Anabolik steroidler;
- Metandrostenolon
- Oksimetolon
- Oksandrolon
- Nandrolon
- Stanozolol
- Metenolon
- Drostanolon
Androjenik etkileri belirgin değildir. Anabolik etki için kullanılırlar. Bu ilaçlar hipgonadizm ve osteoporoz tedavisinde kullanılırlar.
Antiadrojenik ilaçlar
Reseptör blokerleri;
- Siproteron
- Spironolakton
- Simetidin
- Flutamid
- Bikalutamid.
Sentez inhibitörleri;
Ketokonazol.
5a-redüktaz inhibitörleri;
- Finasterid
- Medrojesteron.
Antiandrojenik ilaçlar; akne (sivilce), hirsutizm (kıllanma), sapık cinsel dürtüler ve prostat kanseri gibi durumların ve hastalıların tedavisinde kullanılırlar.
Benzer sağlık yazıları
- Testosteron hormonu yüksekliği ve düşüklüğü neden olur
- Erkeklerde cinsel isteksizlik neden olur
- Testis kanseri nedenleri ve tedavisi
- Erkek tipi saç dökülmesi nedenleri
- Hipofiz hastalıkları neden olur
