Alteplaz, insan doku tipi plazminojen aktivatörleri olarak adlandırılan bir ilaç grubuna dahildir. Rekombinant glikoprotein yapısındadır. Alteplaz ilk rekombinant doku plazminojen aktivatörüdür. Bu grup ilaçlar, damar içindeki kan pıhtılarının çözülmesini sağlarlar. Kan pıhtılaşması ile ilgili durumlarda bu tür ilaçlar pıhtıyı eriterek, dokuya tekrar kan gitmesini ve dokunun beslenmesini sağlar ve istenmeyen sonuçların ortaya çıkmasına engel olur.
ALTEPLAZ KULANIM ALANLARI (ENDİKASYONLARI)
Alteplaz aşağıdaki durumlar için kullanılmaktadır:
- Akut miyokard enfarktüsünün trombolitik tedavisinde (ani kalp krizlerinde pıhtı çözücü-damar açıcı tedavi olarak),
- Hemodinamik instabilite ile birlikte olan akut masif akciğer embolisinin trombolitik tedavisi (kalp-dolaşım sisteminde kararsızlık ile birlikte olan göçmen akciğer pıtısını çözme tedavisi),
- Akut iskemik inmenin trombolitik tedavisi (beynin ani kansız kalması sonucu oluşan inmede pıhtı çözücü tedavi olarak).
ALTEPLAZ KONTRENDİKASYONLARI
- Alteplaz, gentamisin (üretim işleminden gelen eser miktarda bir kalıntı) karşı alerji (aşırı duyarlılık) durumunda,
- Halen var olan veya son 6 ay içerisinde geçirilmiş önemli kanama bozukluğu ve var olduğu bilinen kanama eğilimi bulunanlarda,
- Ağız yoluyla pıhtı engelleyici (oral antikoagülan, örn. varfarin sodyum) almakta olan hastalarda,
- Herhangi bir merkezi sinir sistemi harabiyeti öyküsü (örn. tümör, damarda baloncuk, beyin veya omurilik ameliyatı gibi) olanlarda,
- Kafa içi kanama öyküsü, belirtisi ya da kuşkusu varsa,
- Kontrol altında olmayan, şiddetli yüksek kan basıncı olanlarda,
- Son 10 gün içerisinde geçirilmiş büyük bir ameliyat ya da önemli bir darbe (halen geçirilmekte olan kalp kriziyle ilişkili herhangi bir darbe de dahil), yakınlarda geçirilmiş bir kafa ya da beyin darbesi öyküsü olanlarda,
- Son 10 gün içerisinde geçirilmiş uzun süreli (2 dakikadan uzun) veya vücudun darbe aldığı kalp-akciğer yeniden canlandırma işlemi, normal doğum, üzerine kompres (baskı) uygulanamayan büyük bir kan damarına yakınlarda girilmiş olması (örn. vena subclavia ya da vena jugularis ponksiyonu) gibi işlemler geçirenlerde,
- Karaciğer yetmezliği, siroz, portal hipertansiyon (özofagus varisleri) ve aktif hepatit gibi şiddetli karaciğer fonksiyon bozukluğu olanlarda,
- Bakteriyel kalp hastalıkları olanlarda,
- Pankreas iltihabı olan (pankreatit) hastalarda,
- Son 3 ay içerisinde, mide-bağırsak sisteminde kesin teşhis edilmiş ülser hastalığı varlığında,
- Atardamarlarda genişleme, yapısal damar bozuklukları olan hastalarda,
- Kanama riski yüksek olan tümör ve/veya tümörleri olan hastalarda,
- Son 3 hafta içerisinde geçirilmiş mide-bağırsak kanaması (gastrointestinal kanama) veya idrar yolları ve cinsel organlarda (ürogenital) kanaması olan hastalarda,
- Son 1 hafta içerisinde yapılmış omurilikten sıvı alma işlemi (lomber ponksiyon) işlemi geçirenlerde, bunlar gibi durumlarda Alteplaz kontrendikedir (kullanılmamalıdır).
Ani kalp krizi ve akciğerde göçmen pıhtı tablolarında, ek olarak aşağıdaki durumlarda da kullanılmamalıdır:
- Herhangi bir zaman geçirilmiş kanama sonucu inme ya da nedeni bilinmeyen inme.
- Son 4-5 saat içerisinde oluşmuş ani damar tıkanıklığı sonucunda gelişen şimdiki inme dışında, önceki 6 ay içerisinde geçirilmiş, beyinde damar tıkanıklığı sonucu gelişen inme veya geçici kansız kalma nöbetleri.
Ani damar tıkanıklığı sonucu gelişen inme tablosunda, ek olarak aşağıdaki durumlarda da kullanılmamalıdır:
- Kansızlık nöbeti belirtilerinin infüzyonun başlatılmasından 3 saatten daha uzun süre önce ortaya çıkması ya da belirtilerin ortaya çıkış zamanının bilinmediği durumlar.
- İnfüzyonun başlatılmasından önce, ani damar tıkanıklığı sonucu gelişen inme belirtilerinin hızlı bir iyileşme göstermesi ya da sadece küçük/hafif belirtilerin varlığı.
- Klinik olarak (örn. Ulusal Sağlık Enstitüsü İnme Skoru (NIHSS) >25) ya da uygun görüntüleme teknikleriyle değerlendirildiği şekliyle, inme tablosunun ağır oluşu.
- İnme başlangıcında aynı zamanda atakların varlığı.
- Son üç ay içerisinde inme ya da ağır kafa darbesi öyküsü.
- Diyabet hastası iken aynı zamanda inme geçirilmiş olması.
- İnme başlangıcından önceki 48 saat içerisinde heparin uygulaması ve yüksek bir aktive parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT).
- 100,000/mm3’ten daha düşük kan pulcuğu (trombosit) sayımları.
- Küçük kan basıncının 110 mm Hg’den büyük olması ya da kan basıncını bu sınırlara düşürmek için yoğun tedavi (damar içinden uygulanan ilaçlar ile) gerekliliği.
- Kan glukozunun 50 mg/dL’den az ya da 400 mg/dL’den yüksek olması.
Alteplaz 18 yaşın altındaki çocuk ve ergenlerde veya 80 yaşın üzerindeki hastalarda ani inmenin tedavisi için kullanılmaz.
ALTEPLAZ KULLANIMI KONUSUNDA UYARILAR/ÖNLEMLER
- Alteplaz pıhtı çözücü tedavi konusunda deneyimi olan doktorlar tarafından uygulanmalı ve izlenmelidir. Standart yeniden canlandırma gereçleri ve ilaçları tedavi sırasında hazır bulundurulmalıdır.
- Kanama, Alteplaz tedavisi sırasında en sık karşılaşılan istenilmeyen bir sonuçtur. Bu nedenle kullanılmakta olan ve kanamaya katkıda bulunabilecek ilaçlar dikkate alınmalıdır.
- Pıhtı çözücü tedavi boyunca, muhtemel bütün kanama bölgelerinin dikkatle izlenmesi gerekir.
- Alteplaz tedavisi sırasında sert kateterler kullanımından kas içi enjeksiyon uygulamasından ve hastanın gereksiz yere hareket ettirilmesinden sakınılmalıdır.
- Ağır kanama gelişirse, özellikle de beyin kanaması durumunda, pıhtı çözücü tedavi hemen durdurulmalı ve eşzamanlı heparin uygulamasına da son verilmelidir.
- Ani kalp krizinde ve göçmen akciğer pıhtısında, ani damar tıkanıklığı sonucu oluşan inmede önerilen doza dikkat edilmeli ve fazla doz verilmemelidir. Çünkü kafa içi kanaması riskinde artış olur.
- Büyük kan basıncı 160 mm Hg seviyesinden yüksek ise dikkatli bir risk/yarar değerlendirmesi yapılmalıdır.
- İleri yaş, kafa içi kanaması riskini artırabilir. Ancak yaşlılarda tedavi yararı da arttığından, risk-yarar değerlendirmesi dikkatle yapılmalıdır.
- Pıhtı çözücü tedavi, kalp ritminin bozulmasına neden olabilir. Kalp ritminin bu şekilde bozulması, kalbin durmasına yol açabilir, yaşamı tehdit edici olabilir ve klasik ritim bozukluğu tedavilerinin uygulanması gerekebilir.
- Alteplaz kullanımı, sol kalbinde pıhtısı olan hastalarda, bu pıhtının vücuda dağılma riskini artırabilir.
HAMİLELİK ve EMZİRME DÖNEMLERİNDE ALTEPLAZ KULLANIMI
Hamilelik:
Alteplaz’ın hamilelik sırasında kullanımı konusundaki deneyimler oldukça sınırlıdır. Hamilelik durumunda doktorunuz yarar/zarar oranını dikkatlice değerlendirerek, Alteplaz tedavisi uygulayıp uygulamayacağına karar verecektir.
Emzirme:
Alteplaz’ın emzirme sırasında kullanımı konusunda yeterli deneyim bulunmamaktadır. Alteplaz’ın süte geçip geçmediği bilinmemektedir. Doktorunuz yarar/zarar oranını dikkatlice değerlendirerek, Alteplaz tedavisi uygulayıp uygulamayacağına karar verecektir.
DİĞER İLAÇLAR İLE BİRLİKTE ALTEPLAZ KULLANIMI
- Pıhtılaşmayı etkileyen ilaçlar, Alteplaz tedavisinden önce, tedavi sırasında ve tedaviden sonra kanama riskini artırabilirler.
- ACE inhibitörleriyle (bir tür yüksek tansiyon ilacı grubu) eşzamanlı tedavi, anafilaktoid reaksiyon (alerjik reaksiyon, kan basıncında düşme, solunum güçlüğü vb. gibi belirtiler) gelişmesi riskini artırabilir.
ALTEPLAZ’IN BAZI YAN ETKİLERİ
Tüm ilaçlar gibi, Alteplaz’a karşı duyarlılığı olan kişilerde yan etkiler olabilir.
Alteplaz kullanımına en sık eşlik eden istenmeyen etki kanamadır. Kanama herhangi bir bölgede, vücut boşluğunda veya hasar görmüş kan damarlarında ortaya çıkabilir ve yaşamı tehdit edici durumlar, kalıcı maluliyet veya ölüme yol açabilir. Kanamalar; normal olarak enjeksiyon yerlerinde ya da hasar görmüş kan damarlarında ortaya çıkan yüzeysel kanamalar, herhangi bir bölgede ya da vücut boşluğunda iç kanamaları içerebilir.
Sık görülen yan etkiler;
- Doku içinde kan birikimi,
- Enjeksiyon yerlerinde, kateter, ponksiyon bölgelerinde kanama,
- Kan basıncında düşme,
- Kalbin durmasına yol açabilen, yaşamı tehdit edebilen kalp ritim bozuklukları.
- Solunum yolunda kanama (örn. yutak kanaması, kan tükürme, burun kanaması gibi),
- Sindirim sisteminin herhangi bir yerinde kanama, dişeti kanaması, karın zarı ardına kanama,
- Morarma/çürümeler,
- İdrar yollarında ve cinsel organlarda kanama,
- Vücut ısısında yükselme,
- Çeşitli klinik formlarda kafa içi kanamaları,
- Göçmen pıhtı oluşumu.
Seyrek görülen yan etkiler;
- Gözde kanama,
- Kalbi saran kas içine kanama,
- Karaciğer, akciğer kanamaları,
- Göçmen pıhtılar ve bu pıhtılar ile ilişkili organlara göre sonuçlar,
- Göçmen yağ pıhtısı oluşumu ve pıhtının tuttuğu organa göre sonuçlar.
ALTEPLAZ İÇEREN İLAÇLAR
- Actilyse (Alteplaz) 10 mg I.V. Flakon,
- Actilyse (Alteplaz) 20 mg I.V. Flakon,
- Actilyse (Alteplaz) 50 mg Flakon.
- ACTIVASE (Alteplase) 50 mg For İntravenous Use,
- ACTIVASE (Alteplase) 100 mg For İntravenous Use.
