Akut damar tıkanıklığı nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Akut arter tıkanıklığı (atardamarların ani olarak tıkanması) uzuv ya da organ kaybına neden olabilen acil bir damar hastalığıdır. Akut arter tıkanıklığı ekstremitenin ve kişinin hayatını tehdit eden bir durumdur. Bu durum akut bacak iskemisi veya akut arter tıkanıklığı olarak da adlandırılır. Akut arter tıkanıklığı tedavi yöntemlerindeki gelişmelere rağmen; % 5-30 oranında görülen ekstremite kaybı, % 15-30 oranında görülen ölüm nedenleri arasındadır.
Akut damar tıkanıklığı neden olur?
Akut damar tıkanıklığı çoğunlukla ateroskleroz (damar sertleşmesi) nedeni ile ya da tıkanmış bir atardamarın aniden tıkanması ya da kalpten kaynaklanan bir pıhtının giderek damarlardan birini tıkaması sonucu gelişir. Hem damar sertleşmesi hemde kalpten kaynaklanan her iki durumda da tıkanan damar içinde pıhtı oluşmuştur ve bu pıhtı yukarı aşağı ilerleyerek damarları tıkar. Bu tür bir olay gerçekleştiğinde tıkanma oluşan bölgenin ilerisine gidecek olan kan akımı durur ve kan akımı durduğu için o bölgede kangren oluşabilecek acil bir hastalık tablosu ortaya çıkar.
Akut arter tıkanıklığının diğer nedenleri arasında ise girişimsel tedavi yöntemleri esnasında kazayla arter tıkanıklığı oluşması vardır. Damar ya da damar dışı herhangi bir ameliyat yapılırken veya anjiyografi ve katerizasyon gibi girişimsel işlemler sırasında damarların yaralanmasına bağlı da akut arter tıkanıklığı gibi bir komplikasyon ortaya çıkabilir. Bu durumlar dışında ateşli silah yaralanmaları, kazalar sonucu ciddi ekstremite yaralanmaları nedeni ile meydana gelen damar spazmı ve derin toplardamarda ani gelişen pıhtı gibi etkenler ile de akut arter tıkanıklığı oluşabilir.
Akut damar tıkanıklıklığı belirtileri
Akut arter tıkanıklığı olan hastalarda tıkanan damarın beslediği kol ya da genellikle bacakta ani başlayan, ağrı kesicilere cevap vermeyen şiddetli ağrı olur. Etkilenen ekstremite (uzuv) soğuk ve soluktur. Birkaç saat sonra ağrı devam etmesine rağmen uzuvda dokunma, batma ve ısı duyusu olmaz. Bu belirtilere genellikle o bölgede felç oluşması da eşlik eder. Akut arter tıkanıklığı acildir ve zamanında tedavi edilmez ise etkilenen ekstremite morarır, birkaç gün içinde siyahlaşır ve kangren oluşur.
Akut arter tikanıklığı belirtileri
Akut damar tıkanıklığı nasıl teşhis edilir?
Akut damar tıkanıklığı ile doktora baş vuran hastalarda genellikle bir neden vardır ve neden bulunan hastada akut arter tıkanıklığı belirtileri de var ise akut arter tıkanıklığı akla getirilmelidir. Akut damar tıkanıklığı olan hastanın fiziksel muayenesinde etkilenen ekstremite (kol ya da bacak) soğuk ve soluk görünümde olur ve nabız alınmaz. Hastaneye geç baş vurmuş hastalarda bu belirtilerin yanı sıra uzuvda his kaybı ve felç gibi belirtiler de vardır. Akut arter tıkanıklığı teşhisinde genellikle fizik muayene bulguları ve hastanın öyküsü tanı koymada yeterli olabilir. Fakat gereken durumlarda renkli doppler ultrasonografi çekilir. Akut arter tıkanıklığı teşhisinde en güvenli teşhis yöntemi anjiyografi tetkikidir.
Akut arter tıkanıklığının klinik sınıflaması
Akut damar tıkanıklığı tedavisi
Akut damar tıkanıklığı acil tedavi gerektiren bir rahatsızlıktır. Akut damar tıkanıklığı tedavisine giden yolda geçirilen her saat hastanın uzuv kaybı ve ölüm riskini arttırmaktadır. Akut damar tıkanıklığı teşhis edilince vakit kaybetmeden tıkanıklığa neden olan pıhtının daha fazla ilerlemesini önleme amacı ile kanda pıhtılaşmayı önleyen kan sulandırıcı ilaç tedavisine başlanır. Tıkanıklığı önleme tedavisinden sonra pıhtı oluşan damarın açılması için tedaviler uygulanır. Akut damar tıkanıklığı tedavisinde uygulanacak diğer tedavi yöntemleri ise ameliyat ile pıhtı oluşan damarın çıkarılması işlemi ve kateter yöntemi ile pıtıyı eritme işlemidir.
Tromboembolektomi ameliyatı nedir? : Akut damar tıkanıklığı tedavisinde tıkalı damarın çıkarılması işlemi (tromboembolektomi) yönteminde lokal ya da genel anestezi yapılarak tıkalı olan atardamar bulunur, açılır ve genellikle ”Fogarty balon kateteri” sayesinde oluşan pıhtı damarın içinden çıkarılır ve damar yeniden kapatılır.
Fibrinolitik (trombolitik) tedavi nedir? : Trombolitik tedavi ameliyat yapılmadan kateter ile tıkalı damar içinde oluşan pıhtıya ulaşarak pıhtı eriten ilaçlar ile (Streptokinaz, ürokinaz ya da doku plazminojen aktivatörü) gibi maddeler ile pıhtı eritilerek veya özel bazı kateterler ile pıhtı parçalanıp emilerek damar açmaya çalışılan tedavi yöntemleri uygulanır. Pıhtı eritme yöntemi 4-12 saat arasında sürebilir. Trombolitik tedavide kanama riski bulunduğu için her hastada uygulanmaz. Genellikle trombolitik tedavi yapıldığında altta yatan neden bulunur ve bu tedavinin yanı sıra anjiyoplasti, stent tedavisi ve bypass tedavisi gibi tedavi yöntemleri de uygulanır.
Damar hastalıkları ile ilgili benzer sağlık yazıları
- Akciğer embolisi nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Kangren nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Stent tedavisinde yeni gelişmeler
- Vaskülit nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Aortit nedenleri, belirtileri ve tedavisi
- Hamilelikte damar tıkanıklığı nedenleri ve tedavisi
- Varis neden olur
